Mer boligvelferd for pengene

Rapport 2017/33

Tyra Ekhaugen, Mari Brekke Holden, Ingeborg Rasmussen og Nina Bruvik Westberg

Mer boligvelferd for pengene

Kategori	Rapporter
Underkategori(er)	Samfunnsøkonomisk analyseEvalueringVelferdEiendom, bygg og anleggReguleringer og konkurranseøkonomi
År	2017
Rapportnummer	33
Forfatter(e)	Tyra Ekhaugen Mari Brekke Holden Ingeborg Rasmussen Nina Bruvik Westberg
Last ned	file_download (2 MB)
Les i nettleser	find_in_page

Kommunal()og)moderniseringsdepartementet)!))Mer$boligvelferd$for$pengene$Målretting)av)de)statlige)boligsosiale)virkemidlene)Tyra)Ekhaugen,)Mari)))()

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)))|))2017/33)2))Dokumentdetaljer$Tittel$Mer)boligvelferd)for)pengene)Rapportnummer$$2017/33)ISBN<nummer$978(82(8126(348(2)Forfattere$Tyra)Ekhaugen,)Mari)Brekke)Holden,)Ingeborg),)Nina)Bruvik)Westberg)Prosjektleder$Tyra)Ekhaugen)Kvalitetssikrer$Sidsel)Sverdrup)Oppdragsgiver$Kommunal()og)moderniseringsdepartementet)Dato$for$ferdigstilling)Tilgjengelighet$Offentlig)Nøkkelord$Velferd,)tilskudd,))$$$$Om$Vista$Analyse$Vista)Analyse)AS)er)et)samfunnsfaglig)analyseselskap)med)hovedvekt)på)økonomisk)forskning,)utredning,)evaluering))Våre)medarbeidere)har)meget)høy)akademisk)kompetanse)og)bred)erfaring)innenfor)konsulentvirksomhet.)Ved)be(tverk)med)selskaper)og)ressurspersoner)nasjonalt)og)internasjonalt.)Selskapet)er)i))

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)))|))2017/33)3))Forord$På)oppdrag)fra)Kommunal()og)moderniseringsdepartementet)har)vi)i)denne)rapporten)tatt)for)oss)fire)temaer)på)det)t:)Startlån,)bostøtte,)et)nytt)boligsosialt)kompetansetilskudd)til)kommunene,)og)leie)til)eie.)Opp(av$statens$boligsosiale$virkemidler,)Vista)Analyse(rapport)2017/20.))I)arbeidet)har)Nina)Bruvik)Westberg)hatt)hovedansvaret)for)kap.)2)om)startlån,)et)for) kap.) 5,) om) boligsosialt) kompetansetilskudd,)øvrige)kapitlene.))alle)Husbankens)regionkon(.)En))Tuan)Anh)Ngu)i)Husbanken)og)Svein)Johansen)i)SSB).))Vi)setter)stor)pris)på)den)gode)dialogen)vi)har)hatt)med)oppdragsgiver)underveis.)Særlig)vil)vi)trekke)frem)Kjersti)B.))Tyra$Ekhaugen$Prosjektleder)Vista)Analyse)AS))

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)))|))2017/33)4))Innhold$Sammendrag$........................................................................................................................................................$7)1)Innledning)Bakgrunn)og))12)1.1.1)Mer)boligvelferd)for)pengene)12)1.1.2)En)oppfølging)av)vår)evaluering)av)de)boligsosiale)virkemidlene)12)1.2)Informasjonsgrunnlaget)13)1.2.1)Registerdata)fra)SSB)og)Husbanken)13)1.2.2)Intervjuer)med)kommunene)og)Husbanken)13)1.2.3)Spørreundersøkelse)til)kommunene)14)1.2.4)Dokumentgjennomgang)14)2)Startlån$.......................................................................................................................................................$15)2.1)Bakgrunn)15)2.2)Kjennetegn)ved)startlånsmottakere)i)2015))15)2.3)Hva)kjennetegner)de)som)mottar)startlån)til)de)ulike)formålene?)25)2.4)Et)nærmere)blikk)på)enkelte)grupper)mottakere)29)2.4.1)Barnefamilier)vs.)andre)startlånsmottakere)29)2.4.2)Uføretrygdede)vs.)andre)startlånsmottakere)33)2.4.3)Boforhold:)Eiere,)leietakere)og)andre)36)2.5)Langvarige)boligfinansieringsproblemer)41)2.5.1)Hva)vil)det)si)å)ha)langvarige)boligfinansieringsproblemer?)41)2.5.2)Illustrasjon)ved)fem)typehusholdninger)42)2.5.3)Kan)personer)med)høy)inntekt)ha)«langvarige)boligfinansieringsproblemer»?)46)2.6)Innstrammingene)i)startlånsordningen)53)2.6.1)Forskriftsendring)i)2014)vedrørende)førstegangsetablerere)53)2.6.2)Forskriftsendring)i)2015)vedrørende))55)2.7)Er)målgruppen)for)startlånsordningen)klart)nok)avgrenset?)56)2.8)Drøfting)av)resultatene)fra)de)økonometriske)analysene)57)2.8.1)Sannsynligheten)for)å)bo)i)eid)bolig)i)2015)gitt)mottak)av)startlån)i)2010)57)2.8.2)Sannsynligheten)for)å)bo)trangbodd)i)2015)gitt)mottak)av)startlån)i)2010)58)2.9)Sensitivitetsanalyser)vedrørende)definisjonen)av)vanskeligstilte)58)2.9.1)Definisjonen)av)vanskeligstilte)58)2.9.2)Definisjonen)av)vanskeligstilte)og)startlånsmottakere)59)2.9.3)Definisjonen)av)vanskeligstilte)og)bostøttemottakere)63)3)Bostøtte$......................................................................................................................................................$64)3.1)Innledning)64)3.2)Kjennetegn)ved)bostøttemottakerne)69)3.3)Bostøttemottakerne)sammenliknet)med)befolkningen)for)øvrig)71)3.3.1)Husholdningene)inndelt)etter)inntektskilder)73)3.4)Nærmere)om)ulike)grupper)av)bostøttemottakere)74)3.5)Hvor)lenge)mottar)husholdningene)bostøtte?)76)3.6)Hvem)er)bostøttemottakerne)uten)trygdeytelser?)82)3.7)Berettiget)til)bostøtte))85)3.7.1)Intervjuene:)Kan)være)en)utfordring,)men)uten)klare)løsninger)85)3.7.2)Hva)kan)inntektsstatistikken)si)om)de)støtteberettigede?)86)3.8)Geografisk))90)

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)))|))2017/33)5))3.8.1)Generell)vurdering))91)3.8.2)Dagens)inndeling))92)3.8.3)Hvordan)bør)kommunegruppene)bestemmes?)96)4)Boligsosialt$kompetansetilskudd$................................................................................................................$97)4.1)Bakgrunn)og)avgrensning)97)4.2)Behov)for)et)boligsosialt)kompetansetilskudd)til)kommunene?)98)4.2.1)Kommunene)har)et)vanskelig)utgangspunkt)98)4.2.2)Hva)er)de)viktigste)utfordringene)i)det)boligsosiale)arbeidet?)99)4.2.3)Svake)kommuner)kan)være)både)store)og)små)100)4.2.4)Svakt))101)4.2.5)Store)samfunnsøkonomiske)kostnader)ved)svakt)boligsosialt)arbeid)102)4.3)Statlige)tilskuddsordninger)må)ses)i)sammenheng)103)4.4)Hovedformål)og)premisser)for)et)nytt)kompetansetilskudd)105)4.4.1)Hovedformål)fastsatt)ut)fra)et)innbyggerperspektiv)og)Bolig)for)velferd)105)4.4.2)Premisser)for)hva)som)utgjør)en)god)tilskuddsordning)106)4.4.3)Husbanken)har)behov)for)mer)kunnskap)om)hver)enkelt)kommune)107)4.5)Formål)1:)Løft)av)svake)kommuner)108)4.5.1)Hvordan)tilskuddet)er)ment)å)virke)108)4.5.2)Hvilke)kommuner)bør)prioriteres?)109)4.5.3)Hvilke)formål)bør)tilskuddet)gis)til?)109)4.5.4)Hva)bør)kommunene)bidra)med)selv?)110)4.5.5)Hva)annet)bør)staten)bidra)med)overfor)kommunen?)111)4.5.6)Hvor)lenge)bør)hver)kommune)få)tilskudd)ort)bør)det)være?)112)4.5.7)Rapportering)og)kunnskapsdeling)113)4.6)Innovasjon)og)kunnskapsdeling)113)4.6.1)Hvordan)tilskuddet)er)ment)å)virke)113)4.6.2)Hvilke)kommuner)bør)prioriteres?)114)4.6.3)Hvilke)formål)bør)tilskuddet)kunne)gis)til?)115)4.6.4)Hva)bør)kommunene)bidra)med)selv?)116)4.6.5)Hva)annet)bør)staten)bidra)med?)116)4.6.6)Hvor)lenge)bør)hver)kommune)få)tilskudd))116)4.6.7)Rapportering)og)kunnskapsdeling)117)5)Fra$leie$til$eie$............................................................................................................................................$119)5.1)Bakgrunn)og)avgrensning)119)5.2)Et)overordnet)politisk)mål)at)flest)mulig)skal)eie)119)5.3)En)boligsosial)eierstrategi)og)boligsosiale)virkemidler)120)5.3.1)Eierstrategi)i)den)boligsosiale))120)5.3.2)Virkemidlene)er)rettet)mot)to)kategorier)med)ulike)leie(eie(utfordringer)121)5.4)Anslag)viser)stort)potensial)for)at)flere)kan)eie)122)5.4.1)Hvor)mange)bostøttemottakere)kunne)blitt)eiere?)122)5.4.2)Hvor)mange)med)bostøtte)kunne)blitt)eiere)og)beholdt)boligen)over)tid?)123)5.5)Etablering)i)eid)bolig)en)mulighet)for)flere)vanskeligstilte)123)5.6)Leie(før(eie:)En)modell)utviklet)av)Husbanken)124)5.6.1)Bakgrunn)og)målgrupper)124)5.6.2)Leie(før(eie)i)korte)trekk)124)5.6.3)Vår)vurdering)av)risiko()og)gevinstfordeling)125)5.6.4)Subsidie,)risikoavlastning)og)tvungen)sparing)126)

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)))|))2017/33)6))5.6.5)Risikoavlastning)er)et)effektivt)virkemiddel)for)å)stimulere)til)eie)126)5.6.6)Kommunes)kostnader)og)fordelingshensyn)127)5.7)Leie)til)eie))129)5.7.1)Kommunenes)forsøk)sett)fra)fugleperspektiv)129)5.7.2)Sortland)kommune)129)5.7.3)Andre)kommuner)130)6)Referanser$................................................................................................................................................$133))Startlån$<$økonometriske$analyser$............................................................................................................$134)A.1)Modellen)134)A.2)Deskriptiv)statistikk)134)A.3)Effekten)av)startlån)på)sannsynligheten)for)å)bo)i)eid)bolig)135)A.4)Effekten)av)startlån)på)trangboddhet)138))Bostøtte$–$datagrunnlag)140)B.2)Datautfordringer))141)))

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)7))Sammendrag$Vista$ Analyse$ gjennomførte$ nylig$ en$ evaluering$ av$ hele$ det$ boligsosiale$ virkemiddelapparatet$ under$Kommunal>$og$moderniseringsdepartementet,$Fra)bostøtte)til)programarbeid:)En)evaluering)av)de)stat(,$Vista$ Analyse>rapport$ 2017/20.$ Evalueringen$ tar$ for$ seg$ alle$ de$ statlige$boligsosiale$ virkemidlene,$ både$ økonomiske$ virkemidler,$ juridiske$ virkemidler$ og$ informasjonstiltak.)I$denne$rapporten$følger$vi$opp$en$del$av$analysene$fra$evalueringen.$$$Det$ ene$ hovedformålet$ er$ å$ fremskaffe$ mer$ kunnskap$ om$ de$ som$ mottar$ startlån$ og$ bostøtte,$ basert$koblede$registerdata$fra$Husbanken$og$Statistisk$sentralbyrå.$Vi$skisserer$også$et$nytt$boligsosialt$kom>petansetilskudd$til$kommunene,$og$vurderer$leie$til$eie>modeller.$Analysene$kan$bidra$til$en$klarere$mål>retting$ av$ alle$ de$ fire$ virkemidlene$ slik$ at$ de$ i$ enda$ større$ grad$ kan$ rettes$ inn$ mot$–$og$ nå$ ut$ til$–$de$innbyggerne$som$trenger$dem$mest.$Slik$kan$man$få$mer$boligvelferd$for$pengene.$$Mandat$og$informasjonsgrunnlag$Mandatet)for)oppfølgingsoppdraget)er)firedelt,)der)størst)vekt)skulle)legges)på)pkt.)1)og)2:)1.!Startlån:)Utdyping)av)tall)og)analyse)for)bedre)å)utnytte)informasjonen)i)de)koblede)registerdata(settene)fra)Husbanken)og)Statistisk)sentralbyrå,)ut)fra)et)sett))2.!Bostøtte:)Som)startlån)3.!Skissere)nytt)boligsosialt)kompetansetilskudd)til)kommunene))4.!Vurdere)ulike)leie(til(eie(modeller)Informasjonsgrunnlaget)er)i)stor)grad)det)samme)som)i)evalueringen:))•!Registerdata)fra)Husbanken)og)Statistisk)sentralbyrå)gir)informasjon)om)mottakerne)av)startlån)og)bostøtte,)og)hvordan)ordningene)brukes))•!Intervjuer)med)et)utvalg)kommuner)og)Husbankens)regionkontorer)gir)informasjon)om)alle)tema(ene)over.)Vi)har)gjennomført)nye)intervjuer)i)forbindelse)med)dette)oppdraget)•!Dokumentanalyse)av)forskning,)styringsdokumenter)mv.)Startlån$$Startlån)skal)bidra)til)at)personer) med) langvarige) boligfinansieringsproblemer) kan) skaffe) seg) en) egnet)bolig)og)beholde)den.)Det)ble)gitt)tilsagn)om)startlån)til)om)lag)7)000)boliger)i)2016.)I)vår)evaluering)pekte)vi)på)flere)svakheter)ved)utformingen)og)forvaltningen)av)startlånet)(Vista)Analyse,)2017).)På)denne)bakgrunn)anbefalte)vi)å)enten)endre)startlånet)slik)at)det)ble)mer)målrettet,)eller)–)å)avvikle)det.)Noen)av)svakhetene)ble)avdekket)ved)hjelp)av)en)ny)operasjona(lisert) definisjon) av) vanskeligstilte.) I) denne) rapporten) ser) vi) nærmere) på) hvem) som) mottar) startlån) og)startlånet).)))I)analysen)av)hva)som)kjennetegner)startlånsmottakerne)i)2015,)finner)vi)at)mottakerne)i)stor)grad)er)

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)8))barn)og)husholdninger)som)bor)trangbodd,)er)overrepresentert)blant)mottakerne.)Startlånsmottakerne)har) også) gjennomgående) en) svakere) arbeidsmarkedstilknytning) enn) den) øvrige) befolkningen.) Rundt)iering))er) et)kriterium)i) ordningens) målformulering.)Boligfinansieringsproble(d)ikke)like)alvorlige)for)alle.))generelt)ut)til)å)være)noe)bedre)stilt)enn)øvrige)mottakere.)Eksempelvis)er)det)en)større)andel)av)mottakere)med)barn)som)leier)på)det)private)lån.)Uføretrygdede)er)i)en)annen)situa((uføretrygdede) bor) de) oftere) alene,) har) en) lavere) bruttoinntekt) per) for(med)tilskudd)til)etablering,)snarere)enn)privatlån.)Generelt)ser)det)ut)til)at)mottakere)som)leier)på)det)yere)bruttoinntekt)per)forbruksenhet)))Vi)finner)at)en)del)av)startlånsmottakerne)har)så)høy)inntekt)at)de)vanskelig)kan)sies)å)ha)«langvarige)inære)banker.)Mottakere)med)høy)inntekt)bor)typisk)i)en)bolig)leid)på)det)private)markedet)på))har)barn.)Flesteparten)av)mottakerne)kan)defineres)som)sysselsatt)(78)pst.)har)inntekt)over)4G),)i)tråd)rkedstilknytning)finner)vi)også)at)over)halvparten)av)mottakerne)kombinerer)startlån)med)pri()Funnene) må) ses) i) sammenheng) med) at) tildelingskriteriene) i) forskriften) i) dag) åpner) for) at) startlån) gis)kravet)er)oppfylt.)Myndighetene)har)også)gitt)føringer))og)e) dette) store) problemer:) Det) er) startlån) nok) til) (nesten)) alle.) De)eneste)som)iblant)prioriteres)bort,)er)de)som)søker)fra)andre)kommuner.)Men)når)det)oppstår)behov))noe)staten)bør)lage,)i)stedet)for)at)hver)kommune)utformer)sine)egne.)Alt) i) alt) støtter) funnene) dermed) våre) konklusjoner) i) Vista) Analyse) (2017)) om) at) det) er) behov) for) en))som) virkemiddel) for) vanskeligstilte) på) boligmarkedet)–)og)$Formålet)med)den)statlige)bostøtten)er))Bostøtten)er)rettighetsbasert)og)ble)mottatt)av)om)lag)138)000)husholdninger)i)løpet)av)2016.)

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)9))Mange)bostøttehusholdninger)mottar)ingene)mottok)enten)uførepensjon,)AAP)eller)alderspensjon)i)2015.)Kun)3)pst.)av)bo(()og)alderspensjon)mv.),)mot)26)pst.)i)befolkningen)for)øvrig.)Husbankens)kategori)«husstander)uten)trygdeytelser»)består)av)mange)som)faktisk)mottar)ulike)former):)En)del)mottok)sosialhjelp,)men)også)dagpenger,)sykepenger)og)AAP.)Det)er)ens)kategori)«husstander)uten)trygdeytelser»)kun)består)av)husstander)uten)trygdeytelser.)Nær)40)pst.)av)«husstandene)uten)trygdeytelser»)er)flyktninger.))Det)er)relativt)liten)utskifting)i)gruppen)husholdninger)som)mottar)bostøtte.)tøt(temottakerne)januar)2015)mottok)bostøtte)hver)måned)gjennom)2015.)Kun)7)pst.)mottok)mindre)enn)støttemottakerne)i)2015)søkte)bostøtte)med)inneværende)års)inntekt,)som)indike(på) siste) tilgjengelige) skatteoppgjør,) som) indikerer) at) de) har) hatt) lav) inntekt) over) lengre) tid.)Men) det)sk)fra)og)med)juli,)ser)vi)en)økning)i)antall)avslag)grunnet)for)høy)inntekt.)tøtte)til)tross)for)at)årsinn(vurderes) ut) ifra) årsinntekten) i)2015.) Det) svært) usikre) svaret) fra) inntektsdataene) er) at) om) lag) 73)000)husholdninger)med)inntekt)under)inntektsgrensen)ikke)mottok)bostøtte)i)2015.)Dette)utgjør)60)pst.)av)1)Om) lag) 8) pst.) av) husholdningene) i) befolkningen) hadde)))Det)bør)fortsette)å)være)en)geografisk)differensiering)i)ordningen)som)hensyntar)at)boutgiftene)er)høy()all)den)tid)r)med)lav)inntekt)kan)bo)i)hele)landet)og)oppnå)en)viss)boligstandard.)En)budsjettnøytral)omlegging)av)ordningen)der)den)geografiske) differensieringen) fjernes) vil) antakelig) gjøre) det) vanskelig) for) mange) av) dagens) bostøtte(rd)i)Oslo.)Det)er)klart)at)sammenliknet)med)en)person)som)bor)i)et)rimelig)område,)vil)en)person)med)samme)inntekt)i)et)område)med)mye)høyere)bokostnader,)enten)ydelig)større)del)av)sin)inntekt)på)boutgifter.)Geografisk)differensiering)av)inntektsgrensen)bidrar)dermed)til)$Det)boligsosiale)kompetansetilskuddet)til)kommunene)ble)lagt)inn)i)kommunerammen)fra)2017.)Mid(ukes)slik)kommunene)ønsker.)Innlemmingen))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))1)Vi)har)da)trukket)ut)de)husstandene)som)hadde)inntekt)fra)stipend,)siden)mange)av)dem)ikke)har)rett)til)bostøtte.)

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)10))av)kompetansetilskuddet)i)kommunerammen)vil)etter)alt)å)dømme)forsterke)forskjellene)mellom)kom(get)skisserer)vi)hvordan)et)slikt)tilskudd)kan)se)ut.):)Det)bør)være)en))hvor)ille)det)skal)være)å)ernes).)Innbyggerperspektivet) gjør) kommunestørrelse) mindre) relevant:) Også) innbyggere) i) små) kom()boligsosialt)arbeid.)Vi)foreslår)derfor)at)deler)av)tilskuddet)skal)rettes)inn)mot) å) løfte) kommuner) med) svakt) boligsosialt) arbeid,)får) et) godt) nok) tilbud,) også) inn()de) ikke) makter) å) yte) sine) innbyggere) den)hjelpen)de)har)behov)for.)Det)boligsosiale)arbeidet)i)disse)kommunene)er)preget)av:)•!Mangelfullt)kunnskapsgrunnlag)om)bolig()og)tjenestebehovet)blant)innbyggerne)•!Svak)planlegging)•!Ineffektiv)organisering)Dette)er)såkalt))som)kan)svekke)måloppnåelsen)for)alle)kommunens)opp(et)til)å)adressere)de)bakenfor()søke)om)tilskudd.)Også)innbyggerne)i)små)kommuner)har)krav)på)et)minstenivå)på)det)boligsosiale)arbeidet,)og)tilskuddet)tilskuddet.)Tilskudd)bør)gis)for)en)avgrenset)periode,)for)eksempel)inntil)fire)år.)Tilskuddet)kan)dermed))mellomrom.))))en)naturlig)del)av)et)velutviklet)boligsosialt)arbeid.)Andre)kommuner)))Alle)kommuner)bør)kunne)søke)om)kompetansetilskudd)til)innovasjon)og)kunnskapsdeling,)uavhengig)sosiale)arbeidet)og)størrelse.)Tilskuddet)bør)fordeles)strategisk)å)eksisterende)kunnskap)og)deles)med)andre)kommuner.)med)være)et)i)ordets)rette)forstand,)som)bidrar)til)å)videreutvikle)det)boligsosiale)feltet)systematisk)over)tid.)For)at)et)slikt)tilskudd)skal)være)meningsfullt,)må)bevilgningen)til)det)være)så)stor)at)kommunene)for(tivt.) Dette) gir) raskt) en) bevilgning) på) over) 50) mill.) kroner.) Minst) 50) pst.) av) bevilg(ningen)bør)forbeholdes)løft)av)svake)kommuner.))

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)11))Vårt)forslag)stiller)store)krav)til)Husbanken)som)boligsosial)samarbeidspartner)for)kommunene.)umulert)kunnskap,)og)kommunen)med)partikulær)kunnskap.)Husbanken)må)der(jonalt.)Hus(identifisere)og)løfte)de)svakeste)kommunene.))Leie$til$eie$Eierstrategien)har)i)en)årrekke)vært)førende)for)norsk)boligpolitikk.)Vi)ser)nærmere)på)bakgrunnen)og)begrunnelsen)for)denne)strategien)og)gir)en)kort)oversikt)over)de)generelle)og)mer)selektive)virkemid(lene)som)stimulerer)til)eierskap.))Kommunene)bruker)i)dag)flere)modeller)for)å)stimulere)til)eierskap)blant)vanskeligstilte)på)boligmarke(det)og)unge,)såkalt)leie)til)eie.)I)tillegg)finnes)det)leie)til)eie(modeller)som)brukes)av)private)aktører.)Vi)Husbanken)og)brukes)i)ulike)varianter)av)en)(modell.)Ulike)former)for)leie(før(eie)modeller)der)de)boligsosiale)virkemidlene)kombineres)med)eventuelle)til()ved)binert)med)bostøtte)og)ottar)vil)således)variere)på)tvers)av)kommuner.)Modellen)gir)muligheter)til)en)form)for)tvungen)sparing.)Husleieloven)gir)ikke)muligheter)til)å)kombinere)il)å)sette)denne)type)vilkår)til)leietagere.))$)

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)12))1!Innledning$1.1!Bakgrunn$og$mandat$1.1.1!Mer$boligvelferd$for$pengene$Hovedmålet)for)den)boligsosiale)politikken)er)at)flere)vanskeligstilte)på)boligmarkedet)skal)kunne)skaffe)ert)en)rekke)virkemidler)som)skal)bidra)til)å)nå)dette)målet.).))Et)klart)innbyggerperspektiv)krever)kunnskap)om)hvordan)virkemidlene)faktisk)når)ut)til,)og)brukes)av)tes.)De)to)hovedformålene)med)denne)utredningen)er)å:)•!Fremskaffe)mer)kunnskap)om)de)som)mottar)startlån)og)bostøtte)•!Skissere)et)nytt)boligsosialt)kompetansetilskudd)til)kommunene,)og)vurdere)leie(til(eie(modeller)Analysene)av)startlån)og)bostøtte)disse)viktige)individrettede)virkemidlene.))at)de)i)enda)større)grad)kan)rettes)inn)mot)–)og)nå)ut)til)r)vi)et)nytt)boligsosialt)kompetansetilskudd)til)kommunene)som)er)enda))hvor)ille)det)skal)være)å)være)vans(,)uavhengig)av)hvilken)kommune)man)bor)i,)eller)hvilke)utfordringer)livet)byr)r)også)ulike)modeller)for)leie(til(eie,)der)vi)legger)vekt)på)deres)konsekvenser)for)den)virkemidler.))Slik)kan)man)få)mer)boligvelferd)for)pengene.))!En$oppfølging$av$vår$evaluering$av$de$boligsosiale$virkemidlene$Dette)prosjektet)er)en)oppfølging)av)vår)nylig)gjennomførte)evaluering)for)Kommunal()og)modernise(evaluering$av$de$statlige$boligsosiale$virkemid>lene,)Vista)Analyse(rapport)2017/20.)Evalueringen)tar)for)seg)alle)de)statlige)boligsosiale)virkemidlene,)ten)er)resultatet)av)dette.)Mandatet)for)oppfølgingsoppdraget)er)firedelt,)der)størst)vekt)skulle)legges)på)pkt.)1)og)2:)1.!Startlån:)Utdyping)av)tall)og)analyse)for)bedre)å)utnytte)informasjonen)i)de)koblede)registerdata(settene)fra)Husbanken)og)Statistisk)sentralbyrå,)ut)fra)et)sett)med)spesifiserte)problemstillinger)2.!Bostøtte:)Som)startlån)

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)13))3.!Utforming)av)et)eventuelt)nytt)boligsosialt)kompetansetilskudd)til)kommunene)(til(eie(modeller)1.2!Informasjonsgrunnlaget$1.2.1!Registerdata$fra$SSB$og$Husbanken$Siden) dette) prosjektet) er) et) oppfølgingsprosjekt) til)Vista) Analyse) (2017),) har) vi) fått) be(.)Registerdata)fra)Husbanken)gir))Fra)SSB)har)vi)bestilt)registerdata)på)individ()og)husholdningsnivå)for))individer)over)18)år,)for)årene)2009(2015.)Fra)befolkningsstatistikken)henter)vi)opplysninger)om)fødselsår)og)()og)husholdningssammen(()og)utvandring,)og)flytting)innad)i)landet.)Fra)inntektsstatistikken)henter)vi)opplysninger)om)på)månedsdata)for)bostøtte)for)hele)perioden)2009(2016.)gir)økerens)person(tifisere)hvor)ofte)en)husholdning)har)mottatt)bostøtte)gjennom)året,)og)over)perioden)2009(2016.)Husbanken)opererer)med)to)ulike)registre)for)startlån.)Det)ene)inkluderer)mer)detaljert)informasjon)om)kke)informa(sjon)om)hvorvidt)startlån)faktisk)benyttes)av)husholdningen.)I)avslagsregisteret)har)vi)informasjon)om))1.2.2!Intervjuer$med$kommunene$og$Husbanken$I) forbindelse) med) dette) prosjektet) har) vi) gjennomført) intervjuer) med) seks) kommuner) og) alle) de) seks)llomstore)og)små)kommuner))Intervjuene)med)kommunene)tok)for)seg)fire)temaer:)•!Startlån)og)leie(til(eie:)Hvordan)de)bruker)startlånet)(målgruppe,)prioritering,)formål),)og)(til(eie)•!Bostøtte:)Om)bostøtten)når)frem)til)alle)som)har)rett)til)den,)og)inndelingen)i)kommunegrupper))•!Kommunens)boligtilbud)overfor)de)vanskeligstilte)på)boligmarkedet,)ment)å)belyse)sider)ved)kom((til(eie.))

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)14))Intervjuene)med)Husbankens)regionkontorer)tok)i)all)hovedsak)(til(eie)og)andre)sider)ved)det)boligsosiale)arbeidet.):) Vi) brukte) en) overordnet) intervju(for)alle)i)hver)av)respondentgruppene)(kommunene)og)Husbanken),)men)åpnet)opp)ag)en)time.)Intervjuene)sendte)oss)skriftlig)informasjon.)Enkelte)informanter)gjennomførte)vi)flere)intervjuer)med,)og)enkelte)formanter.)Informasjonen)fra)intervjuene)har)utgjort)en)viktig)del)av)grunnlaget)for)denne)rapporten,)og)er)innar(2(5.))1.2.3!Spørreundersøkelse$til$kommunene$I)forbindelse)med)e)vi)en)spørreundersøkelse)ut) til) alle) kommunene,) i) samarbeid) med) vår) underleverandør) ideas2evidence.) Resultatene) fra) denne)undersøkelsen)er)også)brukt)inn)i)denne)rapporten,)spesielt)i)kap.))Undersøkelsen)er)presentert)i)Vista)Analyse)(2017),)kap.)9.)Undersøkelsen)hadde)en)høy)svarprosent)og)forholdsvis)god)representativitet.)Svarprosenten)var))hvis)vi)tar)utgangspunkt)i)fullførte)skjema,)og)68)pst.)når)vi)tar)med)også)de)som)bare)svarte)på)deler)av).)Dette)er)gode)tall)for)en)slik)type)undersøkelse,)spesielt)når)vi)vet)at)utfyllingen)i)flere))de)enkelte)kommunene.)De)kommunene)som)har)svart)på)undersøkelsen,)er)relativt)godt)representative)for)Norges)kommuner)(Norge) generelt,) og) ikke) bare) de) som)k)ta)noen)forbehold:)Små)og/eller)lite)boligsosialt)aktive)kom(,)men)kom((Trøndelag)og)Akershus)er)overrepresentert,)mens)kommuner)i)Nord(Trøndelag)!Dokumentgjennomgang$For)å)forstå)detaljene)i)gsosialt) arbeid) (2014(2020)))oppsummerer)den)gjeldende)boligsosiale)politikken,)og)utgjør)dermed)et)viktig)supple()Forskningslitteraturen)gir)et)kunnskapsgrunnlag)vi)bygger)videre)på,)spesielt)i)de)delene)av)rapporten)som)tar)for)seg)boligsosialt)kompetansetilskudd)og)leie(til(eie.)ene)vi)bruker)dem.)))

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)15))2!Startlån$$2.1!Bakgrunn$I)dette)kapitlet)tar)vi)for)oss)startlånsordningen)og)dens)mottakere.)Startlånet)skal)bidra)til)at)personer).)Hensikten)omgangen)er)å)få)en)bedre)forståelse)av)hvem)mottakerne)er)og)på)hvilket)grunnlag)de)mot()Vi)begynner)med)å)ta)for)oss)startlånsmottakerne)i)2015)i)lys)av)registerdataene)fra)Husbanken)og)Sta(.)Vi)ser)bl.a.)på)hva)startlånet)brukes)til,)mottakernes)boforhold,)hva)slags)type))startlån)til,)samt)det)vi)oppfatter)r)så)opp)med)en)gjennomgang)av)den)overordnete)målgruppen)til)startlån,)nemlig)personer)med)ge) boligfinansieringsproblemer,) før) vi) ser) nærmere) på) hvorvidt) personer) med) høy) inntekt) i) et)t)i)tildelingene:)Innstrammingen)innstrammingen)i)regelverket)for)bankene)i)2015)som)innebar)at)de)kun)kunne)godta)at)egenkapitalkra(tartlån)i)10)pst.)av)bankenes)utlån.)å) bo) i) eid) bolig) i) 2015) gitt) mottak) av)startlån)i)2010,)samt)sannsynligheten)for)å)bo)trangbodd.)Begge)analysene)er)tidligere)presentert)i)eva(går)her)mer)i)detalj,).))I)Vista)Analyse))kartla)vi)overlapp)mellom)mottakere)av)Husbankens)virkemidler)i)2015)og)en)ny)operasjonalisert) definisjon) av) vanskeligstilte.) Denne) definisjonen) tilsa) at) rundt)2)av) mottakerne)v)vanskeligstilte)fanger)imidlertid)ører)vi)en)rekke)sensitivitetsanalyser,)der)vi)bl.a.)ser)på)inntekt)og))2.2!Kjennetegn$ved$startlånsmottakere$i$2015$–$et$øyeblikksbilde$Analysene)i)dette)avsnittet)er)basert)på)registerdata)fra)Husbanken)og)SSB.)Husbankens)registerdata)gir)sjon)om)den)enkelte)søker.)Det)er)på)bakgrunn)av)dette)informasjonsgrunnlaget)saksbehandle(soner/husholdninger) som) har) søkt,)84)pst.)

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)16))og)ikke)befolkningen)for)øvrig.)Vi)supplerer)derfor)med)registerdata)fra)SSB,)inkludert)data)for)hushold(på)husholdningssammensetning,)arbeidsforhold,)inntektsforhold,)mv.)e)seg)t.)Der)vi)rapporterer)tall)fra)Husbanken)har)vi)inkludert)alle)mottakere)uavhengig)av)om)de)har)fått)én)eller)unkt)i)SSBs)data)oppgir)vi)også)andeler)for)befolkningen)som)helhet.)Gjennomsnittsalderen)for)mottakerne)er)lavere)enn)for)befolkningen)som)helhet,)og)mot((49)år.)For)å)gjøre)gruppene)mest)mulig)sammenlignbare)har)vi)konsentrert)oss)om)denne)aldersgruppen.)Dette)omfatter)rundt)79)pst.)av)mottakerne.)I)2015)ble)det)ifølge)registerdataene)til)Husbanken)gitt)7)317)startlån,)fordelt)på)7)213)personer.))Boforhold$Startlånsordningen) skal) hjelpe) husholdninger) til) å) skaffe) seg) en) egnet) bolig,) og) beholde) den.) Det) er))mottakernes)boforhold.)punktet.)Disse)viser)at)57)pst.)av)de)som))I)Figur)(49)år,)der)vi)sammenligner)mottakerne)med)befolk(befolkningen) for) øvrig) (13) pst.).) Videre) er) andelen) som) leier) høyere) blant) mottakere) enn) for) befolk(privat)og)kommunalt)leide)boliger,)og)det)er)dermed)en)lavere)andel)som)bor)i)en)eid)bolig.)Husholdningssammensetning,) ifølge)g)SSBs)data.)Videre)viser)Husbankens)data)at)en)stor)andel)av)startlånsmottakerne)(dataene)er)det)et)større)innslag)av)husholdninger)med)flere)))

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)17))Tabell$2.1:$Kjennetegn$ved$startlånsmottakere$i$2015$Karakteristikker)Pst.)Karakteristikker+Pst.+Karakteristikker+Pst.+Alder)(SSB)))Inntektsforhold)(SSB))Innvandring)(SSB)))Gjennomsnittsalder)40)år)Høy)gjeldsbelastning)16)%)Innvandret))Aldersgrupper))Inntekt)etter)skatt)per)3)))Norskfødt)med)inn())))18(19)år)1)%))))))Første))45)%)Landbakgrunn))24)%))))))Andre)kvintil)27)%))))Norge)62)%))))30(39)år)30)%))))))Tredje)kvintil)13)%))))Europa)19)%))))40(49)år)25)%))))))Fjerde)kvintil)9)%))))Afrika)6)%))))50(59)år)13)%))))))Femte)kvintil)7)%))))Asia,)Oceania)11)%))))60(74)år)7)%))))))Amerika)2)%))))+75)år)1)%)))Gjennomsnittlig)botid))9)år)Boforhold)(SSB)))Arbeidsmarkedsstatus)(SSB)))Type)søker)(HB)))Leier)privat)38)%)Yrkesinntekt)over)1G))Førstegangsetablerer)50)%)Bor)i)kommunal)bolig)7)%)Yrkesinntekt)over)4G))Vanskeligstilt)39)%)Bor)trangbodd)18)%)Mottar)uføretrygd)29)%)Reetablering)17)%)Boforhold)(HB)))Mottar)sosialhjelp)12)%)Funksjonshemmet)12)%)Eier)28)%)Mottar)arbeidsavkla()15)%)Ruspsykiatri)8)%)Leier)privat))Mottar)dagpenger)ved))7)%)Flyktning)5)%)Leier)kommunalt)12)%)Mottar))24)%)Funksjonshemmet)barn)3)%)Bor)i)foreldrenes)bolig)9)%)Mottar)alderspensjon)3)%)Rusmisbruker)2)%)Bostedsløs)3)%)))))Annet)3)%)))))Husholdningssammensetning)))Kommunestørrelse)(SSB)4))))Type)finansiering)(HB))))Enpersonshusholdning)29)%)Store)kommuner)55)%)Bare)startlån)53)%)Flere)voksne)uten)barn)22)%)Mellomstore)kommu()Privatlån)og)startlån)29)%)Enslige)med)barn)13)%)Små)kommuner)15)%)Startlån,)privatlån)og)til()1)%)Flere)voksne)med)barn)36)%)))Startlån)og)tilsk.)til)et.)16)%)Har)barn)49)%)))))Kilde:$Husbanken$og$SSBs$registerdata.$)))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))3)Første)kvintil:),)andre)kvintil:)250)000)<)x),)tredje)kvintil:)318)000)<)x),)fjerde)kvintil:)382)000)<)x)≤)474)000,)femte)kvintil:)x)>)474)000)4)Små)kommuner)har)under)5000)innbyggere)i)2015,)mellomstore)kommuner)har)g)store)kommuner)innbyggere)eller)mer.)

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)18))$Figur$2.1:$Boforhold$per$1.1.2015$for$mottakere$og$befolkningen$som$helhet,$alder$20<49$år$)Kilde:$Husbanken$og$SSBs$registerdata$Igjen)er)det)hensiktsmessig)å)se)hvordan)mottakerne)skiller)seg)fra)befolkningen)som)helhet,)med)ut(ten)barn)er)overrepresentert.)I)befolkningen)ge((49)år)alene)med)barn,)mens)denne)andelen)er)2.2:$Husholdningssammensetning$i$2015$for$mottakere$og$befolkningen$generelt,$20<49$år$)Kilde:$Husbanken$og$SSBs$registerdata$Inntekt$og$gjeld$En) annen) viktig) dimensjon) er) inntektsnivået) og) gjeld.) Startlånsordningen) er) rettet) mot) personer) med)langvarige)boligfinansieringsproblemer,)noe)som)nødvendigvis)må)være)en)funksjon)av)inntektsnivået))SSBs$inntekts>$og$gjeldsdata$Det)er)hensiktsmessig)å)se)på)husholdninger,)snarere)enn)enkeltindivider,)når)vi)skal)sammenligne)mot(,)0%5%10%15%20%25%30%35%40%45%Leier	 privatBor	i	kommunal	boligBor	trangboddMottatt	startlånHele	befolkningen0%5%10%15%20%25%30%35%40%45%50%En p erso n sh u sh o ld n in gFlere	 voksn e	u ten 	b arnEn slige	 med 	 b arnFlere	 voksn e	med 	 b arnMottatt	startlånHele	befolkningen

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)19))se)Figur)2.3.5)Kvintilene)lages)med)utgangspunkt)i)en)rangering)av,)i)dette)tilfelle,)husholdningers)inntekt))per)forbruksenhet,)for)deretter)å)dele)populasjonen)inn)i)fem)like)store)deler,)der)de)20)pst.)tilen.)I)tabellen)over)har)vi)rapport)tall)for)alle)startlåns()av)mottakerne.)29)pst.)av))er)i)husholdninger)blant)de)60)pst.)med)høyest)inntekt)i)landet.)I)underkant)av)500)startlånsmottakere)er)blant)de)20)pst.)med)høyest)inntekt.)t)noe,)jf.)neste)avsnitt.)Figur)2.3)sammenlikner)start(generelt,) der) vi) kun) inkluderer) husholdninger) hvor) eldste) hushold((49)år.6))Behovet)for)og)evnen)til)å)betjene)et)startlån)er)også)være)en)funksjon)av)gjeldsbelastningen.)Vi)finner))husholdning) med) gjeld) som) overstiger) tre) ganger) hushold(ningens)inntekt)i)2014.)Figur$2.3:$Startlånsmottakere$i$2015,$kvintiler$for$inntekt$etter$skatt$per$forbruksenhet$(2014)$)Kilde:$Husbanken$og$SSBs$registerdata$Husbankens$inntektsdata$$Fra)Husbankens)registerdata)innhenter)vi)opplysninger)om)husstandens)samlede)bruttoinntekt.)Dette)t)opp)med)seks).)Vi)vet)ikke)hvilken)kilde)eller)årgang)som)er)lagt)til)grunn)i)inntektstallene)ter)(før)skatt),)mens)))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))5))Fordelingen)i)kvintiler)skiller)seg)noe)fra)den)i)Vista)Analyse)(2017))bl.a.)fordi)vi)nå)inkluderer)bostøtte)i)inntektsgrunnlaget.)6))En) utfordring) i) forbindelse) med) inndelingen) i)husholdninger) er) knyttet) til) sammenkoblingen) av) inntekts()og) befolknings()SSBs)inntektsstatistikk,)da)man)i)sistnevnte)har)splittet)opp)husholdninger)for)å)sikre)at)de)faktisk)har)felles)økonomi.)Da)vi))se)ut)som)at)dette)underestimerer)inntekt)etter)skatt)per)forbruksenhet)for)noen.)Vi)har)et)større)innslag)av)husholdninger))0%5%10%15%20%25%30%35%40%45%50%Første	 kvin tilAndre	kvintilTred je	 kvin tilFjerd e	 kvin tilFemte	 kvin tilMottatt	startlånHele	befolkningen

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)20))Litt)over)halvparten)av)mottakerne)har)en)samlet)bruttoinntekt)på)399)999)7)Her)må)vi)imidlertid)ha)i)mente)at)inntektene)fra)Husbanken)kan)stamme)fra)2014,)så)dette)e)er)overrepresentert)i)gruppene)med)samlet)()449)999)kroner))en)inntekt)som)er)lite)forenlig)med)å)betjene)et)lån,)samt)intervallet)med)bruttoinntekter)over)750)000)2.4:$Startlånsmottakere$i$2015$etter$husholdningenes$samlede$bruttoinntekt$$)Kilde:$Husbankens$registerdata$og$SSBs$Tabell$07184$Disse)størrelsene)tar)ikke)hensyn)til)antall)husholdningsmedlemmer.)Vi)vet)dermed)ikke)hvor)lav)brut(per$forbruksenhetStartlånsregisteret)inneholder)ikke)informasjon)lere)voksne)tilsvarer)to)voksne,)og)beregner)på)bakgrunn)av)dette)bruttoinntekt)8)I)figuren)under)rappor(utelatt)de)12)øverste)verdien)(bruttoinntekt)per)forbruksenhet)over)1)000)000)kr).)Flesteparten)av)mot()medianen)er)på))400)000)kroner,)mens)10)pst.)har)en)bruttoinntekt)per)forbruksenhet)under)200)000))også)i)mellomstore)(Eigersund))og)))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))7)SSB,)Tabell:)07184:)Husholdninger,)etter)størrelse)på)samlet)inntekt)(F))8)Forbruksvekter:)første)voksen)i)husholdning=1,)neste)voksen=0,5,)barn=0,3.)0%5%10%15%20%25%30%<	 1 5 	0 	k r	-249	999	kr	-349	999	kr	-449	999	kr	-549	999	kr	-749	999	kr	-999	999	kr	Befolkningen	(SSB,	2015)

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)21))Figur$2.5:$Tetthetsfordeling$av$startlånsmottakernes$bruttoinntekt$per$forbruksenhet$(HB)$)Kilde:$Husbankens$registerdata.$SSBs$vs.$Husbankens$inntektsdata$SSBs)og)Husbankens)inntektsdata)er)ikke)direkte)sammenlignbare.)Husbankens)data)tyder)imidlertid)på)at)29)pst.)tig) årsak) til) at)Husbankens) data) nedjusterer) anslaget) over) andelen) mottakere) med) relativt) høye) inntekter) er) at) vi) i)ldninger)som)vi)så)under)omtalen)av)husholdningssammenset($Mottakernes)arbeidsmarkedstilknytning)sier)noe)om)hvorvidt)de)har)mulighet)til)å)forbedre)inntektsut(siktene)sine,)og)dermed)også)evnen)til)å)spare)og)betjene)et)lån.)ksempel) Blom).)Schreiner)m.fl.))kombinerer)i)stedet)informasjon)om)inntekt)med)andre)opplysninger)eller)setter)t)over)1G)ikke)tyder)på)en)veldig)nær)arbeids(t)fremkom(
4.0e-066.0e-06
0200000400000600000800000
Bruttoinntekt per forbruksenhet
TetthetKernel tetthet

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)22))Sammenlignet)med)befolkningen)som)helhet)(20(49)år))ser)vi)at)mottakerne)har)en)lavere)arbeidsdel(ner)hadde)en)yrkesinntekt)på)over)1G)i)2014,)mens)denne)andelen)er)kun)på)68)pst.)blant)mottakerne.)Til)gjengjeld)er)personer)på)uføretrygd,)arbeidsavklarings()Figur$2.6:$Arbeidsmarkedstilknytning$og$inntektsforhold$i$2014$for$mottakere$og$befolkningen$ge<nerelt,$aldersgruppen$20<49$år$(SSB)$)Kilde:$Husbanken$og$SSBs$registerdata$Innvandringsbakgrunn$Arbeidsmarkedstilknytning)er)til)dels)en))så) vi) at) 31) pst.) av) mottakerne) hadde) innvandret) til) Norge,) mens) 4) pst.) var)(49)år)med)befolk(Figur)(49)år)har)innvandret,)er)tilsvarende)andel)på)34)pst.)blant)mottakerne.)Videre)er)personer)med)innvandrerbakgrunn)(innvandret)selv)eller)norskfødt)snittlig)botid)i)Norge)blant)personer)som)har)innvandret)er)imidlertid)ikke)forskjellig)blant)mottakere)og)befolkingen)som)helhet)(rundt)åtte)år)for)begge)i)2014).)Type$søker$Vi) får) mer) informasjon) om) mottakerne) ved) å) se) på) hvilken) begrunnelse) saksbehandleren) oppga)for)r)de)skal)motta)startlån.)I)2015)måtte)søker:),)vanskeligstilt,)funksjonshemmet$ voksen,)funksjonshemmet$barn,)ruspsykiatri,)flyktning)og).)Halvparten)av)de)som)får)søknaden)godkjent)er)registrert),)mens)39)pst.)er)klassifisert)som)vanskeligstilt.)Dette)er)i)all)hovedsak)personer)som)hadde)gjennomgått)et)samlivsbrudd,)og)som)søkte)$Startlån)ble)i)all)hovedsak)gitt)til)kjøp)av)bolig)(74)pst.))etterfulgt)av)refinansiering)(17)pst.),)utbedring)(7)Mottar	sosialhjelpMottar	arbeidsavklaringspengerMottar	uføretrygdMottar	sykepengerYrkesin n tekt	 o ver	4 G 	Yrkesin n tekt	 o ver	1 G 	Mottatt	startlånHele	befolkningen

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)23))Figur$2.7:$Landbakgrunn$for$mottakere$og$befolkningen$generelt,$aldersgruppen$20<49$år$)Kilde:$Husbanken$og$SSBs$registerdata$Finansieringart)opp)til)egenkapital,)men)vi)vet)hvorvidt)de)benytter)seg)av)tilskudd)til)etable()Figur$2.8:$Startlånsmottakere$i$2015$etter$type$finansieringe:$Husbankens$registerdata$Drøyt)halvparten)av)startlånsmottakerne)bruker)kun)startlånet)til)finansiering)av)boligen.)Nær)en)tredel))lånebeløp)i)de)tilfeller)der)mottakeren)også)har)lån)i)privat)bank,)noe)le)tre)kildene)(startlån,)privat))0%10%20%30%40%50%60%70%NorgeEu ro p aAfrikaAsia,	 OceaniaNord-,	M ello m-og	Sør-amerikaMottatt	startlånHele	befolkningen0%10%20%30%40%50%60%Bare	 startlånPrivatlån	og	startlånStartlån	og	tilskudd	til	et ab l eri n g	Startlån,	privatlån	og	tilskudd	til	etableringTyp e	f in an sierin g

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)24))Gjennomsnittlig)lånebeløp)var)på)rundt)840)000)i)tråd)med)at)lånet)til)dels)brukes)som)samfinansiering.)Rundt)en)firedel)av)mottakerne)mottok)et)lån)på)kroner)kroner)+Til))000)personer)(veldig)små),)2)000(4)999)(små),)5)000(19)999)(mel(20)000–179)999)(store),)og)de)tre)største)kommunene)Oslo,)Bergen)og)Trondheim,)som)alle))Figur$2.9:$Startlånsmottakere$i$2015$etter$geografie:$Husbankens$registerdata.$Veldig$små$kommuner$har$under$2$000$innbyggere$i$2015,$små$kommuner$har$2$000>4$999$innbyggere,$mellomstore$kommuner$har$5$000>19$999$innbygger,$store$kommuner$har$20$000$–$179$999$inn>byggere$og$veldig$store$kommuner$har$over$179$999$innbyggere$(Oslo,$Bergen$og$Trondheim).$Tekstboks$2.1:$Oppsummering$–$startlånsmottakerne$i$2015$En)sammenlikning)av)startlånsmottakere)med)befolkningen)som)helhet)i)aldersgruppen)20(49)år)viser)lknytning) enn) andre) personer) i) aldersgruppen) 20(49)år.)Dette)gjenspeiles)bl.a.)i)en)lavere)andel)parten)av)mottakerne)benytter)kun)startlån)til)finansiering)av)boligen,)noe)som)kan)være)et)tegn)på)manglende)tilgang)på)private)kredittmarkeder,))kommuner.)SmåMellomstoreStoreVeldig	storeKommunestørrelse

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)25))2.3!Hva$kjennetegner$de$som$mottar$startlån$til$de$ulike$formålene?$Startlån)gis)til)kjøp)av)bolig,)refinansiering,)utbedring)og)oppføring.)I)dette)avsnittet)ser)vi)nærmere)på)hva)som)kjennetegner)de)som)mottar)startlån)til)disse)ulike)formålene.))bl.a.)mellom)type)bo()Fra)SSB)innhenter)vi)informasjon)om)trangboddhet,)som)er)en)viktig)side)ved)boforhold.)Vi)finner)at)en)som)ikke)bor)trangbodd)(73.)pst).)De)resterende)lånene)går)i)hovedsak)til)refinansiering.)Følgelig)vil)ikke)t)kunne)bøte)på)trangboddheten,)med)mindre)husholdningssammensetningen)har)endret)seg.)s)data))søkernes)boforhold,)basert)på)søkerens).)Figur)2.10)viser)dspunktet)korresponderer)med)type)tiltak.)viser)o)tredeler)av)disse)mottar)startlån)til)refinansiering,)etterfulgt)av)24)pst.)til)utbedring.)Kun)17))økt)husholdningsstørrelse.)Figur$2.10:$Startlånsmottakere$i$2015$etter$type$tiltak$og$boforhold$på$søknadstidspunktet$(HB)$)$Kilde:$Husbankens$registerdata$Figur) 2.11)viser)sammenhengen) mellom) type) søker) og) type) tiltak,) som) registrert) i) Husbankens) data.))og),)er)tiltenkt)kjøp)av)bolig.)Andelen)som) går) til) kjøp) av) bolig) er) lavere) for) de) øvrige) kategoriene.) Særlig) blant) de) som) er) klassifisert) under))og))ser)vi)at)en)stor)andel)av)startlånene)går)til)refinansiering.)Videre)er)det)tet)en)større)andel)husholdninger)registrert)i)kategoriene)met,$barn)som)bruker)startlånet)til)utbedring)eller)oppføring,)sammenlignet)med)de)øvrige)kategoriene.)I)Figur)2.12)ser)vi)at)forskjeller)i)tiltak)mellom)ulike)husholdningssammensetninger)viser)at)en)noe)høyere)andel)enslige)med)barn)mottar)startlån)til)refinansiering)(23)pst.))snarere)enn)til)kjøp)av)bolig,)i)tråd)med)gs()0%10%20%30%40%50%60%70%80%90%100%AnnetBostedsløsBor	i	foreldrenes	boligBor	i	kommunal	boligLeier	 privatEierAlle	 mottakereKjøpRefinansieringUtbedringOppføring

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)26))Figur$2.11:$Startlånsmottakere$i$2015$etter$type$tiltak$og$type$søker$(HB)$))Kilde:$Husbankens$registerdata$Figur$2.12:$Startlånsmottakere$i$2015$etter$type$tiltak$og$husholdningssammensetning:$Husbankens$registerdata$Figur) 2.13)viser) sammenhengen) mellom) bruttoinntekt) per) forbruksenhet) og) hvilket) tiltak) søkeren) får).)En)sammenlikning)av)medianene)viser)at),)kjøp)(290)000)kroner))og)oppføring)(330)000)kroner).)Det)kan)tyde)på)at)ring)er)et)alternativ)til)kjøp)av)ny)bolig)for)noen)av)de)som)har)det)mest)økonomisk)trangt,)mens)oppfø()Informasjon)om)gjeldsbelastning)fra)SSBs)data)viser)4.) Husholdninger) med) høy) gjeldsbelastning) har) et) betydelig) høyere)RuspsykiatriFu n ksjon sh emmet	 b arnFu n ksjon sh emmetRusmisbrukerReetableringFlyktn in gFørstegan gsetab lererAlle	 mottakereKjøpRefinansieringUtbedringOppføring0%10%20%30%40%50%60%70%80%90%100%En slige	 u ten 	b arnFlere	 voksn e	u ten 	b arnEn slige	 med 	 b arnFlere	 voksn e	med 	 b arnAlle	 mottakereKjøpRefinansieringUtbedringOppføring

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)27))ha)i)mente)at)husholdningssammensetningen)som)ligger)til)grunn)for)høy)gjeldsbelastning)ikke)nødven(digvis)er)identisk)med)de)som)faktisk)mottar)startlån.)Figur$2.13:$Startlånsmottakere$i$2015$etter$type$tiltak$og$bruttoinntekt$per$forbruksenhet$)Kilde:$Husbankens$registerdata$Figur$2.14:$Startlånsmottakere$i$2015$etter$type$tiltak$og$gjeldsbelastninge:$Husbanken$og$SSBs$registerdata$Hva)det)gis)startlån)til,)henger)til)dels)sammen)med)mottakernes)økonomiske)situasjon,))arbeidsmarkedstilknytning.)En)større)andel)mottar)(81)pst.),)sammenlignet)med)mottakere)som)mottar)ulike)trygdeytelser)11(20)pst.))blant)personer)på)trygdeytelser)som)gjerne)er)knyttet)til)en)funksjonshemming)eller)er)korrelert)
4.000e-066.000e-06Kdensity bruttoinntekt per forbruksenhet
0200000400000600000800000
Bruttoinntekt per forbruksenhet
KjøpReﬁnansieringUtbedringOppføring
0%10%20%30%40%50%60%70%80%90%100%Gjeld	fra	3	ganger	egen	 inntekt	og	overGjeld	fra	2	til	3	ganger	egen	 inntektGjeld	mellom	1	og	2	ganger	egen	 inntektGjeld	opp	til	1	gang	egen	inntektKjøpRefinansieringUtbedringOppføring

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)28))refinansiering)ser)vi)blant)personer)som)mottar)arbeidsavklaringspenger)(32)pst.),)i)tråd)med)at)de)har))Figur$2.15:$Startlånsmottakere$i$2015$etter$type$tiltak$og$arbeidsmarkedstilknytning:$Husbanken$og$SSBs$registerdata$Figur)2.16)viser)r) utbedring) (12) pst.),) sammenlignet)med)de)som)har)flere)finansieringskilder)(3(5)pst.)til)refinansiering)og)1(2)pst.)til)utbedring).)Størrelsen)på)startlånet)er)trolig)også)mindre.)Mottakere)med)tilgang)på)flere)finansieringskilder)benytter)i)hoved(sak)startlånet)til)kjøp)av)bolig.)Dette)er)som)ventet,)da)kjøp)av)bolig)krever)mer)finansiering.)2.16:$Startlånsmottakere$i$2015$etter$type$tiltak$og$finansiering:$Husbanken$og$SSBs$registerdata$0%10%20%30%40%50%60%70%80%90%100%AlderspensjonArbeidsavklaringspengerDagp en gerUføretrygdSykepengerSysselsatt	 (Y>4 G)Sysselsatt	 (Y>1 G)KjøpRefinansieringUtbedringOppføring0%10%20%30%40%50%60%70%80%90%100%Startlån	privatlån	og	tilskudd	til	etableringStartlån	og	tilskudd	til	etableringStartlån	og	privatlånBare	 startlånKjøpRefinansieringUtbedringOppføring

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)29))Tekstboks$2.2:$Oppsummering$–$startlån$etter$type$tiltak$Vår)gjennomgang)av)hva)slags)tiltak)startlån)gis)til)viser)i)stor)grad)at)tiltakene)er)tilpasset)mottakernes)ande)husholdningssammensetninger.)Det)samme)ser)vi)for)mottakere)på)tidsbegrensede)trygdeytelser.)2.4!Et$nærmere$blikk$på$enkelte$grupper$mottakere$2.4.1!Barnefamilier$vs.$andre$startlånsmottakere$Barnefamilier)er)en)viktig)målgruppe)for)startlån,)og)halvparten)av)mottakerne)i)2015)hadde)barn)i)hus(.)I)forskriften)heter)det)at)startlån)kan)gis)til)husstander))og)en)trygg,)god)og)stabil)bosituasjon)innen)kort)tid”.)Dette)gjelder)uavhengig)av)om)de)tilfredsstiller)krite(riene)om)å)ha)langvarige)boligfinansieringsproblemer)og)ha)benyttet)spareevnen.)Husbanken)fremhever)ene)og)på)nettsiden,)i)tråd)med)føringene)fra)()og) moderniseringsdepartementet.)ån) skulle) gis) til) barnefamilier.) Også) i))fremheves) barnefamilier) som) en) viktig),)men)da))barnefamiliene.))Barnefamilier)leier)i)større)grad)på)det)private)markedet)(53)pst.))sammenlignet) med) mottakere) uten),)se)Figur)2.17.)Kun)en)liten)andel)barnefamilier)bor))Startlånsmottakere)uten)barn)8.)Fordelingen)er)annerledes)blant)bar()tillegg)til)barn.)Figur$2.17:$Startlånsmottakere$i$2015:$Barnefamilier$og$andre$etter$type$boforhold$)Kilde:$Husbankens$registerdata$0%10%20%30%40%50%60%EierLeier	 privatBor	i	kommunal	boligBor	i	foreldrenes	boligBostedsløsAnnetBarnefamillieIkke	 b arn ef amilie

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)30))Figur$2.18:$Startlånsmottakere$i$2015:$Barnefamilier$og$andre$etter$antall$voksne$)Kilde:$Husbankens$registerdata$Husholdningssammensetningen)er)nært)knyttet)opp)mot))inntekt)per)forbruksenhet.)Vi)ser))bruttoinntekt)per)forbruksenhet)som)rapportert)i)Husbankens)data.)Det))overlapp)(barnefamilier,))er)i)noe)større)grad)å).)Dette)reflekteres)i)at)medianinntekt)til)barnefamilier)er)på)rundt)278)000))mens)(barnefamilier) er) på) rundt) 288) 000)forbruksenhete)har)ett)barn)vil)sistnevnte)per)definisjon)få)2.19:$Startlånsmottakere$i$2015:$Barnefamilier$og$andre$etter$bruttoinntekt$per$forbruksenhet$)Kilde:$Husbankens$registerdata$0%10%20%30%40%50%60%70%80%90%100%Ikke	 b arn ef amilieBarnefamilieEn 	vo ksenFlere	 voksn e
02.000e-064.000e-066.000e-06Kdensity bruttoinntekt per forbruksenhet
0200000400000600000800000
Bruttoinntekt per forbruksenhet
BarnefamilieIkke barnefamilie

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)31))Mottakernes)er)illustrert)i)Figur)2.20.)Figuren)viser)9,) som) rapportert) i) SSBs) data.)Mottakere)med)barn)er)i)større)grad)sysselsatte)(79)pst.))sammenlignet)med)øvrige)mottakere)(42)pst.).)atte,)mens)en))Videre)er)en)større)andel)mottakere)uten)barn)ufø(retrygdet,)mens)en)større)andel)mottakere)med)barn)mottar)sykepenger)(i)tråd)med)høyere)arbeidsdel(ll)i)mottak)av)sosialhjelp)eller)arbeidsavklaringspenger.))Figur) 2.21)viser) at) en) betydelig) større) andel) av) mottakerne) med) barn)er) innvandrere)(40) pst.))enn) av)mottakerne)uten)barn)(20)pst.).)Merk)at)dette)bare)fanger)opp))innvandrerbakgrunn.)Det)er)ingen)forskjell)i)fordelingen)av)norskfødte)med)innvandrerbakgrunn)mellom)barnefamilier)og)andre.))Figur$2.20:$Startlånsmottakere$i$2015:$Barnefamilier$og$andre$etter$sysselsetting$og$trygdemottak$)Kilde:$Husbanken$og$SSBs$registerdata$Figur$2.21:$Startlånsmottakere$i$2015:$Barnefamilier$og$andre$etter$innvandrerbakgrunn$)Kilde:$Husbanken$og$SSBs$registerdata$)))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))9)Vi)bruker)informasjon)om)inntekt)og)trygdeytelser)fra)2015)for)å)ligge)tett)opp)mot)den)informasjonen)saksbehandlerne)har.)0%10%20%30%40%50%60%70%80%90%Dagp en gerAlderspensjonSosialhjelpArbeidsavklaringspengerSykepengerUføretrygdSysselsatt	 (Y>4 G)Sysselsatt	 (Y>1 G)BarnefamilieIkke	 b arn ef amilie0%5%10%15%20%25%30%35%40%45%In n van d retNorskfødt	med	innvandrerbakgrunnIkke	 b arn ef amilie

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)32))En)større) andel) barnefamilier)er) kategorisert) under)barn)og))i)Husbankens)data,)se)Figur)2.22.)Reetablering))mottakeren)nylig)er)separert)og)det)er)behov)for)å)bli)boende)i)boligen)eller)i)området.)Vi)finner)ingen)systematiske)forskjeller)på)hva)slags)type)tiltak)startlånet)skal)benyttes)til,)jf.)Figur)2.23.)Det) er) en) noe) større) andel))mindre)behov))Figur)2.24)viser)hva)slags)samlet)finansiering)mottakerne)har)fått.)En)større)andel)av)barnefamiliene)har)takere)uten)barn)bruker)i)større)grad)tilskudd)til)etablering.)Dette)kan)tyde)på)at)mottakerne)uten)barn)er) mer) økonomisk) vanskeligstilte) på) boligmarkedet) enn) barnefamiliene,) som) igjen) trolig) henger) sam(nger.)Figur$2.22:$Startlånsmottakere$i$2015:$Barnefamilier$og$andre$etter$type$søker$)Kilde:$$$$$$$$$$$$Husbankens$registerdata.$Tallene$viser$den$viktigste$”type$søker”>kategorien,$registrert$av$saksbehandler$Figur$2.23:$Startlånsmottakere$i$2015:$Barnefamilier$og$andre$etter$type$tiltak$)Kilde:$Husbankens$registerdata$0%10%20%30%40%50%60%RusmisbrukerRuspsykiatriFlyktn in gFu n ksjon sh emmetFu n ksjon sh emmet	 b arnVanskeligstiltReetableringFørstegan gsetab lererBarnefamillieIkke	 b arn ef amilie0%10%20%30%40%50%60%70%80%KjøpRefinansieringUtbedringOppføringBarnefamilieIkke	 b arn ef amilie

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)33))Figur$2.24:$Startlånsmottakere$i$2015:$Barnefamilier$og$andre$etter$type$finansieringe:$Husbankens$registerdata$Tekstboks$2.3:$Oppsummering$–$startlån$til$barnefamilier$Startlånsmottakere)med)barn)skiller)seg)fra)startlånsmottakere)ved)at)de)i)større)grad)leier)på)det)private)orskjeller)i)type)tiltak)de)mottar)startlån)til,)men)en)større)andel)av)barnefamiliene)kombinerer))er)noe)bedre)stilt)enn)øvrige)mottakere,)med)unntak)av)at)de)har)en)noe)lavere)bruttoinntekt)per)forbruksenhet.)2.4.2!Uføretrygdede$vs.$andre$startlånsmottakere$Husbanken)fremhever))som)en)viktig)målgruppe)for)startlån)på)sin)nett(side.)Dette)er)mottakere)som)kan)ha)potensiale)til)å)nedbetale)et)lån)n)er)lang),)men)som)trolig)ikke)vil)få)lån)i)private)banker.)Uføretrygd)er)det)viktigste)eksempelet)på))))Vi)ta)utgangspunkt)i).10)Vi)bruker)inntektstall)fra)2015)for)å)ligge)så)tett)ne)tilnærmingen)finner)vi)at)31)pst.)av)startlånsmottakerne)i)2015)mottok)uføretrygd)i)2015.)5)viser)hvor)mottakerne)bor)på)søknadstidspunktet.)En)større)andel)av)mottakere)som)er)ufø(te)siste)om)mottakeren)bor)med)1.)januar)Privatlån	og	startlånStartlån	og	tilskudd	til	etableringStartlån	privatlån	og	tilskudd	til	et ab l eri n gBarnefamilieIkke	 b arn ef amilie

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)34))Figur)2.26)viser)husholdningssammensetningen)til)mottakerne.)En)betydelig)høyere)andel)uføretrygdete)tydning)for)husholdningens)samlede)inntekt.))Figur$2.25:$Startlånsmottakere$i$2015:$Uføre$og$andre$etter$type$boforhold$)Kilde:$Husbankens$registerdata$Figur$2.26:$Startlånsmottakere$i$2015:$Uføre$og$andre$etter$husholdningssammensetning$)Kilde:$Husbankens$registerdata$I)Figur)2.27)sammenligner)vi)uføretrygdete)og)andres)bruttoinntekt)per)forbruksenhet,)beregnet)med)kroner,)mens)ikke(uføretrygdete)viser)en)større)spredning)i)inntekt.))altså)47)000))alene,)og)har)dermed)oftere)kun)egen)uføretrygd)som)inntektskilde.))Uføretrygdete) skiller) seg) ut) ved) at) en) lavere) andel) er)registrert) som)(37) pst.),)(uføretrygdete)(56)pst.),)se)Figur)2.28.)I)stedet)er)en)større)andel)kategorisert))0%10%20%30%40%50%60%EierLeier	 privatBor	i	kommunal	boligBor	i	foreldrenes	boligBostedsløsAnnetMottar	uføretrygdMottar	ikke0%10%20%30%40%50%60%70%80%En slige	 u ten 	b arnFlere	 voksn e	u ten 	b arnEn slige	 med 	 b arnFlere	 voksn e	med 	 b arnMottar	uføretrygdMottar	ikke

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)35))Figur) 2.29) viser) at) rundt) 71) pst.) av) startlånene) til) uføretrygdete) går) til) kjøp) av) bolig.) Dette) er) en) noe))med)at)be(funksjonshemmet)Figur$2.27:$Startlånsmottakere$i$2015:$Uføre$og$andre$etter$bruttoinntekt$per$forbruksenhet$)Kilde:$Husbankens$registerdata$Figur$2.28:$Startlånsmottakere$i$2015:$Uføre$og$andre$etter$type$søker$)Kilde:$Husbankens$registerdata$
02.000e-064.000e-066.000e-068.000e-06.00001Kdensity bruttoinntekt per forbruksenhet
0200000400000600000800000
Bruttoinntekt per forbruksenhet
Mottar uføretrygdMottar ikke
0%10%20%30%40%50%60%Flyktn in gFu n ksjon sh emmet	 b arnRusmisbrukerRuspsykiatriFu n ksjon sh emmetReetableringVanskeligstiltFørstegan gsetab lererMottar	uføretrygdMottar	ikke

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)36))Det) er) også) forskjeller) når) det) gjelder) type) finansiering,) se) Figur) 2.30.) Uføretrygdete) får) i) større) grad)(uføretrygdete)kombinerer)dere)er)det)en)noe)høyere)andel)av)uføretrygdete)som)kun)finansierer))Figur$2.29:$Startlånsmottakere$i$2015:$Uføre$og$andre$etter$type$tiltak$$)Kilde:$Husbankens$registerdata$Figur$2.30:$Startlånsmottakere$i$2015:$Uføre$og$andre$etter$type$finansieringe:$Husbankens$registerdata$Tekstboks$2.4:$Oppsummering$–$startlån$til$uføretrygdete$$Uføretrygdete)mottakere)bor)oftere)alene)(71)pst.),)har)en)noe)lavere)bruttoinntekt)per)forbruksenhet,)el)uføre(trygdete)får)startlån)i)kombinasjon)med)tilskudd)til)etablering.)Personer)som)er)uføretrygdet)ser)altså)i))2.4.3!Boforhold:$Eiere,$leietakere$og$andre$Boforhold)interessant)av)flere)grunner.)For)det)første)er)det)et)uttalt)mål)at)startlån)skal)få)flere)inn)på))forskriften)og)tildelingsbrevene)for)2016)og)2017.)Det)er)dermed)hensiktsmessig)å)se)RefinansieringUtbedringOppføringmottar	uføretrygdmottar	ikke0%10%20%30%40%50%60%70%Bare	 startlånPrivatlån	og	startlånStartlån	og	tilskudd	til	etableringStartlån	privatlån	og	tilskudd	til	et ab l eri n gmottar	uføretrygdmottar	ikke

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)37))på)ikke(eiere)vs.)eiere.)For)det)andre)skal)startlånet,)ifølge)forskriften,)bidra)til)bedre)utnyttelse)av)de)kommunale)boligene.)Det)er)dermed)hensiktsmessig)å)ikke)bare)(eiere,)men)også)leietakere)på)det)private)markedet)vs.)det)kommunale)leiemarkedet.)For)det)tredje)skal)startlånet,)at)flere)går)fra)eie)til)leie.)I)tråd)med)dette)fremhever)Husbanken)personer)med)gjeldsproblemer)11))Vi) bruker) Husbankens) data) om) mottakerens) bosituasjon) på) søknadstidspunktet,) der) vi) skiller) mellom)12)Vi)ser)dermed)bort)fra)bostedsløse)og)og)heterogen)gruppe.)Figur) 2.31)viser)at) mottakere) som) bor) i) en) eid) bolig) i) stor) grad) er) enslige) med) eller) uten) barn,) mens))enslige)uten)barn.)2.31:$Startlånsmottakere$i$2015$etter$boforhold$og$husholdningssammensetninge:$Husbankens$registerdata$Figur)2.32)viser)hvordan)husholdningens)bruttoinntekt)per)forbruksenhet)korresponderer)med)bofor(inntektssjiktet) (medianinntekt) på) 264) 000)).) Mottakere)som)leier)privat)eller)bor)hos))(median)286)000).)Figur)2.33)viser)mottakerens)arbeidsmarkedstilknytning)og)mottak)av)ulike)trygdeytelser.)Vi)ser)at)mot((43) pst.).) Særlig) eiere) utmerker) seg) om) en) gruppe) med)en) høy) andel) som))Innvandrere) er) overrepresentert) i) gruppen) som) leier) kommunalt) blant) startlånsmottakerne,) se) Figur)ar)innvandret)til)Norge.)Blant)motta(kere)som)leier)på)det)private)markedet)er)det)en)lavere)andel)med)innvandringsbakgrunn.))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))11)https://www.husbanken.no/startlaan/hvem(kan(faa/)12)Vi)så)i)avsnitt)2.2.1)at)46)pst.)leier)en)bolig)på)det)private)markedet,)28)pst.)bor)i)en)selveid)bolig,)12)pst.)leier)på)det)kom()0%10%20%30%40%50%60%70%80%En slige	 u ten 	b arnFlere	 voksn e	u ten 	b arnEn slige	 med 	 b arnFlere	 voksn e	med 	 b arnEierLeier	 privatLeier	 kommunaltBor	hos	foreldre

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)38))))Figur$2.32:$Startlånsmottakere$i$2015$etter$boforhold$og$bruttoinntekt$per$forbruksenhet$)$Kilde:$Husbankens$registerdata$Figur$2.33:$Startlånsmottakere$i$2015$etter$boforhold$og$sysselsetting$og$ulike$trygdeytelser$)Kilde:$Husbanken$og$SSBs$registerdata$))
02.000e-064.000e-066.000e-06Kdensity bruttoinntekt per forbruksenhet
0200000400000600000800000
Bruttoinntekt per forbruksenhet
EierLeier privatLeier kommunaltBor hos foreldre
0%10%20%30%40%50%60%70%80%Dagp en gerAlderspensjonSosialhjelpArbeidsavklaringspengerSykepengerUføretrygdSysselsatt	 (Y>4 G)Sysselsatt	 (Y>1 G)EierLeier	 privatLeier	 kommunaltBor	hos	foreldrene

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)39))))Figur$2.34:$Startlånsmottakere$i$2015$etter$boforhold$og$innvandringsbakgrunn$)$Kilde:$Husbanken$og$SSBs$registerdata$Figur)2.35)viser)hvordan)søkerne)er)klassifisert)av)saksbehandler.)Vi)skiller)bare)mellom)eiere)og)andre,)større)andel)sammenlignet)med)ikke(eierne.)Ikke(eierne)er)naturlig)nok)i)større)grad)registrert)som)førs(t.).)(eiere,)da)ikke(eiere)er)relativt)like.)Som)forventet)benytter)ikke(eiere)i)all)hovedsak)startlånet)til)kjøp)av)net)til)refinansiering)eller)utbedring.)Mottakere)som)bor)i)en)eid)bolig)benytter)i)all)hovedsak)startlån)alene)(85)pst.),)dvs.)ikke)sammen)med))refinansiering,)slik)vi)så)over.)En)større)andel)av)mottakerne)som)bor)i)kommunal)bolig)mottar)startlån)g)av)startlån)i)kombinasjon)med)privatlån.)0%10%20%30%40%50%60%70%80%90%100%EierLeier	 privatLeier	 kommunaltBor	hos	foreldreIkke	 in n van d rin gsb akgru n nIn n van d retNorskfødt	med	innvandrerbakgrunn

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)40))Figur$2.35:$Startlånsmottakere$i$2015$etter$boforhold$og$type$søker$)Kilde:$Husbankens$registerdata$Figur$2.36:$Startlånsmottakere$i$2015$etter$boforhold$og$type$tiltak$)Kilde:$Husbankens$registerdata$Figur$2.37:$Startlånsmottakere$i$2015$etter$boforhold$og$finansieringFlyktn in gRusmisbrukerRuspsykiatriFu n ksjon sh emmet	 b arnFørstegan gsetab lererFu n ksjon sh emmetReetableringVanskeligstiltEierLeier	 eller	 bor	hos	foreldre0%10%20%30%40%50%60%70%80%90%100%KjøpRefinansieringUtbedringOppføringEierLeier	 eller	 bor	hos	foreldre

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)41))$Kilde:$Husbankens$registerdata$Tekstboks$2.5:$Ulike$boforhold$Mottakere) som) leier) bolig) på) det) private) markedet) på) søknadstidspunktet) ser) ut) til) å) være) i) en) mer)idsmarkedstilknytning.) I) tråd) med) dette) er) det) en) større) andel) som)ige)med)eller)uten)lering.) Sistnevnte) funn) kan) tyde) på) at) de) vurderes) som) å) ha) langvarige))2.5!Langvarige$boligfinansieringsproblemer$I) dette) avsnittet) løfter) vi) blikket) og) ser) nærmere) på) hovedmålgruppen) til) startlånsordningen,) nemlig).)Vi)tar)først)for)oss)hva)det)vil)si)å)ha)langva(iserer)dette)med)noen)typehusholdninger.)Som)et)til(leggsspørsmål)ser)vi)på)hvorvidt)det)er)meningsfylt)at)startlånsmottakere)med)høy)inntekt)kan)få)startlån)!Hva$vil$det$si$å$ha$langvarige$boligfinansi?$Formålet)med)startlånsordningen)er)å)”bidra)til)at)personer)med)langvarige)boligfinansierings(proble(mer)kan)skaffe)seg)en)egnet)bolig)og)beholde)den.”)Forskriften)åpner)også)for)at)mottakere)kan)få)start(le) i) neste) avsnitt),) men) her) fokuserer) vi) utelukkende) på) aspektet))Det)er)ingen)omforent)definisjon)av)langvarige)boligfinansieringsproblemer.)I)forskriften)står)det)at)det))•!”forventes))0%10%20%30%40%50%60%70%80%90%Bare	 startlånPrivatlån	og	startlånStartlån	og	tilskudd	til	et ab l eri n gStartlån	privatlån	og	tilskudd	til	et ab l eri n gEierLeier	 privatLeier	 kommunaltBor	hos	foreldrene

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)42))•!”har)benyttet)muligheten)til)sparing)innenfor)de)økonomiske)mulighetene)søkerens)inntekter)og)on,)i)motsetning)til)øyeblikksbildet)vi)ob((2.4.)Man)har)ikke)spesifisert)i)forskriften)hva)langvarige)omfatter,)men)ifølge)Hus()Det)er)også)et)spørsmål)om)hvor)alvorlig)boligfinansieringsproblemene)kan)være)for)at)man)skal)kunne)få)startlån.)Ifølge)forskriften)må)søkeren:)•!”ha)evne)til)å)betjene)lånet)over)tid)og)fortsatt)ha)nødvendige)midler)igjen)til)livsopphold.”))Startlånsordningen)er)med)andre)ord)ikke)(kapital)som)boligkjøper)må)stille)med)har)endret)seg)over)tid.)I)2011)strammet)Finanstilsynet)til)m,) kausjonister/medlånetakere) og) annen) gjeld.) Lånebetjeningsevnen,) altså) hvor)mye)lån)man)kan)påta)seg,)er)en)funksjon)av)eksisterende)og)framtidig)årsinntekt)og)utgifter,)samt)om(fanget)av)evt.)annen)gjeld.)Oppsummert)er)altså)både)egenkapitalen)og)lånebetjeningsevnen)en)funk()Det)er)verdt)å)merke)seg)at)egenkapital)og)lånebetjeningsevnen)kan)knyttes)opp)mot)forskriften)til)start(å)finansiere)eid)bolig”.)Dette)kan)tolkes)som)lånebetjeningsevnen.)I)tillegg)vurderes)det)om)søkeren)”har)tte)peker)tilbake)på)kravet)til)egenkapital.)2.5.2!Illustrasjon$ved$fem$typehusholdninger$Under)presenterer)vi))det)er)naturlig)å)anta)at)har)langvarige)boligfinansieringsproblemer,)og)hvem)som)ikke)har)det.)Vi)tar)utgangspunkt)i)de)to)ovennevnte)punk(dsstilt)begge)to)kriteriene:)•!”forventes)å)ha)langvarige)problemer)med)å)finansiere)eid)bolig”)og)•!”har)benyttet)muligheten)til)sparing)innenfor)de)økonomiske)mulighetene)søkerens)inntekter)og)dningene)bor)i)en)leid)bolig.)Enkelte)av)disse)typehusholdningene)kan)vel)å)merke))langvarige)boligfinansieringsproblemer,)jf.)forskriftens)åpning)for)bl.a.)barnefamilier)og)distriktshensyn.))

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)43))Typehusholdning$1:$Enslig,$nyutdannet$sysselsatt$En)person)som)nylig)er)ferdigutdannet)og)kun)har)jobbet)noen)få)år,)har)i)begrenset)grad)kunne)bygge)kevel)ikke)ha)klart)å)spare)opp)nok)egenkapital.)Lånebetjeningsevnen)kan)også)være)forholdsvis)lav,)avhengig)av)hvor)høy)startlønnen)er.)Årsinntekten)pital)og)lånebetjeningsevnen)forbedre)seg)over)tid.)Dersom)personen)i)tillegg)har)fast)ansettelse,))Samlet)sett)tyder))Typehusholdning$2:$Enslig,$uføretrygdet$Det)faktum)at)en)person)mottar)uføretrygd)tyder)på)begrenset)med)arbeidskapasitet,)og)ofte)vil)dette)g)inntektsutviklingen)i)de)foregående)årene.)De)vil)dermed))Videre)vil)en)varig)uføretrygdet)person)ha)en)fast)inntektskilde,)men)man)venter)ikke)en)høy)framtidig))personens)gjennomsnittsinntekt)de)tre)beste)inn(tektsårene)av)de)siste)fem)årene)før)man)søkte)om)uføretrygd,)hvor)man)kun)inkluderer)inntekt)opp)til)kroner,)som)det)deretter)ttes) av.) Personer) som) er) 100) pst.) uføretrygdet) er) dermed) i) begrenset) grad) i) stand) til) å) påvirke) sin))Typehusholdning$3:$Aleneforsørger,$sysselsatt$I) kraft) av) å) være) aleneforsørger) må)samme)utgiftene)som)inntektene)til)et)par)med)samme)antall)barn.)Det)vil)dermed)være)en)lavere)dis(ponibel)inntekt)til)bo()og)låneutgifter,)samt)sparing.)Gitt)en)gjennomsnittlig)inntekt,)er)det)dermed)na(med)en)høy)inntekt)per)forbruksenhet)kan)imidlertid)ikke)antas)å)ha)langvarige)boligfinansieringspro(grad)spare)opp)til)egenkapital,)samt)betjene)et)lån.)Samlet)sett)tyder)dette)på)at)personen)kan)ha)langvarige)boligfinanseringsproblemer,)men)at)dette)av(henger)av)den)disponible)inntekten)per)forbruksenhet.)

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)44))Typehusholdning$4:$Enslig,$innvandret$som$flyktning$$I)kraft)av)å)ha)innvandret)som)flyktning)er)det)nærliggende)å)tro)at)personen)har)hatt)begrensede)mu(terer) dessuten) i) dårligere) inntektsmuligheter) på)dette)avhenger)altså)av)deres)utsikter)på)arbeidsmarkedet.)Fra)SSBs)registerbaserte)sysselsettingssta(tistikk)vet)vi)at)sysselsettingsandelen))Typehusholdning$5:$Stor$barnefamilie$Holder)vi)inntektene)til)foresatte)i)en)stor)og)liten)barnefamilie)like,)vil)inntekt)per)forbruksenhet)være)spunktet)leier)boligen)de)bor)i,)kan)man)også)forvente)at)den)g)at)prisen)lier) har) langvarige) problemer) med) å) finansiere) en) eid))De)fem)ene)er)oppsummert)i).)I)ene)(1))har)vi)konklu(,)mens)i)et)annet)tilfelle)(2))anser)finansieringsproblemer.)I)tre)av)typehushold(,)4)og)5))er)det)avhengig)av)de)disponible)inntektene)eller)utsiktene)på)arbeidsmarkedet.)Det)r)nylig)ferdigutdannet)(typehushold(2.2:$Hvem$er$i$målgruppen$for$startlån$med$langvarige$boligfinansieringsproblemer?$Typehusholdning++Har+benyttet+mulig;heten+til+sparing++Langvarige+boligfinan;sieringsproble+Målgruppen+for+start;lån+1:)Enslig,)nyutdannet)sysselsatt))Ja)Nei)Nei)2:))Ja)Ja)Ja)3:)Aleneforsørger,))Ja)Avhenger)av))Kanskje)4:)Enslig,)innvandret))Ja)Ja)Ja)

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)45))5:)Stor)barnefamilie)Ja)Avh.)av)inntekt))Kilde:$Vista$Analyse$Figur)2.38)viser)at)inntekten)til)denne)nyutdannede)sysselsatte)personen)(Typehusholdning)1))forventes)as)å)ha)en)vedvarende)eller)2.38:$Nyutdannet$(1)$vs.$varig$uføretrygdet$(2),$enpersonshusholdninge:$Vista$Analyse$Både))1) og) 2) kan) ha) benyttet) muligheten) til) sparing) innenfor) de) tilgjengelige) økono()finansiere)eid)bolig.)typehusholdning)3))vil)for)eksempel)kunne)antas)å)ha)tilnærmet)lik)fremtidig)inn(tektsutvikling) som) den)typehusholdning)1)) (blå) linje),) men) betydelig) høyere)utgifter)(grønn,)stiplet)linje).)Lånebetjeningsevnen)vil)følgelig)være)adskillig)lavere.)2.39:$Nyutdannet$enpersonshusholdning$(1)$vs.$aleneforsørger$(3)$)Inntekt	til	nyutdannet	sysselsa t t 	 personKrTidUtgifter	til	 én	personInntekt	til	varig	uføretrygdetInntekt	til	nyutdannet	sysselsa t t 	 personKrTidUtgifter	til	 én	voksenUtgifter	til	 én	voksen	og 	to	barn

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)46))Kilde:$Vista$Analyse$Så)langt)har)vi)sett)på)evnen)til)å)spare)opp)til)egenkapital)over)tid)basert)på)egen)inntekt.)Vi)har)ikke)r.)En)er)tett)knyttet)opp)mot)boligens)størrelse,)men)også)boligens)plassering.)En)aleneforsørger)har)behov))dette)følger)det)at)ikke)bare)vil)en)aleneforsørger)trolig)spare)opp)til)mer)egenkapital.)Når)det)er)sagt)kan)den)lokale)boligmassen)være)lite)tilpasset)en)enper()Videre)har)vi)gjennomgående)sett)bort)i)fra)den)geografiske)plasseringen)av)den)potensielle)boligkjøpe(er)i)boligprisene)mellom)by,)tettsteder))2.5.3!Kan$personer$med$høy$inntekt$ha$«langvarige$boligfinansieringsproblemer»?$Vi)har)sett)at)rundt)26(29)pst.)av)startlånsmottakerne)i)2015)var)å)finne)i)de)tre)øverste)inntektskvinti(katt) per) forbruksenhet).) Dette) reiser) spørsmål) om)øverste)inntektskvintilene)bør)defineres)som).)Vi)har)imidlertid)også)sett)at)Husbankens)data)gir)et)mer)nyansert)bilde.)I)SSBs)data)har)vi)trolig)fått)med).)Likevel)ser)kroner.))av)at)de)har)langvarige)boligfinansieringsproblemer.)er)hjelp)til)å)skaffe)en)egnet)bolig)eller)beholde)den).)I)omtalen)av)hvem)som)kan)motta)startlån,)gjentas)det)at)“personen)bør)ha)langvarige)problemer)med)å)finansiere)eid)bolig”)og)ha)benyttet)de)sparemulighetene)dlertid)også)opp)for)at)man)kan)unntas)fra)dette)dersom:)en)trygg,)god)og)stabil)bosituasjon)innen)kort)tid)taler)for)det)b)!husstanden)har)problemer)med)å))c)!boligsituasjonen)hindrer)mulighetene)til)å)opprettholde)et)arbeidsforhold,)eller)hindrer)utvikling)av))d)!lånet)bidrar)til)bedre)utnyttelse)av)kommunalt)disponerte)boliger.»)Husholdninger)med)høy)inntekt)kan)dermed)ha)rett)til)startlån)fordi)de)oppfyller)disse)andre)kravene.))I)utgangspunktet)skulle)man)ikke)tro)det.)Ett)unntak)er)husholdninger)som)plutselig)får)endret)sin)inn()vedvarende.))

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)47))Vi)ser)nærmere)på)husholdninger)med)høye)inntekter.)Vi)bruker)Husbankens)data)og)regner)om)inntek(.) Vi) definerer) mottakere) med) høye) inntekter) som) brutto(inntekt) per) forbruksenhet) over) 400) 000) kroner.)Dette) gjelder) rundt) 11) pst.) av) mottakerne) i) 2015.) Vi).)Merk)at)grensen)gjelder)per)forbruksenhet,))husholdning,)men)også)at)det)nødvendigvis)er)satt)vilkårlig.))for)å)få)frem)flere)nyanser.)Mottakere)med)en)høy)inntekt)kjennetegnes)ved)at)en)stor)andel)leier)på)det)private)markedet)(55)pst.),)se)Figur)2.40.)Til)sammenlikning)er)det)kun)32)pst.)blant)de)10)pst.)husholdningene)med)lavest)inntekt))det) private) markedet.) Videre) er) de) en) noe) høyere) andel) som) bor) i) foreldrenes) bolig) (13)pst.))sammenlignet)med)mottakere)med)lavere)inntekt.))tilhører)i)stor)grad),)se)Figur)2.41.)Kun)en)liten)andel)er)alene(forsørgere)(8)pst.),)til)forskjell)fra)mottakerne)med)laveste)inntekt)der)andelen)er)på)hele)40)pst.)Husbankens)inntektsdata)fanger)opp)husholdningens)inntekt)som)helhet,)men)vi)er)særlig)interessert)i)identifiserer)vi)andelen)som)kan)defineres)som)sysselsatte)(inntekt)over)1G)og)4G).)Det)er)mindre)sann(het,)og)vi)anser)derfor)dette)som)en)interessant)øvelse.)Andelen)mottakere)som)er)definert)som)sysselsatte)øker)ventelig)med)inn(finner)vi)at)90)pst.)har)en)inntekt)over)1G,)mens)tilsvarende)andel)er)kun)på)36)pst.)blant)mottakerne)gsinntekter)(78)pst.).)Figur$2.40:$Startlånsmottakere$i$2015$etter$bruttoinntekt$per$forbruksenhet$og$boforhold$)Kilde:$Husbankens$registerdata.$$0%10%20%30%40%50%60%EierLeier	 privatBor	i	kommunal	boligBor	i	foreldrenes	boligBostedsløsAnnetUnder	200	000200	000	-399	000Over	400	000

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)48))Figur$2.41:$Startlånsmottakere$i$2015$etter$bruttoinntekt$per$forbruksenhet$og$husholdningssammensetn.$)Kilde:$Husbankens$registerdata.$$En)sammenlikning)av)inntektsgruppene)opp)mot)mottakernes)innvandringsbakgrunn)viser)at)det)er)en)noe)en)høyere)andel)13)i)de)øvre)inntektskategoriene)enn)i)den)laveste)inntektska(,) se) Figur) 2.43.)Vi)har) antatt) at) husholdninger) bestående) av) mer) enn) én) voksen) tilsvarer) to))bruttoinntekt)per),)og)det)kan)derfor)være)at)vi)har)feilaktig)plassert))i)den)øverste)inntektskategorien.)Figur$2.42:$Startlånsmottakere$i$2015$etter$bruttoinntekt$per$forbruksenhet$og$arbeidsmarkedstilknytninge:$Husbankens$og$SSBs$registerdata.$)))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))13)Andelen)mottakere)som)er)norsk)født)med)innvandrerforeldre)er)lik)på)tvers)av)inntektsgruppene:)4)pst.)Flere	 voksn e	u ten 	b arnEn slige	 med 	 b arnFlere	 voksn e	med 	 b arnUnder	200	000200	000	-399	000Over	400	0000%10%20%30%40%50%60%70%80%90%100%Under	200	000200	000	-399	000Over	400	000Arbeidsfor,	inntekt	over	1 GArbeidsfor,	inntekt	over	4 G

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)49))Figur$2.43:$Startlånsmottakere$i$2015$etter$bruttoinntekt$per$forbruksenhet$og$innvandringe:$Husbankens$og$SSBs$registerdata.$$Videre)ser)vi)på)hvilken)kategori)saksbehandleren)har)klassifisert)mottakeren)i.))67)pst.)kerne) med) høy) inntekt) klassifisert) som) førstegangsetablerer,) mens) kun) 13) pst.) er) klassifisert)(17)pst.).)nntekt) mottar) i) all) hovedsak) startlån) til) kjøp) av) bolig) (79) pst),) mens) en) lavere)andel)mottar)startlån)til)refinansiering)eller)utbedring)sammenlignet)med)de)øvrige)inntektsgruppene.)ing)er)noe)høyere)i)gruppen))Figur$2.44:$Startlånsmottakere$i$2015$etter$bruttoinntekt$per$forbruksenhet$og$type$søker$)Kilde:$Husbankens$registerdata.$$0%5%10%15%20%25%30%35%Under	200	000200	000	-399	000Over	400	000In n van d ret0%10%20%30%40%50%60%70%RusmisbrukerRuspsykiatriFlyktn in gFu n ksjon sh emmet	 b arnFu n ksjon sh emmetReetableringFørstegan gsetab lererVanskeligstiltUnder	200	000200	000	-399	000Over	400	000

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)50))Figur$2.45:$Startlånsmottakere$i$2015$etter$bruttoinntekt$per$forbruksenhet$og$type$tiltak$)Kilde:$Husbankens$registerdata.$$Hvorvidt)mottakeren)har)tilgang)på)boliglån)på)det)private)markedet)er)et)tegn)på)boligfinansieringsproblemer.) Vi) vet) ikke) om) de) har) tilgang,) men) vi) vet) om) de) har) benyttet) seg) av) det.)(12)pst.).)forbeholdt)de)mest)økonomisk)vanskeligstilte.)Til) slutt) ser) vi) på) hvordan) mottakerne) er) fordelt) etter) geografi,) der) vi) skiller) mellom) kommuner) etter)inner)seg)i)hovedsak)(85)pst.))i)de)små,)mellomstore)og)store)kommunene.)Kun)8)pst.)av)motta(av)inntekt)mottar)startlån)i)de)tre)største)2.46:$Startlånsmottakere$i$2015$etter$bruttoinntekt$per$forbruksenhet$og$finansieringRefinansieringUtbedringOppføringUnder	200	000200	000	-399	000Over	400	0000%10%20%30%40%50%60%70%Bare	 startlånStartlån	og	privatlånStartlån	og	tilskudd	til	et ab l eri n gStartlån,	privatlån	og	tilskudd	til	etableringUnder	200	000200	000	-399	000Over	400	000

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)51))Kilde:$Husbankens$registerdata.$$Ovennevnte)funn)kan)tyde)på)at)det)ikke)er)høye)boligpriser)som)er)hovedårsaken)til)hvorfor)mottakere))derfor) følgende) øvelse) der) vi) identifiserer) de) 10) kommunene) som) topper) SSBs)14,)og)skiller)mellom)disse)og)øvrige)kommuner.)Vi)rendyrker)dermed)fokuset)på)de)kommunene)med)høy(est)kvadratmeterpris.)Figur)2.48)viser)at)i)overkant)av)20)pst.)av)mottakerne)mottar)startlån)i)de)kom((399)000)kroner.))Videre)finner)vi)at)14)pst.)av)mottakerne)med)over)400)000)kroner)i)bruttoinntekt)per)forbruksenhet)mottar)startlån)i)de)kommunene)med)høyest)kvadratme(terpris.)Igjen)ser)det)altså)ut)til)at)det)ikke)er)høye)boligpriser)som)er)hovedårsaken)til)at)hvorfor)motta()Tekstboks$1:$Startlånsmottakere$med$høy$inntekt$Mottakere)med)høy)inntekt)(bruttoinntekt)per)forbruksenhet)over)400)000)kr))bor)typisk)i)en)bolig)leid)e)markedet)på)søknadstidspunktet)(55)pst.).)Videre)er)nær)halvparten)enpersonshushold(ninger,) mens) under) en) tredel) har) barn.) Flesteparten) av) mottakerne) kan) defineres) som) sysselsatt) (78)pst.)har)inntekt)over)4G),)i)tråd)med)deres)høyere)inntekt.)Mottakerne)er)i)all)hovedsak)klassifisert)som)kombinerer)startlån)med)privatlån,)mens)nesten)ingen)mottar)tilskudd)til)etablering.))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))14))Tabell:)06035:)Selveierboliger.)Asker,)Bergen,)Bærum,)Frogn,)Lørenskog,)Nesodden,)Oppegård,)Skedsmo,)Sola,)Stavanger,))$$$Figur$2.47:$Startlånsmottakere$i$2015,$bruttoinntekt$per$forbruksenhet$og$folketall$i$søknadskommune$)

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)52))Et)naturlig)spørsmål)er))startlånsmottakere))en)så)høy)inntekt)at)de)ikke)bør)define()Dette)er)en)svært)krevende)øvelse,)da))har)definert))relativt)vilkårlig)grense)som)fanger)opp)kun)én)dimensjon)i)løpet)av)ett)år,)i)tillegg)til)at)husholdninger)med)flere)enn)to)voksne)ektsgruppen.)Det)er)derfor)naturlig)å)se)inntekt)i)sammenheng)med)andre)forhold.)Dersom)vi)tar)utgangspunkt)i)informasjonen)presentert)over)og)siler)ut)mottakere)som:)$Kilde:$Husbankens$registerdata$og$SSBs$befolkningsstatistikk.$Veldig$små$kommuner$har$under$2$000$innbyggere$i$2015,$små$kommuner$har$1$999>5$000$innbyggere,$mellomstore$kommuner$har$5$000>19$999$innbygger,$store$kommu>ner$har$20$000$–$179$999$innbyggere.$Veldig$store$kommuner$er$Oslo,$Bergen$og$Trondheim.$Figur$2.48:$Startlånsmottakere$i$2015,$bruttoinntekt$per$forbruksenhet$og$kvadratmeterpris$i$kommunen$)$Kilde:$Husbankens$registerdata$og$SSBs$boligprisstatistikk.$Kommuner$med$høyest$kvadratmeterpris$på$eneboliger,$små>hus$og/eller$blokkleiligheter$er$Asker,$Bergen,$Bærum,$Frogn,$Lørenskog,$Nesodden,$Oppegård,$Skedsmo,$Sola,$Stavanger,$Tromsø.$)0%5%10%15%20%25%30%35%40%45%50%Veldig	småSmåMellomstore200	000	-399	000Over	400	0000%10%20%30%40%50%60%70%80%90%100%Alle	 mottakereUnder	200	000200	000	-399	000Over	400	000Kommuner	med	høyest	kvadratmeterprisØvrige	 kommuner

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)53))•!Har)bruttoinntekt)per)forbruksenhet)over)400)000))•!leier)på)det)private)markedet,)•!har)inntekt)tilsvarende)en)sysselsatt)(over)4G),)•!kombinerer)startlån)med)boliglån)på)det)private)markedet)og)•!er)klassifisert)som)førstegangsetablerer))finner)vi)at)dette)gjelder)212)startlånsmottakere)i)2015,)tilsvarende)3)pst.)av)mottakerne)det)året.)Der(vanskeligstilt,)ruspsykiatri,)etc.))reduseres)antallet)noe,)til)190)startlånsmottakere,))av)de)kommunene)som)topper)SSB)statistikk)for)gjennomsnittlig)kvadratmeterpris)på)enebolig,)småhus)og/eller)blokkleiligheter.)Man)har)imidlertid)ikke)per)definisjon)langvarige)boligfinansieringsproblemer)dersom)man)er)klassifisert),)men)tilfredsstiller)de)øvrige)kriteriene)(eller)bor)i)en)eid)være)reetable>ring.)Hensyn)til)barn)har)trolig)vært)en)viktig)faktor)i)vurderingen)av)hvorvidt)mottakeren)skal)få)startlån)–)uavhengig)av)hvorvidt)personen)har)langvarige)boligfinansieringsproblemer.)Dette)omfatter))at)andelen)med)høy)inntekt)som))er)opp)mot)fem)prosent.)nansieringsproblemer.)Noen)kommuner)ser)ut)til)å)ha)en)mer)lempelig)praksis)enn)andre:)8)pst.)av)de)ovennevnte) 190) startlånsmottakerne) er) bosatt) i) én) og) samme) kommune,) en) kommune) med) under) 5))gi)startlån)på)annet)grunnlag)enn)for)eksempel),)slik)også)startlånsfor()2.6!Innstrammingene$i$startlånsordningen$Det) har) vært) to) betydelige) innstramminger) de) siste) årene) som) har) hatt) betydning) for) startlånsord(ningen:)Innstrammingen)av)målformuleringen)i)2014)som)innebar)at)unge)i)etableringsfasen)falt)ut)som)godta)at)egenkapitalkravet)ble)dekket)opp)med)startlån)for)en)mindre)andel)av)utlånene.)Vi)ser)nærmere),)men)understreker)at)analysen)ikke)er)ment)som)en)full)evaluering.)2.6.1!Forskriftsendring$i$2014$vedrørende$førstegangsetablerere$Ny)forskrift)for)startlånet)ble)vedtatt)12.)mars)2014:)Unge)førstegangsetablerere)skulle)ikke)lenger)være)en)målgruppe.)endringen)i))av)forskriftsendringen.))hvordan) andelen) startlånsmottakere)over)perioden)2009(2016,)se)Figur)2.49.)Ikke)alle)ndelen)førstegangsetablerere)lå)relativt)stabilt)frem)til)2013,)for)deretter)å)falle)fra) og)med)2014,)tørst)nedgang)ser)vi)imidlertid)fra)2015)til)2016.)Dette).)I) intervjuene) med) kommunene) har) vi)

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)54))stilt) spørsmål) om) hvordan) de) implementerte) innstrammingen.) Selv) i) vårt) lille) utvalg) har)kommunene))To) av) kommunene) er) ideologisk) uenige) i)ommuner)har)tatt)dette)mindre)alvorlig.)2.49:$Andelen$startlånsmottakere$klassifisert$som$førstegangsetablerere$2009<2016$)Kilde:$Husbankens$registerdata$Figur) 2.50)viser)dan)mønsteret)varierer))kommunestørrelse.)Frem) til) 2013) var) det) de) største)tte))året)forskriftsendringen)trådde)i)kraft.)Andelen)som)er)klassifisert)som)førstegangsetablerer)fiseres)som)førstegangsetablerer.)Figur$2.50:$Andel$førstegangsetablerere$i$perioden$2009<2016$etter$kommunestørrelse$)Kilde:$Husbanken$og$SSBs$data.$Veldig$små$kommuner$har$under$2$000$innbyggere,$små$kommuner$har$2$000>$4$999$innbyggere$i$2015,$mellomstore$kommuner$har$5$000>19$999$innbyggere$og$store$kommuner$har$20$000$innbyg>gere$eller$mer.$Kommunestørrelsen$viser$til$folketall$for$2015.$0%10%20%30%40%50%60%70%20092010201120122013201420152016Andel	førstegangsetablerere0%10%20%30%40%50%60%70%20092010201120122013201420152016Veldig	småSmåMellomstoreStore

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)55))2.6.2!Forskriftsendring$i$2015$vedrørende$samfinansieringentet)fastsatte)sommeren)2015)en)ny)forskrift)om)krav)til)nye)utlån)med)pant)i)bolig,))I) den) forbindelse) er) det) interessant) å) se) på)het)har)endret)seg)over)tid,)både)med)utgangspunkt)i)Husbankens).))Endringen) ble) iverksatt) 15.)juni)2015.) Figur) 2.49) viser)hvordan) andelen)startlånsmottakere) med) sam(finansiering) endrer) seg) halvår) for) halvår) i) perioden) 2014(2016.) Det) har) generelt) vært) en) nedgang) i)igjennom)hele)perioden,)og)vi)finner)ikke)eng)med)innrettingen)av)startlånsordningen)mot)personer)med)langvarige),)og)en)lavere)andel)mottakere)tar)med)i)bruk)samfinansiering.))Igjen)ser)vi)om)praksisen)med)samfinansiering)varierer)på)bakgrunn)av)kommunenes)befolkningsstør(.)Andelen)med)samfinansiering)har)gjennomgående)vært)lavest)i)de)største)kommu(te)perioden)finner)vi)størst)pro(2.51:$Andelen$startlånsmottakere$med$samfinansiering$2014<2016$)Kilde:$Husbankens$registerdata$I)intervjuene)ser)vi)eksempler)på)r)som)har)reagert)raskere)og)sterkere)på)innstrammingen)i)elv:) Der) bankene) ikke) vil) godta) startlån) som) toppfinansiering,)hele$lånet)som)startlån,)eller)å)be)personen)finne)en)annen)kilde)til)toppfinansiering.)I)praksis)konstaterer)kommunene)at)de)fleste)faktisk)finner)andre)måter)å)dekke)egen()Informantene)peker)på)at)bankenes)innstramming)gjør)at)flere)får)fullfinansiering)enn)tidligere.)Dette)(lån)gir)lån)(lån.))0%5%10%15%20%25%30%35%40%45%50%1.halvår	20142.halvår	20141.halvår	20152.halvår	20151.halvår	20162.halvår	2016Andel	med	samfinansiering

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)56))Figur$2.52:$Andelen$startlånsmottakere$med$samfinansiering$2014<2016$etter$kommunestørrelse$)Kilde:$Husbanken$og$SSBs$data.$Veldig$små$kommuner$har$under$2$000$innbyggere,$små$kommuner$har$1$999>5$000,$mellomstore$kommuner$har$5$000>19$999$og$store$kommuner$har$20$000$innbyggere$eller$mer,$alt$i$2015.$Begge)forskriftsendringene)har)dermed)medført)at)den)gjennomsnittlige)startlånsmottaker)er)mer)vans(m)har)mer)reelt)behov)for)offentlig)hjelp.)Dette)kan)gi)seg)utslag)i)høyere)mislig(!Er$målgruppen$for$startlånsordningen$klart$nok$avgrenset?$I)intervjuene)med)kommunene)var)vi)ute)etter)om)kommunene)hadde)en)klar)forståelse)av)hvem)som))Startlån)er)ment)for)personer)med)«langvarige)boligfinansieringsproblemer»,)jf.)forskriftens)§)1.)I)for(ing)innenfor)de)økonomiske)av)tildelingskriteriene)at)det)kan)stilles)mindre)strenge)krav)til)behovsprøvingen)for)bl.a.)barnefamilier.)unene)mener)reglene)er)klare)nok,)med)unntak)for)enkelte)målgrupper)tekt,)forbruksgjeld)og)annen)gjeld,)forbruk))ha)forsøkt)å)få)finansiering)i)ordinære)banker:)I)noen)kommuner)kan)man)fortsatt)få)startlån)uten)å))0%10%20%30%40%50%60%70%1.halvår	20142.halvår	20141.halvår	20152.halvår	20151.halvår	20162.halvår	2016Veldig	småSmåMellomstoreStore

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)57))Flere)av)kommunene)gir)uttrykk)for)at)prioriteringen)av)barnefamilier)er)uklar.)I)praksis)ser)det)ut)til)at)altså)være)mindre)«varig)vanskeligstilte»)enn)andre)og)likevel)få)startlån,)noe)vi)oppfatter)også)er)i)tråd))En)annen)målgruppe)flere)trekker)frem)er)flyktninger:)Hvor)lenge)er)man)å)regne)som)«flyktning»,)og)når)går)man)over)til)å)være)ung)førstegangsetablerer?)Fem)år)etter)bosetting)mål(på)en)stor)andel)av)startlånsmidlene.)Slik) situasjonen) er) i) dag,) med) en) romslig) bevilgning) til) startlån,) er) ikke) dette) store) problemer:) Det) er)or)at)hver)kommune)utformer)sine)egne.)!Drøfting$av$resultatene$fra$de$økonometriske$analysene$$2.8.1!Sannsynligheten$for$å$bo$i$eid$bolig$i$2015$gitt$mottak$av$startlån$i$2010$I)Vista)Analyse))så)vi))på)betydningen)av)å)ha)mottatt)startlån)i)2010)på)sannsynligheten)for)å).))Vi) bruker) en) logistisk) regresjon) til) å) estimere) sannsynligheten) for) å) bo) i) en) eid) bolig) i) 2015,) gitt) at) en)husholdning)har)mottatt)startlån)i)2010.).1.)Vi)kontrollerer)for)en)rekke)mær) bolig,)setning,) mottak) av) ulike) offentlige) overføringer,))og)bostedsfylke.)Disse)er)oppsummert)i)tabellen).2.)I)tabellen).3)tak)av)startlån.)Marginaleffek(e)angir)hvor)mye)sannsynligheten)for)Y)endrer)seg)ved)en)liten)endring)i)X,)alt)annet)likt.)ynligheten)for)å)eie)bolig,)som)følger)av)å)motta)startlån,)t.)Startlån)husholdningen.)Fra)tabellen)i).2,)ser)vi)bl.a.)at)en)gjennomsnittlig)husholdning)bor)i)en)enebolig,)blokk)eller)rekkehus,)de)har)en)primærbolig,)mottar)ikke)sosialhjelp)eller)uførepensjon,)og)rkesinntekten)snitt)3,4)prosentpoeng)større)rtlån,) men) som) er)ristikkene.)Økningen)på)3,4)prosentpoeng)må)sees)

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)58))i) sammenheng) med) gjennomsnittet) for) utvalget) som) helhet.) Rundt) 83) pst.) av) de) observerte) hushold(A.3)for)en)omtale)av)de)øvrige)variablene.)Det)er)for)at)mottak)av)startlån)gir)en)3,4)prosentpoeng)større)sann(analysen)og)startlånsmottakere)i)avsnitt))viser)at)en)stor)andel)av)startlånsmottakerne)avviker)fra)15)Følgelig)vil)n)nødvendigvis)være)overførbare)til)en)husholdning)med)karakteristikker)mer)tilsvarende)den)gjennomsnittlig)startlånsmottaker.)Vi)venter)for)eksempel)at)mot()ved(inntekt)vil)kunne)ha)andre)lånemuligheter.)Videre)arbeid)på)hvordan)startlån)virker)inn)på)sannsynlighet)re)på)hvorvidt)man)finner)ulike)sammenhenger)avhengig))2.8.2!Sannsynligheten$for$å$bo$trangbodd$i$2015$gitt$mottak$av$startlån$i$2010$For) å) undersøke) hvorvidt) startlån) også) gjør) at) flere) kan) bo) egnet,))sammenhengen) mellom)om) hele) utvalget) av) husholdninger) som) er))2015,) og) kun) de) som) har) søkt) på) startlån.)Resultatene) er) rapportert) i).4.)Vi)finner)at)husholdninger)som)mottok)startlån)i)2010,)har)sannsynlighet)for)å)bo)trangbodd)enn)husholdninger) som) ikke) har) mottatt) startlån,) med)ntpoeng.)))Det)at)sannsynligheten)for)å)bo)trangbodd)øker,)må)ses)i)sammenheng)med)innretningen)av).)Ifølge)forskriften)skal)boligen)være)”egnet)for)husstanden,)nøktern)og)rimelig)sammenliknet)med)pris(nivået)på)stedet”.))kommunene)om)deres)vurdering)av)dette)funnet,)og)de)bekreftet):) For) å) få) råd) til) å) kjøpe) en) bolig,) må) husholdningene) ofte) gå) ned) i) boligstandard.) Iblant)skal$eie,)veies)opp)mot)at)!Sensitivitetsanalyser$vedrørende$definisjonen$av$vanskeligstilte$2.9.1!Definisjonen$av$vanskeligstilte$I)evalueringen)av)de)boligsosiale)virkemidlene)presenterte),)gjengitt)i)Tabell)2.3.)Definisjonen)utgjorde)et)viktig)grunnlag)for)enkelte)av)rtlånsmottakeren)i)2015)trolig)har)endret)seg)noe)fra)2010,)jf.)innstramningen)av)startlånsforskriften)i)2014.)

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)59))våre)konklusjoner)om),)og)det)er)interessant)å)se))Vi)gjør)en)tilsvarende)eksersis)for)bostøtten.)2.3:$Klassifisering$av$vanskeligstilte$INKLUDERER++(vanskeligstilte)+Inntekt+under+EU60+(utenom+bostøtte)+++høy+gjeldsbelastning+Inntekt+under+EU60+(utenom+bostøtte)+++trangbodd+Inntekt+under+EU60+(utenom+bostøtte)+++leier+EKSKLUDERER)Husholdninger)med)brutto)finansformue)som)overstiger)lavinntektsgren()(ikke)vanskeligstilte))Husholdninger)hvor)statlig)overføringer)utgjør)parten)av)samlet)inn(tekt)siste)år)og)hvor)alle)medlemmer)er)))a))Primærbolig)med)))Og/eller))c))Husholdninger)hvor)))b))Husholdninger)hvor))))Lavinntektsgrensen)(EU60))er)satt)til)207)400)kroner)per)forbruksenhet)i))2.9.2!Definisjonen$av$vanskeligstilte$og$startlånsmottakere$Til)sammen)mottok)7)155)husholdninger)startlån)i)2015.)Av)disse)har)vi))husholdninger))nøkkeltall)om)startlånsmottakere)etter)hvorvidt)de)er)kate(tektsgrensen)(EU60))eller)ikke.))Det)er)ønskelig)å)endre)på)enkelte)av)premissene)som)ligger)til)grunn)for)definisjonen)av)vanskeligstilte)for)å)se)hvordan)det)slår)ut)på)antallet)vanskeligstilte,)og)overlappet)mellom)antallet)vanskeligstilte)og)mottakere)av)startlån.))))

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)60))Tabell$2.4:$Overlapp$mellom$vanskeligstilte$og$startlånmottakere$i$2015$)Vanskeligstilt,))Vanskeligstilte,))Ikke)vanskeligstilt)Inntekt)under))Inntekt)over))Antall)1)121)))141)590)))690)))5)213))Boforhold)(SSB))))))Leier)73)%)82)%)21)%)41)%)Bor)trangbodd)26)%)18)%)8)%)18)%)Bor)i)kommunal)bolig)12)%)12)%)5)%)6)%)Bor)i)bofellesskap)0)%)0,2%)3)%)1)%)Husholdningssammensetning)(SSB)))))))Enpersonshusholdning)26)%)40)%)24)%)27)%)Har)barn)60)%)44)%)51)%)49)%)Inntektsforhold)(SSB))))))))))Høy)gjeldsbelastning)23)%)20)%)13)%)16)%)Mottar)sosialhjelp)30)%)33)%)20)%)14)%)Mottar)uføretrygd)38)%)16)%)34)%)32)%)Mottar)arbeidsavklaringspenger)23)%)19)%)20)%)21)%)Kommunegruppe)(SSB)))10)%)18)%)8)%)8)%)2)12)%)17)%)9)%)11)%)3)5)%)6)%)6)%)6)%)4)73)%)59)%)77)%)75)%)Mottatt)tilskudd)til)etablering)(HB))32)%)0)%)19)%)15)%)Kilde:$Husbanken,$SSB,$Vista$Analyse$(2017).$Kommunegruppene$er$hentet$fra$bostøtteordningen.$Kommunegruppe$1$omfatter$Oslo,$kommunegruppe$2$omfatter$Bergen,$Trondheim,$Tromsø,$Stavanger$og$Bærum,$kommunegruppe$3$omfatter$Kristiansand,$Skedsmo,$Frogn,$Lørenskog,$Oppegård,$Asker,$Nesodden,$Sola$og$Sandnes,$kommune>gruppe$4$omfatter$de$øvrige$kommunene.$Som)vist)i)Tabell)2.3,)har)vi)i)den)opprinnelige)definisjonen)først)identifisert)tre)hovedgrupper,)for)der()hovedgruppene) er) at) de) hviler) på) lavinn(tektsgrensen)EU60.)Husholdninger)over)denne)inntektsgrensen)blir)aldri)definert)som)vanskeligstilte)på)annen)inntektsgrense.)Vi)gjør)også)sensitivitetsanalyser)av)enkelte)andre)forhold:)For)det)første)har)vi)rdere)denne.)For)det)andre)ser)vi)på)e)i)øyesyn.)Lavinntektsgrensen$EU60$Lavinntektsgrensen) EU60) var) på) 207) 400))i) 2014.) Vi) øker) inntektsgrensen) til) nederste) inntekts()i)2014.)Dette)vil)per)definisjon)inkludere)

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)61))flere) husholdninger) i) kategorien) vanskeligstilte.)r)andelen) vanskeligs()Tabell$2.5:$Alternativ$inntektsgrense$i$definisjon$av$vanskeligstilte$Definisjon+Andel)av)alle)husholdninger)Opprinnelig)definisjon,)lavinntektsgrense)EU60))6,3)%)Ny)definisjon,)nederste)inntektskvintil)8,8)%)Kilde:$SSBs$registerdata$Primærbolig$med$markedsverdi$over$60$pst.$av$medianen$$I)den)opprinnelige)definisjonen)brukte)vi)inntektsdata)fra)2014)til)å)identifisere)medianverdien)av)mar(.)Vi)tok)deretter)60)pst.)av)kroner.))Vi)ser)her))(Leka)i)Nord(Trøndelag)) og) 3) 507) 420))(Bærum)i)Akershus).)For)en)rekke)kommuner)gir)en)kommunalt)bestemt)median)altså)en)lavere)grense)slik)inisjonen)av)vanskeligstilte,)på)bakgrunn)av)markedsverdien)av)primær(adsel)og)Verdal),),3)pst.)At) en) kommunalt) bestemt) median) ikke) gir) større) utslag) på) antall) vanskeligstilte) skyldes) trolig) nevnte)leie,)i)tillegg)til)at)statlige)overføringer)må)utgjør)mindre)enn))Det) er) ikke) opplagt) at) en) kommunalt) bestemt) median) er) et) bedre) alternativ) enn) en) nasjonal) median.)g)gjerne)over)flere)kommuner,)og)en)kommunalt)bestemt)median)e.16))Andre$kriterier$I)tabellen)under)har)vi)enkeltvis)inkludert)ulike)grupper,)hvorav)alle)har)inntekt)under)lavinntektsgren(8)150)personer,)tilsvarende)0,4)pst.)av)alle)husholdninger)i)befolkningen.)Merk)at)dette)er)etter)22)043)husholdninger),)men)en)større)andel)av)disse)brutto)finansformue)som)overstiger)te)det)at)480)og)104)flere)husholdninger)inkluderes)i)henholdsvis)Oslo)og)Akershus,)og)93)og)89)færre)husholdninger)regnes)med)i)henholdsvis)Telemark)og)Hedmark.)

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)62))18(30)år)der)statlig)overføringer)utgjør)mindre)enn)halvparten)av)samlet)inntekt,)mens)12)pst.)består)))Dersom)vi)i)stedet)inkluderer)husholdninger)som)leier)og)hvor)alle)medlemmer)er)80)år)d) 6) 901) husholdninger.) Igjen) er) det) faktiske) antallet) høyere) (10) 846),)$2.6:$Enkeltvis$inkludering$i$definisjonen$av$vanskeligstilte$)Andre)kriterier)hensyntatt)Antall)Andel)av)alle))Husholdninger)som)leier)og)bor)i)bofellesskap)8)150))0,4)%)Husholdninger)som)leier)og)hvor)alle)medlemmer)er)80)år)eller))6)901))0,3)%)Kilde:$Vista$Analyse,$SSB$Overlapp$mellom$vanskeligstilte$og$mottak$av$startlån$Med)ligstilte.)Dersom)vi)hever)inntektsgrensen)fra)lavinntektsgrensen)EU60)til)nederste)inntektskvintil)finner)m)vanskeligstilte.)Dette)tyder)på)at)mange)mottakere))hvilken)inntektsgrense)vi)opererer)med)kan)få)store)konsekvenser)for)konklusjonene)om)hvorvidt)startlånet)er)))Avsnitt) 2.2.1) viste) at) SSBs) data) nok) overestimerer) andelen) mottakere) med) høye) inntekter) noe,) trolig).)Her)ser)vi)at)det)også)gir)en)liten)nedgang)i)andelen)startlånsmottakere)nert)som)vanskeligstilt.)$2.7:$Overlapp$mellom$startlånsmottakere$i$2015$og$definisjonen$av$vanskeligstilte$)Andre)kriterier)hensyntatt)Antall)Andel)av)startlåns()Opprinnelig)definisjon))1)121)16,0)%)Ny)definisjon)med)nederste))818)28,0)%)Ny)definisjon)med)kommunalt)bestemt)median)(6)15,9)%)Opprinnelig)definisjon))2)16,0)%)Opprinnelig)definisjon)medlemmer)er)80)år)og)eldre)19)16,2)%)Kilde:$Vista$Analyse,$SSB$

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)63))Dersom)vi)legger)til)husholdninger)som)leier)og)bor)i)bofellesskap,)mens)vi)tar)hensyn)til)andre)kriterier,)dere)ser)vi)kun)en)liten)økning)dersom)vi)tar))Disse)to)kriteriene)ser)med)andre)ord)ut))2.9.3!Definisjonen$av$vanskeligstilte$og$bostøttemottakere$Vi)er)interessert)i)hvordan)endringer)i)definisjon)av)vanskeligstilte)påvirker)overlapp)mellom)vanskeligs(temottakerne)er)definert)som)vanskeligstilte.)Dersom)vi)legger)til)husholdninger)som)leier)og)bor)i)bo()eller) husholdninger) hvor) alle) medlemmer) er) 80) år) eller) elder,) mens) vi) tar) hensyn) til) andre))rundt)2)pst.)Vi)finner)en)marginal)nedgang)i)overlapp)dersom)nytter)en)kommunalt)bestemt)median)i)stedet)for)nasjonal)bestemt)median.)Det)har)større)betyd(.)Tabell$2.8:$Overlapp$mellom$bostøttemottakere$i$2015$og$definisjonen$av$vanskeligstilte$)Andre)kriterier)hensyntatt)Antall)Andel)av)mottakere)Opprinnelig)definisjon))59)647)47,6)%)Ny)definisjon)med)nederste)inntektskvintil)som)inntektsgrense)11)423)56,7)%)Ny)definisjon)med)kommunalt)bestemt)median)(4)47,6)%)Opprinnelig)definisjon))2)444)49,6)%)Opprinnelig)definisjon)medlemmer)er)80)år)og)eldre)2)641)49,7)%)Kilde:$Vista$Analyse,$SSB$$

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)64))3!Bostøtte$3.1!Innledninghøye)boutgifter)en)egnet)17)Bostøtten)er)en)rettighetsbasert)ordning:)Alle)som)oppfyller)ene,)har)rett)og)husholdningens)inntekt)og)formue.)Bostøtten)beregnes)som)en))av)differansen)mellom)18))Det)er)behov)for)mer)kunnskap)om)hvem)som)mottar)bostøtte.)Det)er)også)behov)for)å)vite)mer)om)de)rafiske)differensieringen)av)ordningen,)som)forsøker)å))Registerdata)fra)Husbanken)og)))Bostøtteordningen)har)vært)innrettet)mot)om)lag)samme)mottakergrupper)siden)ordningen)ble)utvidet).) Hvilke) inntekter) som) benyttes) i) beregningen) av) bostøtten,)har)imidlertid)endret) seg) ved) flere)anledninger,)og)satser)er)blitt)justert.))ble)nettoformuen)til)mottakerne)vektlagt)sterkere)fra)og)med)2015.)Fra)og)med)2017)beregnes)bostøtten)ikke)lenger))inntekten)i)siste)tilgjengelige)skatteoppgjør,)men)fra)månedlig)inntekt)))Vi)innleder)kapitlet)med)eskrivelse)av)enkelte)sider)ved)regelverket,)og)de)registerdata(ene)til)å)beskrive)noen)kjennetegn)r)nærmere)på)enkelte)grupper)av)mottakere,)herunder)gruppen)«husstander)uten)trygdeytelser».))og)vi)nktet)de)mottok)støtten.)Derfor)omtaler)vi)hoved()Videre) forsøker) vi) å) identifisere) og) beskrive) de) støtteberettigede) som) ikke) søker) bostøtte,) basert) på))og)intervjuer)med)kommunene.)Begrensinger)i)data)innebærer)nødvendigvis)at)resultatene)av)en)slik)analyse)må)anses)som)grove)anslag.)Begrensningene)er)bl.a.)knyttet)til)at)opplys()husholdningsinformasjonen)i)registerdataene.)Til)slutt))den)geografiske)differensieringen)i)til)å)se)om)deler)av)landet)har)en)større)andel)bostøttemottakere,)men)bidrar)også)med)generelle)be(differensiering)som)hensyntar)at)boutgiftene)er)høyere)i)noen)kommuner)enn)i)andre.)))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))17)Lov)om)bostøtte:)LOV(2012(08(24(64)18)Forskrift)om)bostøtte:)FOR(2012(11(29(1283.)

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)65))Tekstboks$3.1:$Hvem$har$rett$på$bostøtte?$Krav)1:)Inntekt)under))For) å) ha) krav) på) bostøtte) må) for) det) første) husstandens) samlede) inntekt) være) lavere) enn) den) øvre)husholdningen.)Inntektsgrensen)øker)med)om)lag)30)000)kroner)for)hver)ekstra)person)i)husholdningen,))Videre) er) inntektsgrensen) for)uføre) om) lag) 30)000) høyere) enn) for) andre) hus()hensynta)at)boutgiftene)er)høyere)i)noen)kommuner.)og)sone)4))000)kroner)høyere)i)Oslo)(sone)1),)15)000)kroner)høyere)i)sone)2)og)10)000)kroner)i)året)høyere)i)sone)3,)sammenliknet)med)sone)4.)allet)i)husholdningen.)$Antall+i+husstanden+Sone+1+Sone+2+Sone+3+Sone+4+1)person)219)603)212)277)207)000)196)000)2)personer)247)500)240)153)234)385)223)300)3)personer)277)200)268)800)262)832)250)800)4)personer)306)800)299)000)292)500)279)500)5)eller)flere)personer)338)313)329)000)323)400)309)400)Kilde:$Husbanken$I) 2015) ble) det) største) beløpet) av) personinntekt) og) alminnelig) inntekt,) tillagt) minstefradraget) fra) siste))ev.)skattefrie)utleieinntekter.)Videre)plusses) det) på) et) formuetillegg) dersom) nettoformuen) overstiger) fribeløpet.))opp)til)en)grense)på)525)000)kroner.))fra))januar)2015.)I)2015)inngikk)også)barns)inntekt)og)formue)i)husholdningsinntekten.)Inntektsgrunnlaget)var))2016)som)hovedregel)siste)tilgjengelige)skatteoppgjør.)For)hushold(pst.)siden)forrige)tilgjengelige)skatteoppgjør,)kunne))melde) fra) dersom) innværende) års) inntekt) ville) passere) meldepliktsgrensen,) som) var)tilbake) for) hele) året) dersom) mottakeren) har) hatt) en) inntekt) på) mer) enn)19)at)de)som)utgangspunkt)ikke)vil)kreve)tilbakebetalt)bo()2017)vil)det)ikke)lenger),)siden)bostøtten)nå)beregnes)basert)på))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))19)Veileder)HB)9.B.14)November)2017.))

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)66))Krav)2:)Høye)nok)boutgifter)i)forhold)til)inntekten.)I)tillegg)til)inntektskravet20)må)søkeren)ha)høye)nok)boutgifter)i)forhold)til)husholdningsinntekten)for)å)nan(delen) øker) med) inntekten.))Dersom)søkeren)ikke)har)inntekt,)må)boutgiftene))000) kroner,) siden) minste) egenandel) er) satt) til) 1)575) kroner) i) måneden.) Vi) kommer))om)hvordan)bostøt($Antall+i+husstanden+Sone+1+Sone+2+Sone+3+Sone+4+1)person)7)066)6)483)6)066)5)233)2)personer)7)558)6)975)6)558)5)725)3)personer)8)050)7)466)7)050)6)216)4)personer)8)541)7)958)7)541)6)708)5)eller)flere)personer)9)033)8)450)8)033)7)200)Kilde:$Husbanken$Krav)3:)Folkeregistrert)søker)og)egnet))I)følge) bostøtteloven) må) søkeren) være) lovlig) bosatt) i) Norge) og) registrert) i) folkeregisteret.) Videre) må)r,)personer)i)førstegangstjeneste)eller)beboere)i)en)insti(gstje(en.)Søkeren) må) bo) fast) i) boligen) og) ha) ansvaret) for) boutgiftene.) Kun) én) person) i) husstanden) kan) motta)bostøtte)samtidig.)Unntaksvis)kan)personer)i)bokollektiv)ha)rett)på)bostøtte.)Kommunen)må)da)gjøre)en)skjønnsmessig)vurdering)av)om)at)det)er)et)reelt)bokollektiv)og)ikke)personer)som)tilhører)én)husstand.)Videre)stilles)det)noen)krav)til)boligen)for)å)sikre)at)bostøtte)ikke)blir)gitt)til)boliger)som)framstår)som)Bl.a.)skal)boligen)ha)en)egen)inngang,)eget)bad)og)))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))20)Inntektsgrensen)følger)egentlig))og)er)slik)sett)ikke)et)separat)krav.)Inntektsgren()egenandelen)kommer)så)nær)boutgiftsgrensen)at)bostøttebeløpet)(dekningsandelen)av)dif())

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)67))Tekstboks$3.2:$Hvordan$beregnes$bostøtten?$Bostøtten) utbetales) månedlig) og) beregnes) som) en))av) differansen) mellom) godkjente)pst.)for)beboere)i)kommunale)boliger)og)71,9))for)beboere)i)private)boliger.)Fra)2016)ble)satsene)att)lik)73,7))for)alle,)uavhengig)av)om)mottakeren)bor)i)kommunal)bolig.))Godkjente) boutgifter) tilsvarer) omtrent) faktiske) boutgifter) opp) til) den) øvre) boutgiftsgrensen.) Hvis)ense,)er)det)øvre)boutgiftsgrense)som)benyttes)i)beregningen.)Det)gis)altså))Egenandelen)var)i)2015)minimum)1)575)kroner)i)måneden,)som)tilsvarer)18)900)kroner)i)året.)En)vektet)er)antall)husstandsmedlemmer))benyttes)i)beregning)av)egenandelen.)Hvis)det),)øker)ekt)=)husholdningsinntekt/(1)+)0,1)+)0,1)+)0,1)…).)))000)kroner)vil)ha)en)høyere)egenandel)enn)minimumsni()av)inntekten)over)90)000)kroner)plusses)på)egenandelen)(linje)1)formelen)under).))000)kroner)øker)egenandelen)progressivt,)ved)at)antall)tusen)kroner) i) differanse) mellom) den) vektede) husholdningsinntekten) og) 161)000) avgjør) satsen) for) det) pro(andelen)blir)som)følger:))(1)!minste)egenandel)+)(vektet)inntekt)over)90)000)*0,17)(2)!+)vektet)inntekt*(antall)tusen)kroner)vektet)inntekt)overstiger)161)000)*0,003)Denne) såkalte) «egenandelen») er) ikke) det) samme) som) mottakerens) andel) av) boutgiftene.) I)ene)av)differansen)mellom)de)godkjente)boutgiftene)og)(giftsgrensen.)))))

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)68))Tekstboks$3.3:$Registerdataene$fra$Husbanken$og$SSB$$Fra)Husbanken)har)vi)registerdata)om)bostøttesøknader)på)månedsnivå)for)perioden)2009(2016.)Vi)har)(2015) i) denne) rapporten.) Registrene) inneholder) informasjon) om) innvilget) bo(ningssammensetning)og)inntektsforhold)for)husholdningen)som)helhet.)()og)husholdningsnivå)for)hele)populasjonen)av)individer)over)(2015.)Vi)har)først)og)fremst)benyttet)inntektsstatistikk)og)opplysninger)om)familie()og)husholdningssammensetting)for)2015)i)denne)rapporten.)I)motsetning)til)Husbankens)data)er)regis(()og)husholdningssammensetning)er)basert)på)situasjonen)enyttet)inntektsopplysninger)om)søkeren)personlig,)mens)vi)i)andre)tilfeller)har)aggre(gert)dataene)opp)til)husholdningsnivå.)Det)skyldes)delvis)at)vi)for)enkelte)bostøttemottakere)i)2015)ikke)rdataene)fra)SSB.)on)på)søknadstidspunktet.)Det)skyldes)delvis)at)registerdataene)er)på),)på)den)må(mottakere) i) samme) husholdning,) noe) som) ikke) er) tillatt)Husbanken)opplever)at)folkeregisterets)opplysninger)av)og)til)favner)mer)enn)én)husstand,)eksempelvis)i)forbindelse)med)boligblokker)der)leilighetene)ikke)er)seksjonert.)Ved)å)gjøre)deler)av)studien)basert)på)søkerens)personlige)inntekt,)har)vi)kontroll)på)at)inntektsopplys(es)separat.))samsvar)SSBs) og) Husbankens)e) i) løpet) av) 2015.),)er)med)i))for)2015.)Tilsvarende)er)bostøtten)for)de(sember)2015)ikke)med)i)inntektsstatistikken)for)inneværende)år)2015.)Videre)mangler)vi)inntektsopp(ninger)for)2015)for)enkelte)av)personene)i)Husbankens)register)som)fikk)innvilget)bostøtte)i)løpet)av))bostøtte)i)2015.)Tilsvarende)er)«bostøttemottakere)januar)2015»)de)som)fikk)innvilget)bo(.)I)de)delene)av)rapporten)der)vi)studerer)hele)befolk(ningen,) har)t)oss) på) inntektsstatistikken) fra) SSB.) Bostøttehusholdningene) blir) da) de))))

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)69))3.2!Kjennetegn$ved$bostøttemottakerne$Basert) på) Husbankens) registerdata) har) vi) laget) en) oversikt) over)som)gruppe.))000)husstandene)som))bostøtte)januar)milier.)Gjennomsnittsalderen)til)mottakerne)er)45)år)og)60))er)mellom)30)og)65)år.)16)pst.)av)mottakerne)er)over)65)år,)som)stemmer)godt)med)at)15))er)plassert)i)kategorien)«eldre»)i)Husban(kens)variabel)«brukergruppe)trygd».)Nesten)30))av)mottakerne)er)uføre)og)over)20))er)der)med)midlertidige)ytelser».)Den)største)brukergruppen)er)likefult)«husstander)uten)trygdeytelser»,)som)favner)over)en)tredel)av)bostøttehusholdningene.)Vi)vil)gå)nærmere)inn)på)hvem)denne)gruppen)e)i)kapittelet.)3.1:$Kjennetegn$ved$bostøttemottakere21$$Kategori+Januar+2015+Antall)bostøttemottakere)107)000)Husstandssammensetning))Enslige)Flere)voksne)Enslige)med)barn)Flere)voksne)med)barn)72)%)4)%)17)%)8)%)Antall)i)husholdningen)(snitt))1,6)pers.)Alder)(!Gjennomsnitt)(!Andel)under)30)år)(!Andel)over)65)år))45)år)24)%)16)%)Brukergruppe)Trygd))Unge)uføre)Uføre)for)øvrig)Eldre)Husstander)med)midlertidige)trygdeytelser)Husstander)uten)trygdeytelser)13)%)15)%)15)%)22)%)35)%)Inntekt)og)formue))Husholdningsinntekt)(inkl.)formuetillegg))137)000)kr)Inntektstillegg)(pga.)formue))(!Andel)(!Gjennomsnitt))37)000)kr)Nettoformue)(!Andel)med)positiv)nettoformue)(!Gjennomsnitt))67)000)kr)Likningsverdi)(!Andel))15)%))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))21)Tall)er)avrundet)til)nærmeste)tusen.)Der)gjennomsnitt)oppgis)er)dette)kun)snittet)av)observasjonene)forskjellig)fra)null.)Det)gjelder)hhv)inntektstillegg,)nettoformue,)likningsverdi.)

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)70))(!Gjennomsnitt))Andel)med)skattefri)utleieinntekter)0,1)%)Boforhold))Leier)84)%)Bor)i)kommunal)bolig)38)%)Boutgifter))(!Andel)med)boutgifter)over)boutgiftsgrensen))7)000)kr)69)%)Bostøtte))Støttebeløp))(!Gjennomsnitt)(per)år)))2)200)kr)22)900)kr)Antall)måneder)støtte)ila)2015)(!Gjennomsnitt))(!Andel)med)minst)6)måneder))10)mnd.)68)%)93)%)Antall)år)støtte)(!Andel)med)støtte)hver)måned)siden)1.1.2009)(!Andel)med)støtte)hvert)år)siden)2009))15)%)40)%)Avslag)(basert)på)søkerne)hele)2015))(!Andel)avslag)av)totalt)antall)søknader)(!Andel)begrunnet)for)høy)inntekt)eller)for)lave)boutgifter)(!Andel)begrunnet)feil)ift.)folkeregisteret)eller)manglende)opplysninger))6)%)66)%)29)%)Kommunegruppe))2)(Bergen,)Trondheim,)Tromsø,)Stavanger)og)Bærum))3)(Kristiansand,)Skedsmo,)Frogn,)Lørenskog,)Oppegård,)Asker,)Nesodden,)Sola,)Sandnes))4)(de)øvrige)kommunene))17)%)15)%)7)%))62)%)Kilde:$Husbanken$2015$$Det)fremgår)av)tabellen)at)bostøttemottakerne)januar)2015)i)gjennomsnitt)hadde)en)husholdningsinn()000) kroner.) Omtrent) halvparten) hadde) netto) formue) og) 15)pst.)eide) egen) bolig.) Likevel)pst.)høy)nok)formue)til)at)et)tillegg)ble)lagt)til)inntekten)i)beregningen)av)bostøtten.)De)aller),)og)i)2015)bodde)nesten)40))i)kommunal)bolig.)Svært)få)er))Vi)ser)at)over)to)tredeler)av)de)som)mottok)bostøtte)hadde)boutgifter)som)oversteg)boutgiftsgrensen.))av)utgiftene)over)boutgiftsgrensen.)))))ostøttemottakerne) januar) 2015) var) 2)200) kroner) i) januar) og) 22)900)kroner)totalt)i)løpet)av)2015.)Over)to)tredeler)mottok)bostøtte)hver)måned)gjennom)2015.)Kun)7))mottok)mindre)enn)6)måneder)bostøtte)i)2015.)40))hadde)mottatt)bostøtte)hvert)år)siden)2009)og))hadde)mottatt)bostøtte)sammenhengende)siden)januar)2009,)altså)hver)måned)i)minst)6)år.))

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)71))Basert)på)samtlige)søknader)i)løpet)av)2015)er)avslagsprosenten)på)6)pst.)Den)vanligste)begrunnelsen)ene)eller)at)anslått)inntekt)er)for)høy.)Men)nesten)over)en)firedel)av)avslagene)skyldes)at)husstandsmedlemmene)som)oppgis)i)søknaden)ikke)stemmer)med)folke()skje)dersom)mottakeren)glemmer)å)melde)inn)at)noen)har)flyttet)inn)eller)ut)ingen)av)bostøttemottakere)i)de)fire)kommunegruppene)samsvarer)ganske)godt)med)befolknings()om)den)geografiske)differensieringen)i)ordningen.))!Bostøttemottakerne$sammenliknet$med$befolkningen$for$øvrige)av)hvem)bostøttemottakerne)er,)er)det)nyttig)å)sammenlikne)gruppen)med)befolkningen)for)øvrig.)Først)da)kan)man)se)på)hvilken)måte)gruppen)skiller)seg)ut.)For)å)kunne)si)noe)om)hele)befolkningen)har)vi)basert)oss)på)registerdata)fra)SSB)og)aggregert)opplysningene)opp)til)hus(tekt)og)formue,)slik)at)bostøttehusholdningene)og)befolkningen)for)øvrig)kan)sammenliknes.))(nesten)fire)av)fem))enn)blant)bostøtte(husholdningene)(en) tredel).) Det) er) videre) en) større) andel) av) bostøttemottakere) som) defineres) som),)og))bor)alene.)Under)inntektsforhold)i)tabellen)ser)vi)at)andelen)med)høy)gjeldsbelast(noe)som)antakelig)henger)sammen)med)at)færre)eier)bolig.)Nesten) halvparten) av) bostøttehusholdningene) mottar) sosialhjelp,) mot) kun) 2))i) den) øvrige) befolk(tøttemottakerne)30)000)kroner)i)sosialhjelp)i)2015,)mot)700)kroner)i)blant)bostøttemottakerne)enn)befolkningen)for)øvrig.)I)befolkningen)for)øvrig)hadde)nesten)fire)av)fem)mottakerne.))ngen) for) øvrig) i) gjennomsnitt) har) en) nettoformue) (formue) fratrukket) gjeld)) på) i))000)kroner)i)nettoformue.)s)i)beregningen)av)hushold()000) kroner.) For) befolkningen) for) øvrig) vil) formuetillegget) i) snitt)er.)For)mange)vil)altså)formuetillegget)alene)langt)overstige)inntektsgrensen.)Det)som)i)tabellen)omtales)som)«inntekt»)er)summen)av)husholdningsmedlemmenes)yrkesinntekt,)ka(()og)hjelpestønad)mv.)husholdningene,)er)det)naturlig)at)hus(ningene)i)2015)hadde)i)gjennomsnitt)en)inntekt)på)under)300)000)kroner,)mens)snittet)for)befolk()000)kroner.)

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)72))Tabell$3.2:$Kjennetegn$ved$bostøttehusholdninger$og$øvrig$befolkning$i$201522$Kategori+Bostøttehusholdninger+Øvrig+befolkning+Antall)133)000)))))))))))))))))))))2)204)000)Boforhold)Eier)Bor)trangbodd))33)%)14)%))78)%)6)%)Husholdningssammensetning)Enpersonhusholdning))55)%))37)%)Inntektsforhold)Høy)gjeldsbelastning)Mottar)sosialhjelp)Mottar)uføretrygd)Mottar)yrkesinntekt))12)%))29)%)46)%))17)%)2)%)12)%)79)%)Husholdningens)inntekt)og)formue))Inntektstillegg)pga)formue))Inntekt,)før)formue))Husholdningsinntekt)(p50))Sosialhjelp)Bostøtte))))))))))))))))))))))))))))))))280)000)))1)363)000)))))))))))))))))))))))))))))))))))))Sone)1)Sone)2)Sone)3)Sone)4))16,2)%)14,6)%)6,7)%)62,5)%))13,9)%)16,0)%)7,2)%)62,9)%)Kilde:$Vista$Analyse.$Bearbeidet$statistikk$fra$SSB,$2015.$Husholdningsnivå.$$«Husholdningsinntekten») skal) tilsvare) inntekten) som) bostøttesøknaden) baseres) på) og) er) summen) av)nntekten.) Både) om) man) benytter) husholdningsinntekten) i) snitt) og) median) er) verdien) om) lag),) som) virkelig) fører) til) den) store)er)for))200)kroner)i)2015).)Dette)illustrerer))vedlegg)B)for)mer)informasjon)om)utfordringer)med)identifikasjonen)av)husstander)med)inntekt)under)inntekts(t)fradrag) på) 525) 000) kroner,) uavhengig) av) likningsverdien) til) boligen.) Dette) medfører) at) vi) i) noen) tilfeller) undervurderer)husholdningsinntekten)blant)husholdningene)som)eier)sin)egen)bolig.)

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)73))Til) sist) i) tabellen) ser) vi) hvordan) gruppen) av) bostøttehusholdninger) fordeler) seg) på) de) fire) kommune(gruppene.)Selv)om)kun)14))av)husholdningene)bodde)i)Oslo)i)2015,)ifølge)våre)funn,)bodde)16)pst.)av)bostøttehusholdningene)i)Oslo.)Vi)ser)altså)at)Oslo)er)overrepresentert)blant)bostøttemottakerne.)I))til)siste))i)dette)kapittelet)om)bostøtte)for)nærmere)drøfting)av))3.3.1!Husholdningene$inndelt$etter$inntektskilder$Husholdningens)inntekter)kan)gi)informasjon)om)arbeidsmarkedstilknytning,)deres)økonomiske)ser)vi)at)uføre)er)den)største)gruppen)blant)bostøttemottakerne)og)ut(gjør)nesten)30))av)husholdningene.)De)nest)største)gruppene)er)husholdninger)med)inntekt)fra)AAP))pst.))og)alderspensjon)(13)).)Deretter)følger)gruppene)«andre)skattepliktige)overføringer»,)«so(ipend»,) som) hver) favner) 10) pst.) av) bostøttehushold(bl.a.)være)introduksjonsstønad,)kvalifiseringsstønad,))og)sammenlikner)g)mindre)andel)i)befolkningen)for)øvrig.)Disse)gruppene)er)altså)overrepresentert)blant)bostøttehushold(ngene:)det) er) langt) større) andel) alderspensjo(3.1:$Bostøttehusholdningene$inndelt$etter$inntektskilde$(2015)$)Kilde:$Vista$Analyse.$Bearbeidet$inntektstatistikk$fra$SSB,$2015.$Husholdningsnivå.$$

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)74))Husholdninger) som) mottok) skattepliktige) overføringer,) men) ikke) faller) inn) i) de) andre) kategoriene,) er)plassert)i)gruppen)«Andre)skattepliktige)overføringer».)Dette)er)en)svært)liten)gruppe)i)befolkningen)for)r) som))Alle)kategoriene,)med)unntak)av)de)to)siste,)består)av)en)viss)andel)husholdninger)med)sosialhjelp,)ikke)osialhjelp,)ikke)skattepliktige)overføringer».)Tabell$3.3:$Husholdninger$inndelt$etter$inntektskilde$$Inntektskilde+Øvrig+befolkning+Alderspensjon)13)%)24)%)Sykepenger)3)%)16)%)Uførepensjon)29)%)12)%)AAP)15$%)5$%)Dagpenger)5$%)5$%)Andre)skattepliktige)overføringer)(bl.a.)in()10)%)2)%)Sosialhjelp,)ikke)skattepliktige)overføringer))0$%)Stipend)10$%)9$%)Yrkesinntekt,)ikke)sosialhjelp)eller)skatte(pliktige)overføringer))3)%)26)%)Verken)registrert)yrkesinntekt)eller)ytelser))0$%)1$%)Kilde:$Vista$Analyse.$Bearbeidet$inntektstatistikk$fra$SSB,$2015.$Husholdningsnivå.$$3.4!Nærmere$om$ulike$grupper$av$bostøttemottakere$Så) langt) har) vi) vist) noen) kjennetegn) ved) bostøttemottakerne) som) gruppe) og) sett)hvordan) bostøtte(mottakerne) skiller) seg) fra) befolkningen) for) øvrig.) I) dette) avsnittet) vil) vi) fokusere) på) ulike) grupper) av)stikk)fra)SSB)benyttes)til)å)utfylle)opplysningene)fra)Husbanken.)23))I)det)følgende)tas)det)ofte)utgangspunkt)i)bostøttemottakerne)en)bestemt)måned,)januar)2015,)bl.a.)for)l)husstandsmedlemmer,)hvilken)kategori)i)Husbankens)kjell)mellom)månedene,)så)valg)av)måned)kan)ha)betydning)for)de)nøyaktige)prosentandelene,)men)g)konstant)for)personen)vi)ser)på)uansett)om)vi)studerer)søknadene)deres)i)januar)2014,)januar)2015)eller)desember)2015.)mottakerens)egen)inntekt,)ikke)andre)i)husholdningen.)Det)skyldes)bl.a.)at)ikke)alle)i)Husbankens)register)av)bostøttemotta()

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)75))vi)har)undersøkt)at)hovedbildet)vi)presenterer)stemmer)på)tvers)av)månedene.)Av)og)til)vil)vi)kommen()Tekstboks$3.4:$Slik$er$inntektskategoriene$definert$Mange) husholdninger) har) inntekt) fra) flere) kilder) i) løpet) av) 2015,) eksempelvis) både) uførepensjon) og).)Vi)har)valgt)å)kategorisere)alle)husholdninger)med)noe)inn()kategorien)uføre.)Siden)uføre)har)en)annen)inntektsgrense)i)bostøtteordningen)og)studenter)ge(nerelt)ikke)kvalifiserer)til)bostøtte,)om)de)ikke)har)barn,)vil)vi)ved)flere)anledninger)holde)disse)to)grup(pene)utenfor)analysene)våre.)Vi)har)derfor)valgt)n) eller) stipend.) Videre) inneholder) kategorien) «al(tre)kategoriene)allerede)nevnt)(uføre,)stipend)eller)AAP).)Rekkefølgen)videre)er)dagpenger)og)deretter)sykepenger,)som)betyr)at)sykepenger)ikke)vil)inneholde)husholdninger)med)inntekt)fra)de)ovennevnte)kildene,) mens) dagpengekategorien) kan) inneholde) husholdninger) som) også) har) mottatt) sykepenger) i)kattepliktige)overføringer,)men)ikke)k)sosialhjelp)og)som)hadde)yrkesinntekt)i)løpet)av)2015)og)til)slutt)hushold(.)Siden)gruppen)er)så)liten)vil)vi)i)det)følgende))og)e)til)tektskilde)og)husholdningssammensetning.)Vi)ser)igjen)at)personer)med)inntekt)fra)uførepensjon)er)den))Deretter) kommer) husholdninger) der) bostøttemottakeren)bl.a.)består)av)introduksjonsstønad,)kvalifiseringsstønad)og)overgangsstønad,)eller)husholdninger)med)sosialhjelp)og)ingen)skattepliktige)overføringer.).) Særlig)gruppen)alderspensjonister) består) nesten) bare) av) enslige.) Barnefamilier) finnes) spesielt) blant) gruppen) med)«andre)skattepliktige)overføringer»,)men)også)blant)husholdningene)der)bostøttemottakeren)har)inn(tekt)fra)sykepenger,)dagpenger,)samt)de)med)ingen)ytelser.)Informasjonen)om)husholdningssammen()i)hovedsak)av)enslige,)mens)det)er)størst)andel)barnefamilier)blant)husholdningene)som)mottar)sykepenger,)dagpenger)eller)ingen)ytelser.))))

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)76))Figur$3.2:$$$$$$$$$Bostøttemottakere$januar$2015$etter$inntektskilde$(SSB)$og$husstandssammensetning$(HB)$)Kilde:$Vista$Analyse.$Bearbeidet$statistikk$fra$SSB$og$Husbanken,$2015.$Individsnivå.$$Figur$3.3:$$Husholdningssammensetning$i$de$ulike$inntektskategoriene.$Bostøttemottakere$januar$2015$)Kilde:$Vista$Analyse.$Bearbeidet$statistikk$fra$SSB$og$Husbanken,$2015.$Individsnivå.$$3.5!Hvor$lenge$mottar$husholdningene$bostøtte?$En)person)har)rett)på)bostøtte)så)lenge)husstanden)fortsetter)å)tilfredsstille)alle)kravene)nevnt)innled(ningsvis.)I)utgangspunktet)trenger)mottakeren)bare)å)søke)bostøtte)første)måneden)og)deretter)melde)inn)eventuelle)endringer.)Da)vi)innledningsvis)presenterte)kjennetegn)ved)bostøttemottakerne,)så)vi)at))av)mottakerne)januar)2015)hadde)mottatt)bostøtte)hvert)år)siden)2009)og)15))hadde)mottatt)bostøtte)sammenhengende)hver)måned)i)minst)6)år.))

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)77))Videre)så)vi)at)over)to)tredeler)av)mottakerne)januar)2015)fikk)bostøtte)alle)12)månedene)i)2015.)Kun)7))mottok)mindre)enn)6)måneder)bostøtte)i)2015.)Generelt)er)det)relativt)få)av)de)som)mottok)bo(våret,)men)mottok)støtte)kun)1(5)måneder.)l)inn((2015.)så)12)måneder)bostøtte)i)2015.)Fargene)pen),)4)måneder)(den)tynne)gule)linjen)under)6(måneders()og)5(månedersstripen))osv.)ttemottakerne)i)(juni)mottok)null)måneder)bostøtte)i)2015.)Antallet)bostøttemottakere)som)ikke)mot(t)av)et)kalenderår)er)mest)vanlig.)Figuren)støtter)opp)om)historien)3.4:$$Bostøttemottakere$ila$2014<2015$med$uførepensjon$i$2015.$Antall$måneder$bostøtte$ila$2015.$)Kilde:$Vista$Analyse.$Bearbeidet$statistikk$fra$SSB$og$Husbanken,$2015.$Individnivå.$$

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)78))Figur)()og)dagpengemottakere.)Figuren)som)illustrerer)AAP(mottakerne)likner)en)god)del)på)figuren)med)uføre,)men)to)ting)peker)seg)frem.)For)det)første)er)antallet)(2015.)For)det)andre)er)det)færre)av)an)indikere)større)utskifting)i)gruppen)bostøttemotta(kere)blant)personene)som)mottar)AAP)enn)uførepensjon.)Dagpengemottakerne)skiller)seg)enda)tydeligere)fra)de)uføre.)Langt)færre)av)bostøttemottakerne)med)g)en)langt)mindre)andel)av)de)som)mottok)bostøtte)(desember)2015)som)mottok)dagpenger)i)løpet)av)2015.)70)pst.)mottok)år)kanskje)enda)tydeligere)enn)figuren)med)uføre)og)AAP(mottakere)frem)at)det)er)vanlig)rne) enn) blant) uføre) og) AAP(mottakerne,)ser)man)av)denne)figuren)at)antallet)som)mottar)bostøtte)i)3)måneder)i)2015)øker)kraftig)i)ir)inntrykk)av)større)sesongvariasjon)i)antallet)bostøttemottakere.)Det)er)altså)en)tendens)til)at)bostøtte)typisk)mottas)12)eller)6)måneder)i)løpet)av)kalenderåret,)spesielt)es) at) søknadene) som)ke)var)søkerens)økonomiske)situasjon)inneværende)år,)eller)de)siste)12)måne((månedersopphopingen)vil)reduseres)eller)forsvinne.)Figur$3.5:$$Bostøttemottakere$ila$2014<2015$med$AAP$i$2015.$Antall$måneder$bostøtte$ila$2015.$)Kilde:$Vista$Analyse.$Bearbeidet$statistikk$fra$SSB$og$Husbanken,$2015.$Individnivå.$$

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)79))$Figur$3.6:$$Bostøttemottakere$ila$2014<2015$med$dagpenger$i$2015.$Antall$måneder$bostøtte$ila$2015.$$Kilde:$Vista$Analyse.$Bearbeidet$statistikk$fra$SSB$og$Husbanken,$2015.$Individnivå.$$Figur) 3.7)illustrerer) dette) poenget:) I)2015) hadde) inntektsåret) søknaden) baserte) seg) på) betydning) for)5) søkte) de) fleste) med) 2013(inntekten,) som) var)(inntekten.)For)husholdninger)som)hadde)opplevd)et)inntektsfall)på)minst)10)pst.)siden)forrige)tilgjeng(e)skatteoppgjør,)kunne)inneværende)års)inntekt)benyttes.)Kun)10)pst.)av)søknadene)i)løpet)av)2015)baserte)seg)på)2015(inntekten.)Figur)januar)til)juni,)men)deretter)faller)markant)fra)juni)til)juli,)for)så)å)øke)igjen)det)siste)halvåret.)(Antallet))på)mellom)100)000)og)115)000)innvilgede)bostøttesøkna(:)Skiftet)fra)mørkeblått)()til) 2014(inntekt,) som) for) de) aller) fleste) gjaldt))med)juli(søknaden.) Den) turkise) stripen) i) øverste) del) av) feltet) viser) at) om) lag) 10))av) husholdningene) hadde)nntekten)siste)tilgjengelige)skatteoppgjør)ble)benyttet,)som)i)juni)(1,5)år)tilbake)i)tid)(altså)i)løpet)av)2013).)il)boutgiftene,)og)øvrige)avslag.)da)ningen)i)hele)eller)deler)av)2014.)Antakelig)hadde)disse)husholdningene)også)høyere)inntekt)enn)gren(sen)i)2015)mens)de)mottok)bostøtte)det)første)halvåret.)Dette)illustrerer)at)inntektsgrensen)i)bostøtte(ordningen)i)praksis)er)strengere)for)husholdninger)som)opplever)et)inntektsfall)og)søker)bostøtte)med)

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)80))inneværende) års) inntekt,) enn) husholdningene) som) har) hatt) lav) inntekt) over) lengre) tid.) På) den) annen)fte)er)for)lavt,)når)vi)sammenlikner)inntektsopp(bake)til)dette)i)avsnitt).)Figur$3.7:$$Innvilgede$bostøttesøknader$per$måned$i$2015$etter$inntektsår$(felt);$avslag$etter$type$(stolpe)$$Kilde:$Vista$Analyse.$Bearbeidet$statistikk$fra$Husbanken,$2015.$$Søknader) som) baseres) på) inneværende) års) inntekt,)indikerer)altså)at) husholdningen) har) hatt) et) inn(l.)Dermed)er)det)interessant)å)se)om)pst.)av)arbeidsinntekten.)Figur)t,)mens)få)av)søknadene)fra)uføre()og)alderspensjonister)i)2015)baserte)seg)på)inneværende)års)inntekt.)(inntekten,) også))ha)vært)lav)nok)til)å)motta)bostøtte)også)da.)Likevel))700)personer),)mottok)bostøtte)i)2014.)Man)kan)tenke)seg)flere)årsaker)til)dette,)for))inntekt)var)høyere)i)2014)ningen)fra)SSBs)data)blant)de)som)ikke)mottok)bostøtte)i)2014)enn)blant)de)som)gjorde)det)(17)pst.)vs.)gen.))500)av)de)17)700)som)mottok)bostøtte)desember)2015,)men)ikke)i)2014,)var)flyktninger,)og))000)av)dem)hadde)kun)1(2)års)botid.)Samtidig)hadde)mer)enn)3)000)av)de)17)700)som)mottok)(inntekt,)og)som)ikke)mottok)bostøtte)i)2014,)mottatt)bostøtte)

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)81))minst)én)gang)i)løpet)av)2009(2013.)Over)halvparten)av)disse)ser)dessuten)ikke)ut)til)å)ha)endret)hus()Figur$3.8:$$Bostøttemottakere$etter$inntektskategori.$Andel$søknader$i$2015$basert$på$ulike$inntektsår.$$Kilde:$Vista$Analyse.$Bearbeidet$statistikk$fra$SSB$og$Husbanken,$2015.$Individnivå.$$Vi)har)altså)sett)at)de)fleste)mottar)bostøtte)sammenhengende)måned)etter)måned,)år)etter)år.).)Tidligere)i)kapittelet)nevnte)vi)at)40))av)bostøttemottakerne)i)januar)2015)hadde)mot())hadde)mottatt)bostøtte))hver)m)de)ulike)inntektskategoriene)(2012,))Alderspensjonister)ver)halvparten)kun)har)mottatt)bo((2)år.)l)ekskludere)n)kan)få)bostøtte.)

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)82))Figur$3.9:$$Bostøttemottakere$etter$inntektskategori.$Andel$søknader$i$2015$basert$på$ulike$inntektsår.$$Kilde:$Vista$Analyse.$Bearbeidet$statistikk$fra$SSB$og$Husbanken,$2015.$Individnivå.$$Figur$3.10:$Avslagsgrunn$for$husholdninger$med$inntekt$under$inntektsgrensen$$Kilde:$Vista$Analyse.$Bearbeidet$statistikk$fra$SSB$og$Husbanken,$2015.$Individnivå.$$3.6!Hvem$er$bostøttemottakerne$uten$trygdeytelser?$I)Husbankens)registerdata)deles)bostøttemottakerne)inn)i)fem)brukergrupper:)Uige) ytelser) og) husstander) uten) trygdeytelser.) Vi) er) bedt) spesielt) om) å)

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)83))belyse) hvem) den) siste) gruppen) består) av.)o(støtten)ser)ut)til).)I)kommunene)er)det)vanlig)å)informere)om)bostøtte)til)de)som)er)i)kontakt)med)førstelin(,) hjemmetjeneste) mv.) Ofte) stilles) det)dessuten)krav) om) å) søke) bo()og)kommunal)bostøtte,)og)for)å))kommunal)bolig.)Det)er)derfor)omme) tilbake) til)avsnitt.)Her)vil)vi)gi)et)nærmere)innblikk))Figur)24,) og) samtidig) hvilken) av) Husbankens) «brukergruppe)trygd») mottakerne) er) plassert) i.) Siden))al(25.)Gruppen) «husstander) med) midlertidige) ytelser») består) hovedsakelig) av) AAP(mottakere) og) personer)renter)mv.)tanke)på)mottakernes)inntektskilde.)For)det)første)er)det)mange)også)i)denne)gruppen)som)faktisk)mot(tar) ulike) former) for) økonomisk) overføringer) og) kan) ha) fått) informasjon) om) bostøtteordningen) i) den)Husbankens)kategori)«husstander)uten)trygdeytelser»)kun)består)av)husstander)uten)trygdeytelser.)iagrammet)i)Figur)vert) se) at) denne)(penger)og)sykepenger)mv.)Likevel)ser)vi)at)over)en)femdel)av)gruppen)«husstander)uten)trygdeytelser»)l(hjelp)eller)skattepliktige)overføringer)i)løpet)av)2015.)t)fra)«andre)skattepliktige)overføringer»)er)over)to)tredeler)flyktninger.)Også)i)kategorien)«sosial(av)personene)med)inntekt)fra)stipend)er)flyktninger,)blant)bostøttemottakerne)i)denne)brukergruppen.))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))24)To)prosent)av)bostøttemottakerne)januar)2015)i)Husbankens)register)er)ikke)i)SSBs)inntektsstatistikk)for)2015.)Halvparten)av)e)uten)inntektsopplysninger)i)2015)sosialhjelp)i)2014,)mens)13)pst.)mottok)verken)sosialhjelp)eller)andre)skattepliktige)overføringer)i)2014.)sten)ute(nere) i) 2015,) og) for) eksempel) mottok) AAP) på) søknadstidspunktet,) i) januar.) Husbankens) gruppe) «eldre»)består)omtrent)utelukkende)av)alderspensjonister,)samt)noen)vi)ikke)har)inntektsopplysninger)om)for)2015.)))

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)84))Figur$3.11:$$Bostøttemottakere$januar$2015$etter$inntektskategori$(SSB)$og$brukergruppe$(Husbanken)$$Kilde:$Vista$Analyse.$Bearbeidet$statistikk$fra$SSB$og$Husbanken,$2015.$Individnivå.$$Figur$3.12:$$Husstander$uten$trygdeytelser,$januar$2015,$etter$inntektskategori$Vista$Analyse.$Bearbeidet$statistikk$fra$SSB$og$Husbanken,$2015.$Individnivå.$$

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)85))Figur$3.13:$$Husstander$uten$trygdeytelser,$januar$2015.$Inndelt$etter$flyktningstatus$og$inntektskategori.$$Kilde:$Vista$Analyse.$Bearbeidet$statistikk$fra$SSB$og$Husbanken,$2015.$Individnivå.$$3.7!Berettiget$til$bostøtte$–$men$søker$ikke$$3.7.1!Intervjuene:$Kan$være$en$utfordring,$men$uten$klare$løsninger$$Funn)i)Vista)Analyse)(2017))tyder)på)at)det)er)en)del)som)har)rett)til)bostøtte,)men)ikke)søker.)Dette))ikke) er) klar) over) at) de),) eller) ikke) får) den) hjelpen) de) trenger) for) å) søke.)I) intervjuene) med) kommunene) forsøkte) vi) å)))Våre)em)dette)er)snakk)om,)vet)man)lite)om.)Som))•!Personer)som)flytter,)og)som)bruker)tid)på)å)opprette)ny)folkeregistrert)adresse.)•!Eldre)som)har)fått)endret)livssituasjonen)sin.)De)har)ofte)høyere)terskel)enn)unge)for)å)ta)kontakt)med)NAV,)og)også)så)lav)teknologisk)kompetanse)at)de)ikke)finner)frem)til)ordningen)selv.))•!Mødre)som)har)vært)hjemme)med)barna,)og)som)så)blir)skilt.))

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)86))Ingen)av)kommunene)har)funnet)ut)hvordan)problemet)skal)gripes)an.)Innad)i)kommunen)informeres)mv.)Innbyggere)som)er)i)kontakt)med)disse)tjenestene,)antas)dermed)å)kjenne)til)bostøtteordningen.)i) boligsituasjonen.) Medieoppslag) anses) som) vanskelige:) Det) er) lett) å) gi) inntrykk) av) at) flere) har) rett) til)(berettigede)søker.)!Hva$kan$inntektsstatistikken$si$om$de$støtteberettigede?$$Den)statlige)bostøtten)er)som)nevnt)en)rettighetsbasert)ordning.)Litt)forenklet)kan)vi)si)at)alle)med)lav))3.1.))Inntekt)<)øvre)inntektsgrense))Inntekt)>)øvre)inntektsgrense))rett)på)bostøtte)I)tillegg)må)søkeren)være)bosatt)i)Norge)og)alle)i)husstanden)må)være)folkeregistrert)på)adressen.)En()husstander) med) en) student,) har) kun) unntaksvis) rett) på) bostøtte.) Det) stilles) også)))=>))potensielt)rett)på)bostøtte)Boutgifter)<)egenandel))=>)))ikke)rett)på)bostøtte)Jo)høyere)inntekt,)desto)høyere)må)boutgiftene)være)før)husholdningen)her)rett)på)bostøtte.)Det)skyl()Egenandel)=)(1)!minste)egenandel)+)(vektet)inntekt)over)90)000)*0,17)(2)!+)vektet)inntekt*(antall)tusen)kroner)vektet)inntekt)overstiger)161)000)*0,003)For) husholdninger) med) inntekt) like) under) inntektsgrensen) må) boutgiftene) være) minst) like) høye) som)grensen)for)å)få))000)–)9)000)kroner)i)måneden,)avhengig)av)bostedskom(.)Det)er).)De)like) under) grensen) vil) kun) ha) rett) på) et))noe)som) begrenser) deres) insentiv) til) å) søke)teberettigede)husholdningene)kan)identifiseres)ved)hjelp)av)SSBs)inntekts(tegn)ved)gruppen)«støtte()riktignok)ikke)informasjon)nok)til)å)vurdere)om)husholdningene)tilfredsstiller)kravene)til)boligstandard)eller)opplysninger)om)boutgiftene)ninger,)har)rett)på)bostøtte.)

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)87))I) analysen) har) vi) benyttet) datasettet)med) bostøttehusholdninger) og) den) øvrige) befolkningen) som) vi))som)vi)har)konstruert)ut)fra)SSBs)data,)skal),)og) inkluderer) et) formuetillegg) dersom) hushold(en)har)tilstrekkelig)høy)nettoformue.))når)vi)har)undersøkt)hvilke)hushold(tsgrensen)for)unge)uføre.)vi)identifiserer)som)støtteberettigede,)enn)om)vi)hadde)benyttet)inntektsopplysningene)for)2013)eller)v) inntekt) inneværende) år)øvre)inntektsgrense)for)åres)som)avgjorde)om)en)husholdning)var)støtteberet())Vi)finner)at)8))av)husholdningene)i)befolkningen)hadde)inntekt)under)grensen)i)bostøtteordningen)rraskende)finner)vi)videre)at)under)60))av) bostøttehusholdningene) ser) ut) til) å) ha) hatt) inntekt) under) grensen) (uføre) er) her) ekskludert,) jf.) den).)Noe)av)dette)kan)imidlertid)forklares:)Siden)målet)har)vært)å)si)noe)fanget)av)støtteberettigede)som)ikke)søker)bostøtte,)har)vi)valgt)å)være)restriktive)i)valg)av)inn(få)bostøttemottakere)enn)å)feilaktig)inkludere)for)mange)i)grup(pen)«støtteberettigede)som)ikke)søker)bostøtte».)At)vi)har)benyttet)den)øvre)inntektsgrensen,)og)ikke)meldepliktsgrensen,) er) altså) én) forklaring) på) hvorfor) noen) bostøttehusholdninger) ikke) defineres) som)støtteberettigede)i)vår)analyse.)e)ikke)skulle)hatt)rett)på)bostøtte,)r)av)året)hadde)lav)nok)inntekt)til)å)kunne)tro)at)inntektsåret)som)helhet)ville)holdes))ble)for)høy.)Dette)gjør)at)selv)en)analyse)der),)kan) klassifisere) bostøttemottakere) som))Vedlegg)ved)registerdataene).)Hvor)mange)«støtteberettigede»)mottok)ikke)bostøtte?))000)husholdninger).)Dette)t.)Vi)har)da)trukket)ut)de)husstandene)som))Den)restriktive)inntektsgrensen)vi)har)valgt)gjør)det)overraskende)at)en)så)lav)andel)av)de)vi)identifiserer)te.)Vi)vet)at)husholdningsvariabelen)vi)benytter)i)flere)tilfeller)definerer)husholdninger)som)ikke)samsvarer)med)antallet)som)oppgis)i)bostøttesøknaden)i)Husbankens)å)er)feil)an(dataene)vi)har)tilgjengelig)og)tiden)til)rådighet,)å)si)noe)om)hvor)stor)effekt)denne)feilkilden)kan)ha)på))

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)88))Figur))000)husholdningene)som)vi)anslår)er)støtteberettigede,)Både))av)gruppen)støtteberettigede)som)ikke)mottok)bostøtte)er)flyktninger,)mot)om)lag)3))i)befolk(.)Gruppen)likner)på)de)som)faktisk)mottar)bostøtte,)bl.a.)ved)at)de)fleste)er)leietakere.)Andelen)sosialhjelpsmottakere)er)lavere)enn)blant)bostøttemottakerne,)men)høyere)enn)i)befolkningen))sosialhjelp) har) større) tilbøyelighet) til) også) å) søke)psmottakere)enn)gruppen)som)helhet)(i)overkant)av)30)pst.)mot)46)pst.)blant)alle)bostøttehus(som)likevel)ikke)mottok)bostøtte.))Figur)$)Kilde:$Vista$Analyse.$Bearbeidet$inntektstatistikk$fra$SSB,$2015.$Husholdningsnivå.$$uførepensjon)AAPalderspensjondagpengerandre)skattepliktige)ovf.sosialhjelp,)ikke)annetsykepenger

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)89))Figur)$)Kilde:$Vista$Analyse.$Bearbeidet$inntektstatistikk$fra$SSB,$2015.$Husholdningsnivå.$$

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)90))Tekstboks$3.5:$Var$det$en$reell$øvre$grense$for$årsinntekten$i$2015?$Bakgrunnen)for)å)stille)et)slikt)spørsmål)er)følgende:)7)slik)at)alle)søker)basert))000)høyere)for)hus(ter)et)inntektsfall.)vere)enn)inntekten)ender)opp)med)å)bli,)ifølge)SSBs)inntektssta(tistikk.)Det)kan)altså)se)ut)til)at)en)stor)andel)av)de)som)mottok)bostøtte)basert)på)inneværende)s)tilbake)for)hele)året)dersom)kke)vil)kreve)tilbakebetalt)bostøtte)for)måneder)inntekten)inntektsgrense)for)året)som)var)avgjørende)for)om)en)husholdning)var)støtteberettiget)eller)ei.)Dette)viser)tydelig)at)den)øvre)inntektsgrensen)i)bostøtteordningen)i)2015)ikke)var)grensen)for)hushold(neværende)år)(i)2015).)Videre)indikerer)det)at)!Geografisk$differensiering$$Inntektsgrensen)og)boutgiftsgrensen)i)bostøtteordningen)avhenger)av)hvilken)kommune)søkeren)bor)i.))4,)og)inntektsgren(()og)boutgiftsgrensene)fremgår)av).)Inntektsgrensen)følger)av)boutgiftsgrensen.)Spørsmålet)om)boutgiftsgrensen)bør)avhenge)av)også)spørsmålet)om)inntektsgrensen)bør)være)ulik.)Bostøtten) er) den) samme) uavhengig) av) mottakerens) bostedskommune) så) lenge) boutgiftene) er) under)boutgiftsgrensen)og)inntekten)er)under)inntektsgrensen.)Boutgiftsgrensen)har)imidlertid)betydning)for)og)ii))hvor)høye)boutgifter)man)kan)få)subsidiert,)siden)mottakeren)selv)må)dekke)100)pst.)av)utgiftene))

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)91))Hensikten)med)den)geografiske)differensieringen)er)å)ta)hensyn)til)at)bolig()og)leieprisene)er)høyere)i)t)i)2009.)Da)ble))flere)kommu(,)mens)ed) noen) teoretiske)betraktninger)om)hvordan)en)inndeling)bør)utformes.))•!Sone)1:)Oslo)•!Sone)2:)Bergen,)Trondheim,)Tromsø,)Stavanger)og)Bærum)•!Sone)3:),)Sandnes)•!Sone)4:)De)øvrige)kommunene)3.8.1!Generell$vurdering$–$bør$boutgiftsgrensen$avhenge$av$kommunen$man$bor$i?$Formålet) med) bostøtte) er) ifølge) loven)))Dette)må)forstås)som)at)Stortinget)ikke)at)slike)personer)skal)leve)veldig)trangt)økonomisk)fordi)en)stor)del)av)inntektene))Hensikten)med)inntektsgrensen)er)å)sikre)at)bostøtten)bare)går)til)personer)med)lav)inntekt,)fordi)per(ig) som) ikke) er) for) dyr.)Det) kan) sees) som) at) staten) gir) et) ekstra)subsidiere.)Hvis)støttemottaker)ønsker)en)dyrere)bolig,)må)han)eller)hun)betale)for)dette)selv.)Bakgrunnen)for)geografisk)differensiering)av)grensene)for)boutgifter)og)inntekt)er)at)det)er)store)for()Det)er)gode)argumenter)for)at)geografisk)differensiering)bidrar)til)at)bostøtten)blir)mer)treffsikker)i)for(n) for) 1) person) kr) 17) 539) per) måned) i) 2017.)siere)en)bolig)av)høvelig)standard.)Det)er)klart)at)en)person)med)samme)inntekt)i)et)område)med)mye)tnader,) enten) måtte) akseptere) en) bolig) med) betydelig) lavere) standard) (men) til) samme)tektsgrensen)bidrar)dermed)til)at)bostøtten)i)større)grad)treffer)de)personer)som)har)størst)økonomisk)behov)for)støtte.))

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)92))Tilsvarende)kan)man)argumentere)for)at)geografisk)differensiering)av)grensen)for)boutgifter)også)bidrar))Ut)fra)samme)tankegang)kunne)man)argumentere)for)at)den))en)oversiktlig)ordning,)uten)for)mange)ulike)kommunegrupper.)Ulike)grenser)innad)i)en)kom()I)tillegg)til)det)praktiske)aspektet)ved)for)fininndelt)geografisk)differensiering,)kan)man)også)stille)spørs(mål))det)faktisk)er))å)skalere))i)hver)kommunene)slik)at)staten)subsidie(.)Til)syvende)og)sist)er)det)et)politisk)spørs(kunne)gitt)en)viss)standard)dersom)husholdningen)bodde)blant)de)billigere)stedene)i)ifferensiering)i)ordningen.)Det)blir)en)svært)dyr)ordning)høye) boutgifter) i) alle) andre) av) landets) kommuner.) I) kommunene) med) de) rimeligste) boutgiftene) kan)nativ$å$la$kommunene$ha$innflytelse$på$boutgiftsgrensen?$$For) kommunen) påvirker) boutgiftsgrensen) indirekte) kommunens) utgifter) til) sosialhjelp) og) en) ev.) kom(di)det)avlaster)kommunebudsjettet)og)øker)den)statlige)støtten)til)vanskeligstilte)innbyggere)i)kom()kan)ha)et)insentiv)til)å)se)hen)til)boutgifts()Siden)kommunene)har)økonomiske)insentiver)til)å)ønske)en)så)høy)boutgiftsgrense)som)mulig,)ville)det))3.8.2!Dagens$inndeling$–$hva$viser$empirien?$I)forrige)avsnitt)argumenterte)vi)for)at)det)bør)være)en)geografisk)differensiering)i)bostøtteordningen)som) hensyntar) at) boutgifter) er) høyere) i) noen) kommuner) enn) andre.) Når) vi) nå) går) over) til) å) studere)akere)og)om)disse)ev.)forskjellene)virker)rimelige)med)tanke)på)bakenfor(ndre.)

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)93))Vi) vet) at) andelen) bostøttemottakere) varierer) mellom) kommuner.) Antakelig) skyldes) dette) både) varie(oldningene)i)2015)fordeler)seg)på)de)fire)enn)det)som)er)proporsjonalt)med)befolkningsantallet.):)Oslo)har)høyest)andel)bostøttemottakere)(6,6)pst.),)mens)sone)2)og)3)har)de)laveste)andelene)(hhv.)5,2)pst.)og)5,3)pst.).)I)sone)4)mottok)5,7)pst.)av)husholdningene)bostøtte)i)2015.)3.16:$Andel$bostøttehusholdninger$i$hver$kommunegruppe$$)Kilde:$Vista$Analyse.$Bearbeidet$statistikk$fra$SSB,$2015.$Husholdningsnivå.$$Av))Fargene)angir)også)hvor)stor)andel)av)hushold(ningene) som) har) inntekt) over) inntektsgrensen) i) egen) sone,) men) under) inntektsgrensen) for) de) andre)sonene.27)Vi)ser)at)forskjellen)i)inntektsgrense)mellom)sonene)vis)har)liten)betydning)for)andelen))Sone)2)har)nesten)en)like)høy)andel)husholdninger)med)inntekt)under)inntektsgrensen,)til)tross)for)at))En)del)av)forklaringen)er)at)sone)2)har)mange)student(()og)stipendhusholdninger)ekskluderes)faller)andelen)))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))27)Inntektsgrensen)er)den)samme)som)i)forrige)avsnitt)ble)brukt)til)å)identifisere)de)støtteberettigede)som)ikke)mottok)bostøtte.)

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)94))Mange)lavinntektshusholdninger)skulle)tilsi)at)andelen)bostøttemottakere)var)høyere)i)sone)2)enn)i)sone)dert)uføre()og)stipendhusholdninger)slik)at)vi)kun)ser)på)husholdningene)som)burde)har)rett)på)bostøtte)3.17:$$$$$$$$$$$$$Andel$husholdninger$med$inntekt$under$øvre$inntektsgrense$$)Kilde:$Vista$Analyse.$Bearbeidet$statistikk$fra$SSB,$2015.$Husholdningsnivå.$$I)Figur),)etter)om)de)mottar)bostøtte)eller)ikke.)Vi)ser)at)Oslo)har)ikke)bare)den)høy(delen) bostøttemottakere,) men) også) den) høyeste) andelen) med) inntekt) under) inntektsgrensen)som)ikke)mottar)bostøtte.)Også)sone)2)har)en)relativt)høy)andel)med)inntekt)under)grensen)som)ikke))av)hus(representert$blant$bostøttemottakere,)dvs.)andelen)bostøttemottakere)i)Oslo)er)høy)sammenliknet)med)resten)av)landet.)Det)er)imidlertid)mindre)klart)om)det)er)tilsvarende)rimelig)at)andelen)bostøttemotta(()og)stipendhusholdninger)ekskluderes.))pst.) av)100)pst.)av)utgiftene)over)boutgiftsgrensen.)Dersom)en)høy)andel)av)bostøttemottakerne)i)et)område)har)utgifter)over)boutgiftsgrensen,)er)det)en)indikasjon)på)at)det)enten)er)få)bosteder)med)boutgifter)høyere)standard)enn)de)kan)få)om)boutgiftene)ikke)skal)overstige)boutgiftsgrensen)i)bostøtteordningen.)keligere)for)bostøttemottakerne)å)finne)en)akseptabel)bolig)med)boutgifter)under)boutgiftsgrensen)enn)for)mottakerne)i)andre)deler)av)landet.)

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)95))Figur$3.18:$$$Andel$med$inntekt$over$og$under$inntektsgrensen.$Ekskludert$uføre$og$studenter.$$)Kilde:$Vista$Analyse.$Bearbeidet$statistikk$fra$SSB,$2015.$Husholdningsnivå.$$Figur))at)Oslo)har)størst)andel)med)boutgifter)som)har)passert)grensen)(77)pst.),)mens)sone)3)mottakerne) å) finne) en) akseptabel) bolig) med) boutgifter) under) boutgiftsgrensen) enn) for) mottakerne) i)3.19:$$$Andel$bostøttemottakere$med$boutgifter$over$boutgiftsgrensen,$januar$2015$$)Kilde:$Vista$Analyse.$Bearbeidet$statistikk$fra$Husbanken,$2015.$$I) samtlige) soner) har) de) fleste) bostøttemottakere) utgifter) over)det)nivået) staten) subsidierer.) Man) kan)følgelig)vanskelig)konkludere)med)at)ordningen)er)spesielt)raus)i)noen)av)sonene,)men)basert)på))mer)rause)enn)de)andre)to.))svært)mange))neppe)for)hele)sonen:)Enkelte)kommuner))enn)andre)innenfor)samme)sone.))

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)96))3.8.3!Hvordan$bør$kommunegruppene$bestemmes?$Vi)har)altså)kommet)frem)til)at)det)er)gode)grunner)til)å)beholde)en)geografisk)differensiering)i)bostøt(mellom)boutgiftsgrensene)i)de)ulike)kommunegruppene)er)veldig)feil.)Det)kan)likevel)være)behov)for)en)ensene)i)hver)sone,)jf.)at)for(boutgifter)over)boutgiftsgrensen)generelt)har)økt)over)tid.)Antakelig)har)boutgiftene)økt)raskere)i)noen)kommuner) enn) i) andre,) slik) at) en) god) inndeling) i) 2009))ikke) lenger) er) like) treffende.) Siden))ny)vurdering)av)kommuneinndelingen)virker)det)rimelig)å)benytte)leiepriser,))kvadratmeterpriser.)De)fleste)bostøttemottakere)er)leietakere.)I)forbindelse)med)inndelingen))skyldes)at)SSB)har)bedre)statistikk)for)kvadratme(or) den)(10)pst.)dårligst)økonomi,)kan)imidlertid)gjennomsnittspris)bli)misvisende.)p)gjennomsnittsprisen.)Men)leieprisen)eller)kvadrat()Basert)på)dette)resonnementet)kan)det)argumenteres)for)at)de)dyreste)for)eksempel))av)bostedene)i)kommunen)bør)holdes)utenfor)beregningen)når)en)ser)på)gjennomsnittsprisene))))

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)97))4!Boligsosialt$kompetansetilskudd$4.1!Bakgrunn$og$avgrensning$Det)boligsosiale)kompetansetilskuddet)til)kommunene)ble)lagt)inn)i)kommunerammen)fra)2017.)Mid(kes)slik)kommunene)ønsker.)Innlemmingen)m)faktisk)vil)bruke)de)ekstra)midlene)til)boligsosiale)formål,)er)de)som)allerede)har)et))de)minste)får)ned)i)1(2)000)kroner.)Det):)Innlemming)i)kom(osialt) kompetansetilskudd) til) kommunene.) Vi)gjøres) atskillig) mer) effektivt.) I) dette) kapitlet) argumenterer) vi) for) at) det) er) behov) for) å) innføre) et) nytt)igsosialt)kompetansetilskudd)til)kommunene)og)skisserer)hvordan)et)slikt)tilskudd)kan)se)ut.))Vårt)fokus)er):)Det)bør)være)en))hvor)ille)det)skal)være)å)være)vanskeligstilt)t) formål).)Innbyg()boligsosialt)arbeid.)Vi)foreslår)derfor)at)deler)av)tilskuddet)skal)rettes)inn)mot)å)løfte)kom(muner)med)svakt)boligsosialt)arbeid,)i)kommunene)slik)at)får)et)godt)nok)tilbud,)også)innbyggere)med)særs(kal)være)et)i)ordets)rette)forstand,)dvs.)at)det)bidrar)til)å)videreutvikle)apsdeling)enn)det)forrige)tilskuddet,)som))for)den)enkelte)kommune.)Husbankens)rolle)vil)være)å)samarbeide)med)kommunene)om)å)øke)innbyggernes)velferd.)Husbanken)sørge)for)å)opparbeide)seg)kunnskap)om)hvilke)løsninger)som)virker)overfor)ulike)utfordringer,)basert)må)også)ha)tilstrekkelig)oversikt)over)den)enkeltes)kommunes)utfordringer)og)behov)til)å)kunne)identi(e)effektivt.)Et)boligpolitisk)tilskudd)ville)antakelig)vært)rettet)mot)forsyning)i)distriktene.)Dette)er)den)utfordringen)som)trekkes)frem)bl.a.)i)NOVA)(2017):)Beskjeden)om(ligbygging)og)ensidig)boligtilbud)kan)gjøre)det)vanskelig)å)etablere)seg)i)boligforsyningen)i)distriktene,)og)har)allerede)et)distriktspolitisk)formål.))

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)98))4.2!Behov$for$et$boligsosialt$kompetansetilskudd$til$kommunene?$4.2.1!Kommunene$har$et$vanskelig$utgangspunkt$$Det) boligsosiale) arbeidet) blir) prioritert) lavt) i) mange) kommuner.) Årsakene) er) antakelig) sammensatte:)iknet) med) mange) andre) av) kommunenes)arbeidet)er)sjelden)høyt)oppe)på)den)politiske)agendaen,)verken)lokalt)eller)nasjonalt.))28)•!Kartlegging)og)framskriving)av)bolig()og)tjenestebehov)blant)vanskeligstilte)på)boligmarkedet)•!Planlegging)av)kommunens)politikk)for)å)møte)behovene)•!Fremskaffelse)og)forvaltning)av)kommunale)utleieboliger)•!Søknad)om)tilskudd)og)grunnlån)til)kommunale)utleieboliger)•!Tildeling)av)kommunale)utleieboliger)•!Formidling)av)bostøtte,)startlån)og)tilskudd)til)etablering)og)tilpasning)•!Booppfølgingstjenester)•!Boligrådgivning,)for)eksempel)knyttet)til)det)private)utleiemarkedet)og)leie)til)eie))I)tillegg)er)følging) innenfor) helse,) omsorg,)egging,)regulering)og)boligforsyningstiltak.)Et)godt)boligsosialt)arbeid)krever)dermed)samarbeid)mellom)mange)aktører.)Ideelt)sett)bør)dette)gjen(speiles)i)organiseringen)av)det)kommunale)tjenesteapparatet.)Kommunene)er)imidlertid)også)tillagt)en)4.1$Hvor$ansvaret$for$det$boligsosiale$arbeidet$er$plassert$(flervalgsspørsmål)$++Pst.+Antall+Boligkontor)27)%)78)Servicesenter)11)%)33)NAV)48)%)140)Teknisk)avdeling)17)%)50)Eiendomsavdeling)21)%)61)Helse()og)sosialtjenester)38)%)110)Enhet)for)levekår)2)%)6)Kilde:$$Vista$Analyse$(2017)$Note:$$Det$boligsosiale$arbeidet$ble$definert$som$«ansvar$for,$og$tildeling$av,$kommunale$utleieboliger,$og$arbeid$med$de$ordningene$under$Husbanken$som$er$rettet$mot$vanskeligstilte$på$boligmarkedet.»$)))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))28)Listen)er)basert)på)intervjuene)og)supplert)med)punkter)fra)Sørvoll)og)Løset),)s.)90.)

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)99))lang) rekke)oppgaver) som) stiller) særskilte) krav) til) organiseringen.) Kommunene) kan) dermed) ikke)vært)ulik)organisering)av)arbeidet.)se) i) forbindelse))30)pst.)av)kommunene)har)fordelt)arbeidet)eller)flere)enheter,)mens)40)pst.)har)samlet)det)i)én)enhet.)4.2.2!Hva$er$de$viktigste$utfordringene$i$det$boligsosiale$arbeidet?$Det)ser)ut)til)å)være)tre)forhold)som)kjennetegner)det)boligsosiale)arbeidet)i)de)svakeste)kommunene.29))•!Mangelfullt)kunnskapsgrunnlag:)Hvilke)behov)finnes)i)kommunen?)Hvordan)vil)behovene)være)de)$av)bolig()og)tjenestebehovet))•!Mangler)analysekompetanse)og)gode)planer:)Analysekompetanse)er)mangelvare)i)mange)kommu()•!Ineffektiv)organisering:)Kommuner)som)prioriterer)det)boligsosiale)arbeidet)lavt,)vil)også)ofte)for()dvs.)de)første$ årsakene$til) de))for)innbyggerne)i)kommunen,)men)også)for)kommuneøko()Rekkefølgen) er) ikke) tilfeldig:) Uten) et) godt) kunnskapsgrunnlag) (pkt.) 1)) blir) det) vanskelig) å) utnytte) en))aktører)boligsosiale)arbeidet)på)en)kvalitativt)god)og)effektiv)måte.))også)kommuner)liger)og)tett)oppfølging)over)tid?)Hvordan)sørge)for)at)kommunens)bo(t) kan) være) mulig) å)))Av)dette)ser)vi)at)kommunene)har)behov)for)to)former)for)hjelp:)•!Løft)av)de)svakeste)kommunene,)for)å)få)på)plass)kunnskapsgrunnlag,)planer)og)organisering)•!Innovasjon)og)kunnskapsdeling)for)å)løse)utfordringer)knyttet)til)særskilte)målgrupper))Husbankens) kommuneprogram) (Grønningsæter,) Becken,) Bakkeli,) Klingenberg,) &)(Olsen,)2013),)i)gjennomgangen)av)hva)det)boligsosiale)kompetansetilskuddet)er)tsinger)i)ti)distriktskommuner)(Løset,)2017).)Kommunenes))

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)100))4.2.3!Svake$kommuner$kan$være$både$store$og$små$Husbanken)har)i)sitt)programarbeid)lagt)vekt)på)å)løfte)det)boligsosiale)arbeidet)i)de)største)kommunene.))kommunene)som)har)de)største)boligsosiale)proble()boligsosialt) tilbud,) uavhengig) av) hvor) i) landet) de) bor.) Det) må)()og) smådriftsfordeler.) En) stordriftsfordel) er) at)l)også)gjøre)det)enklere)å)profesjonalisere)arbeidet)med)de)ulike)oppga(kommuner)er)det)enklere)for)de)kommuneansatte)å)få)oversikt)over)innbyggernes)setting)av)flyktninger.))de)særskilte)gruppene.)Men)når)det)gjelder)den)generelle)profesjonaliseringen)av)arbeidet,)vil)eling)ved)søknad)om)kommunal)t)innbyggerne)ikke)gis)klageadgang,)og)at)det)blir)vanskeligere)å)få)oversikt)over)behovet)for)kommunale)utleieboliger.)30)Alle)de)største)kommunene)har)vedtaksbasert)tildeling.))driver)i))og)veiledning)enn)de)større)kommunene.)Dette))•!Mindre)kommuner)driver)mindre)oppsøkende)arbeid.)De)ansatte)har)ofte)også)oppgaver)på)andre)ring)og)tilpasning)utgjør)en)større)del)av)det)dermed)i)større)grad)rom)for)å)drive)andre)former)for)boligsosialt)arbeid.)Tabell$4.2$Om$kommunen$har$vedtaksbasert$tildeling$av$utleieboliger$for$vanskeligstilte$$Innbyggertall+Ja+Nei+N+Under)2000)51,1%)48,9%)45)2000(4999)73,8%)26,2%)65)5000(9999)66,0%)34,0%)53)10000(19999)100,0%)0,0%)37)20000(49999)88,6%)11,4%)35)50000)eller))100,0%)0,0%)13)Kilde:$$Vista$Analyse$(2017)$)))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))30))Det)har)vært)en)bedring)fra)2007)da)Riksrevisjonen)gjorde)sin)undersøkelse.)De)fant)at)41)pst.)av)kommunene)uavhengig))pst.)Selv)med)forbehold)om)at)ingen)av)utvalgene)er)helt)representative,)viser)dette)en)bedring.)))))

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)101))Det)at)mange)små)kommuner)har)et)svakt)boligsosialt)arbeid,)må)ses)i)sammenheng)med))som)ivaretar)det)boligsosiale)arbeidet.)gene)under)Husbanken)som)er)rettet)mot)vanskeligstilte)på)bolig(markedet.»)De)ansatte)i)små)kommuner)har)dessuten)også)oftere)oppgaver)på)andre)områder,)slik)at)t)bare)rganiseringen)varierer)med)kommunestørrelse:))færre)enn)2)000)innbyggere.)Her))Tabell$4.3$Antall$årsverk$brukt$på$boligsosialt$arbeid,$gjennomsnitt$etter$kommunestørrelse$Innbyggere)0,5)2000(4999)1,0)5000(9999)1,8)10000(19999)3,0)20000(49999)8,2)50000)eller)flere)48,5)Kilde:$$Vista$Analyse$(2017)$Til)sammen)mener)vi)dette)gir)belegg)for)å)si)at:)•!Behovet)for)generelle)«løft»)gjelder)særlig)de)små)kommunene:)Det)er))kommu(,)dvs.)mangelfullt)kunnskaps()•!Utfordringene)knyttet)til)særskilte)målgrupper)gjelder)i)minst)like)stor)grad)de)store)kommunene.)Innovasjonstiltak)rettet)mot)å)løse)slike)utfordringer)vil)kaste)av)seg)også)i)kommuner)som)har)et))4.2.4!Svakt$boligsosialt$arbeid$har$alvorlige$konsekvenser$for$innbyggerne$Innbyggerne)i)kommuner)med)svakt)boligsosialt)arbeid)har)ikke)de)samme)reelle)rettighetene)som)inn(emiddelet)i)boutgifter,)har)rett)til)bostøtte.)For)å)ha)rett)til)bostøtte)må)personene)imidlertid)også)og)$bostøtte.)Som)vist)i)vår)evaluering)av)det)statlige)virkemiddelapparatet,)ser)bostøttemottakere)i)den)enkelte)kommune)er)stor,)fra)0)til)4)pst.)Variasjonen)kan)ikke)fullt)ut)forklares)nader)om)bostøtte)i)perioden)2014(16.)Til)sammen)tyder)funnene)på)at)det)er)en)del)som)har)rett)til)bostøtte,) som) likevel) ikke) søker)–)og) at) dette) delvis) skyldes) at) kommunene) ikke) gjør) en) god) nok) jobb)med)å)informere)og)veilede.)I)kap.)3)går)vi)nærmere)inn)på)hvem)disse)menneskene)er.))

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)102))Et)annet)problem)er)at)kommunene))til)å)kunne)gi)den)enkelte)innbygger)det)den)har)behov)for.)Det)er)kommunene)som)må)søke)Husbanken)om)midler)til)startlån)og))for)videreformidling)til)innbyggerne.)Uten)at)de)søker)om)midler,)får)n)kjenner)virkemidlene)dårlig,)vil)de)heller)ikke)se)dem))søknader)munene) som) ikke) mottok) søknader) om) bostøtte) i) 2014(16,) mottok) heller) ingen) søknader) om):)Mangelfull)behovskartlegging)og)ammenheng.)Problemet)forsterkes)hvis)de)samme)kommunene)heller)ikke)bruker))000)innbyggere.):)Selv)om))kommuner) ofte) vil) ha) lettere) for) å) få) oversikt) over) innbyggernes) behov,) hjelper) ikke)4.1$Antall$kommunalt$disponerte$boliger$per$1$000$innbyggere$i$2015$)Kilde:),)bearbeidet)til)Vista)Analyse)(2017))4.2.5!Store$samfunnsøkonomiske$kostnader$ved$svakt$boligsosialt$arbeid$Svakt)boligsosialt)arbeid)i)én)kommune)har)kostnader)for)samfunnet)også)ut)over)de)kostnadene)kom()noen)eksempler)på)dette)for)å)vise)at)det)kan)være)rasjonelt)og))boligsosialt)tilbud.))

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)103))Den)nasjonale)strategien)for)boligsosialt)arbeid)2014(2020)Bolig)for)velferd)er)basert)på)et)premiss)om)vekke)måloppnåelse)på)disse)andre)viktige)områdene.)Uten)å)gå)i)detalj)her,)kan)vi)slå)fast)at)ksempler)på)dette)er)Vista)Analyse)(2010),)om)de)samfunnsøkonomiske)kostnadene)av)marginalisering)blant)ungdom,)og)Vista)Analyse)(2015))om).))Fra)denne)typen)analyser)vet)vi)at:)•!Svakheter)i)kommunale)tjenester)kan)gi)samfunnsøkonomiske)kostnader)på)flere)milliarder)kroner.))•!Ikke)alle)kostnadene)tilfaller)de)kommunene)som)skulle)gitt)tilbudet.)Noen)av)kostnadene)ved)at)en)kommune)har)et)svakt)boligsosialt)arbeid,)tilfaller)altså)andre)enn)denne)ale)arbeidet)skal)prioriteres.)Hvis)kommunen)kun)skal)se)på)hva)som)–)dvs.)alle)de)forholdene)som)er)grunnleggende)viktige)for))bare)ta)hensyn)til)de)gevinstene)som)rea(gevinstene.)Men)dermed)vil)de)også)ønske)å)ta)bare)kostnadene.)Og)et)enn)det)varet)for)å)finansiere)utgiftene)til))På)det)boligsosiale)området)har)staten)tatt)konsekvensene)av)dette)ved)å)ta)store)deler)av)det)økono(ene)komme)alle$innbyggerne)til)gode.)Og)ved)å)hjelpe)kommunene)med)å)løse)de)vanskeligste)utfordringene,)vil)alle$målgrupper)få)et)godt)nok)boligsosialt)arbeid.)4.3!Statlige$tilskuddsordninger$må$ses$i$sammenhengninger)som)er)rettet)inn)mot)å)styrke)kommunenes)bolig(.)Et)nytt)tilskudd)bør)ses)i)sammenheng)med)andre)ordninger)på)flere)måter.)Formålene)må)ses)i)sam(e)slik)at)kommunene)kan)samordne)sitt)søknadsarbeid,)og)slik)at)de)statlige)etatene) kan) samordne) sine) tildelinger.) Det) kan) også) være) aktuelt) å) slå) sammen) noen) av) ordningene,)

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)104))eller) la) én) del) av) staten) forvalte) flere) ordninger) for) å) få) ned) forvaltningskostnadene.)Dette) drøfter) vi))De) statlige) tilskuddsordningene) til) kommunene) som) ser) ut) til) å) ha) størst) relevans) for) det) boligsosiale))er)rettet)mot)ke) statlige) tilskuddsordninger)for)boligsosialt)arbeid)reduseres.)Tabell$4.4$Statlige$tilskuddsordninger$med$relevans$for$kommunenes$boligsosiale$arbeid$Forvalter+Navn+Bevilgning+2017+Helsedirektoratet)Tilskudd)til)kommunalt)rusarbeid)468,6)mill.)kroner)Helsedirektoratet)Kommunalt)kompetanse()og)skudd)på)helse()og)omsorgsfeltet)365,9)mill.))Helsedirektoratet)Tilbud)til)voksne)med)langvarige)og)sammen(satte)behov)for)tjenester)og)barn)og)unge)med))225)mill.)kroner)Bufdir)Nasjonal)tilskuddsordning)mot))178,4)mill.)kroner)Arbeids()og)velferds()Tilskudd)til)boligsosialt)arbeid)42,5)mill.)kroner)Kilder:$$Våre$intervjuer$med$kommuner$og$Husbankens$regionkontorer,$en$presentasjon$utarbeidet$av$Fylkesmannen$i$Aust$20.$januar$2016$(lenke),$og$nettsøk$med$utgangspunkt$i$Fylkesmannens$nettsider.$De)fleste)av)ordningene)forvaltes)av)fylkesmennene)på)vegne)av)Helsedirektoratet.)De)tre)ordningene)til)kommunalt)rusarbeid)skal)bidra)til)31)Tilskuddsordningen) spisses) mot) en) ønsket) utvikling,) jf.) primærhelsemel()økt)brukerinnflytelse)i)tjenestene,)tidlig)innsats)og)mer)helhetlige)og)tilgjengelige)behandlings()og)opp(inger) i) kommunale) planverk) og) budsjetter.)Tidsbegrensningen)og)reduksjonen)kompenseres)av)opptrappingsmidler)i)rammetilskuddet)til)kommu(nene)under)planperioden.)Kommunalt) kompetanse()og) innovasjonstilskudd)skal) stimulere) til) kompetanseutvikling) og) innovasjon)()og)omsorgsfeltet)med)bærekraftige)og)gode)tiltak)og)løs(32)Tilskuddet)gis)til)kommuner)og)fylkeskommuner.)Kompetansehevende)tiltak)om)rusproblema(yrt)personlig)assistanse,)skal)prioriteres.)Mid((,)etter()og)videreutdanning)av)ansatte)og)tiltak)der)kommunene)samar((rusarbeid)32))https://helsedirektoratet.no/tilskudd/kommunalt(kompetanse(og(innovasjonstilskudd)

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)105))Tilskudd)til)voksne)med)langvarige)og)sammensatte)behov)for)tjenester)og)barn)og)unge)med)sammen(tyrke) tilbudet) til)gjennom) å) etablere) helhetlige,) samtidige) og)virksomme)tjenester)fra)ulike)nivåer)og)sektorer.33)Målgruppen)er)nærmere)spesifisert)som)mennesker)ant)de)tiltakene)som)prioriteres.)(2017).34)Tilskudd)kan)gis)til)kommuner,)frivillige)organisasjoner)og)private)aktører,)evt.))der)for)eksempel)kommunene)samarbeider)med)frivillige)organisasjoner.)Formålet)er)å)mot(vhengig) av) foreldrenes) inntekt) og)sosiale)situasjon.)Tilskudd)gis)bl.a.)til)tiltak)som)bidrar)til)samordning)av)tiltak,)tjenester)og)kompetanse)()og)velferdsdirektoratet)forvalter)sammen)med)fylkesmannen)et)tilskudd)til)boligsosialt)arbeid)(kontoret.)Tilskuddet)er)rettet)mot)kom(e) tiltak) overfor) ungdom) og) yngre)voksne)i)etableringsfasen.)4.4!Hovedformål$og$premisser$for$et$nytt$kompetansetilskudd$4.4.1!Hovedformål$fastsatt$ut$fra$et$innbyggerperspektiv$og$Bolig&for&velferd$Vi)foreslår)et)hovedformål)som)vektlegger)innbyggerperspektivet)på)kommunenes)utfordringer:)det$boligsosiale$kompetansetilskuddet$er$å$gi$alle$innbyggere$et$godt$nok$bolig>sosialt$tilbud,$uavhengig$av$hvilken$kommune$de$bor$i.$$Hovedformålet)er)todelt:)•!Løfte)de)svakeste)kommunene)slik)at)innbyggere)i)alle))•!Bidra)til)innovasjon)for)å)løse)utfordringer)som)gjelder)særskilte)grupper)av)innbyggere))boligsosialt) arbeid) (2014(2020)),)beskrevet) i))4.1.))kunnskapsbasert,)og)vi)skal)rette)inn(lhet)og)sammenheng)må)sikres)på)både)strategisk)og)operativt)nivå)i)kommune)og)stat.»))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))))33)https://helsedirektoratet.no/tilskudd/tilbud(til(voksne(med(langvarige(og(sammensatte(behov(for(tjenester(og(barn(og(unge(med(sammensatte(hjelpebehov)34))https://www.bufdir.no/Tilskudd/Aktuelt/193_millioner_i_tilskudd_mot_barnefattigdom_i_2017/)

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)106))Tekstboks$4.1:$Nasjonal$strategi$for$boligsosialt$arbeid$(2014<2020)$Boligsosialt&arbeid$Nasjonal) strategi) for) boligsosiale) arbeid) (2014(2010))bygger) på) en) erkjennelse) av) at)()og)moderniseringsdeparte(()og)sosialdepartementet,)Helse()og)omsorgsdepartementet,)Barne()og)likestillingsde(()og)beredskapsdepartementet.)Strategien)gjennomføres)av)de)underliggende)di(len,)ved)at)det)er)de)som)har)kunnskap)om)lokale)variasjoner)og)individuelle)behov.))Det)er)fastsatt)tre)hovedmål)med)prioriterte)innsatsområder,)samt)tre)resultatmål,)for)strategien.)Mål+og+resultatmål+Prioriterte+innsatsområder+1.)Alle)skal)ha)et)godt))()hjelp)fra)midlertidig)til)varig)bolig))()hjelp)til)å)skaffe)egnet)bolig)2.)Alle)med)behov)for)tjenester,)skal)får)hjelp)()forhindre)utkastelser)))))til)å)mestre)boforholdet)()gi)oppfølging)og)tjenester)i)hjemmet)3.)Den)offentlige)innsatsen)skal)være)helhetlig)()sikre)god)styring)og)målretting)av)arbeidet)))))og)effektiv)()stimulere)til)nytenkning)og)sosiale)innovasjon))()planlegge)for)gode)bomiljøer)Resultatmål)1:)Utleieboliger)for)barnefamilier)skal)være)av)god)kvalitet)og)i)et)trygt))Resultatmål)2:)Midlertidige)botilbud)skal)bare)unntaksvis)benyttes)av)barnefamilier)og)unge,)og)slike))Resultatmål)3:)Bostedsløshet)blant)barnefamilier)og)unge)skal)forebygges)og)reduseres))Mer)konkret))vil)tilskuddet)bidra)til)å$sikre$god$ styring$ og$ målretting$ av$ arbeidet.)Ved) å)vasjon$ og$ kunnskapsdeling$ for$ å$ adressere$spesifikke$utfordringer)bidrar)tilskuddet)til)å)$Samtidig) vil) en) bedring) av) det) kommunale) arbeidet) på) disse) innsatsområdene,) også) bidra) til) økt) mål(e)målene)og)områdene)i)strategien:)Bedre)kartlegging,)planlegging)og)organi(orhindre)bostedløshet))nok)til)at)de)har)effekt.)Dette)gir)raskt)en)bevilgning)på)over)50)mill.)kroner.)Vi)foreslår)at)minst)50)pst.)av)denne)delen)av)formålet)vil)heve)velferden)mest.))!Premisser$for$hva$som$utgjør$en$god$tilskuddsordning$$Ved)etablering)av)en)statlig)tilskuddsordning)er)det)en)del)premisser)som)bør)ligge)til)grunn.)Vårt)forslag)ordninger,)Riksrevisjonens)

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)107))undersøkelse)av)øremerkede)tilskudd)som)virkemiddel)for)staten)i)styringen)av)kommunene)(Dokument)(2000)))og)Produktivitetskommisjonens)rapport)NOU)2015:1,)kap.)16)om)kommunene.)e)det) mulig) å) nå) målet) mest) mulig) treffsikkert.) God))•!Ha)god)måloppnåelse:)Gi)et)bedre)boligsosialt)tilbud)til)innbyggere)i)svake)kommuner,)og)til)inn()•!Sørge)for)addisjonalitet:)Tilskuddet)skal)ikke)gis)til)formål)kommunene)bør)kunne)forventes)å)finan(re)selv.)I)dette)tilfellet:)Det)bør)være)de)aller)svakeste)kommunene)som)blir)«løf()•!Styre)direkte)mot)de)målene)som)er)fastsatt:)Gi)tilskudd)til)de)kommunene)og)innovasjonsprosjek()Ved)en)eventuell)etablering)av)en)slik)tilskuddsordning,)må)det)også)ses)hen)til)andre)relevante)hensyn,)sosialt)arbeid)er)vanskelig)å)evaluere,)dels)som)følge)av)samspillet)med)de)mange)andre)velferdsområ(a)på)innbyggernivå.)Ved)å)spisse)tilskuddet)klarere)!Husbanken$har$behov$for$mer$kunnskap$om$hver$enkelt$kommune$Husbanken)må)ha)tilstrekkelig)oversikt)over)alle)landets)kommuner)til)å)kunne)vurdere)hvilke)som)har)lger)av))hensiktsmessig)at)regionkontorene)har)dette)ansvaret.)Noen)av)Husbankens)regionkontorer)har)allerede)god)oversikt)over)sine)kommuner.)Etter)det)vi)forstår,)nser)mv.,)og)besøk)ut)i)kommunene.)Informasjonen)er)systematisert)i)regneark)regionkontorene)har)laget)selv.)Informasjonsinnsamlingen)og))I)et)arbeid)med)å)skaffe)seg)oversikt)over)utfordringsbildet)i)kommunene,)bør)Husbanken)sørge)for))•!Lage)retningslinjer)for)hva)det)bør)samles)inn)informasjon)om,)og)hvordan)innsamlingen)bør)skje)•!Utforme)verktøy)for)å)systematisere)informasjonen)og)automatisere)innsamlingen)av)den)•!Bestemme)kriterier)for)hva)som)utgjør)en)utfordring)på)de)ulike)områdene,)med)grenseverdier)for)grønne,)gule)og)røde)«lys»)e.l.))

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)108))4.5!Formål$1:$Løft$av$svake$kommuner$$4.5.1!Hvordan$tilskuddet$er$ment$å$virke$Hvordan) et) kompetansetilskudd) kan) bidra) til) å) løfte) en) kommune,) er) illustrert) i)K.$Over)dette)nivået)ingen)stor)effekt)på)innbyggernytten:)Kommunen)blir)da)i)stand)til)å)drive)god$kartleg>ging$og),)og)ha)en)av)arbeidet.)Dette)gjør)kommunen)bedre)i)stand)til).)En)mindre)kompetanseheving,)dvs.)har) ikke) denne) effekten.) Tanken) er) dernest) at) kommunen) skal))klare)å)opprettholde)det)gode)arbeidet)med)liten)eller)ingen)hjelp)utenfra.)Figur$4.2$Boligsosialt$løft:$Fra$økt$kompetanse$i$kommunen$til$økt$nytte$for$innbyggerne$)Dette)reiser)følgende)spørsmål:)•!Hvilke))•!Hva)bør)kompetansetilskuddet)brukes)til)for)å)gi)løft?)•!Hva)bør)kommunene)bidra)med)selv)for)at)løftet)skal)bli)vellykket?)•!Hva)annet)bør)staten)bidra)med)overfor)kommunen?)Våre)forslag)henter)mye)fra)e)utviklingsprogram)fra)forrige)programperiode,)ringer)basert)på)informantenes)innspill,)ovennevnte)evalueringer)og)våre)egne)vurderinger.))	!

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)109))4.5.2!Hvilke$kommuner$bør$prioriteres?$Det) er) de) kommunene) som) i) dag) er) kjennetegnet) av) minst) én) av) disse) utfordringene) som) har) størst):)•!Mangelfullt$kunnskapsgrunnlag:)Kartlegging)og)framskriving$av)bolig()og)tjenestebehovet)blant)de))•!Mangler$analysekompetanse$og$gode$planer:)Planlegging)av)kommunens)boligsosiale)politikk.)•!Ineffektiv$organisering:)En)organisering)som)ikke)legger)til)rette)for)effektiv)gjennomføring)av)de)r)de)utfordringene)vi)karakteriserte)som)de)utfordringene:)Svikt)på)noen)av)de)tre)kan)svekke)kommunenes)arbeid)med)samtlige)oppgaver)på)det)boligsosiale)området.)Husbanken)vil)kunne)avdekke)hvem)disse)kommunene)er)ved)å)analysere)informasjon)om)hver)enkelt))bør)kunne)forventes)å)samle)inn.)I)tillegg)bør)det)stilles)krav)til)kommu()Også) små) kommuner) bør) bli) prioritert) for) løft.) Sammenliknet) med) dagens) segmenteringsmodell) bør))vekt,) og) innbyggertallet))vekt.)r,)diskuterer)vi)nærmere)under.)Grupper) av) kommuner) kan) samarbeide) om) å) gjennomføre) løft.) Forsøk) gjort) ved) flere) av) Husbankens)veis,)og)kan)dra)nytte)av)samarbeidsrelasjonene)i)årene)etter)satsingen.)Det)må)riktignok)tas)hensyn)til))Når)én)kommune,)eller)en)gruppe)av)kommuner,)har)fullført)sin)tilskuddsperiode,)bør)nye)kommuner)få)tilskudd.)Det)bør)altså)være)en)klar)rullering)av)kommunene)i)denne)delen)av)tilskuddsordningen.)Slik)r)deltatt)over)mange)år.)Samtidig)er)vårt)forslag)i)tråd)med)Helsedirektoratets)Tilskudd)til)kommunalt)rusarbeid,)som)har)et)sammenliknbart)formål:)Her)heter)det)klart)at)nye)kommuner)skal)prioriteres)inn)i)ordningen.35)4.5.3!Hvilke$formål$bør$tilskuddet$gis$til?$Kompetansetilskuddet)skal)altså)brukes)på)en)slik)måte)at)det)adresserer)de)utfordringene)kommunen))•!Bedre)kunnskapsgrunnlag)og/eller)•!Bedre)planer)og/eller)•!Mer)effektiv)organisering)Tilskudd)bør)kunne)gis)til)å)delfinansiere)stillinger)internt)i)kommunen,)og)til)å)dekke)utgifter)knyttet)til)kurs)og)annen)kompetanseheving.)Mer)konkret)bør)tilskuddet)kunne)brukes)til)å:)•!Utarbeide$kunnskapsgrunnlag,)dvs.)en)kartlegging)og)framskriving)av)bolig()og)tjenestebehovet)i)a)Boso(arbeidet)er)at)det)er)å)foretrekke)at)kunnskapsgrunnlaget)utar(.)Dette)gir)eierskap)til)resultatene,)og)ikke)minst)kompetanse)til)å)(rusarbeid)

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)110))bruke)kunnskapen,)og)til)å)oppdatere)den)ved)behov.)Husbanken)kan)bistå)kommunen)gjennom)å))•!Utarbeide$planer$for$den$boligsosiale$politikken.)Igjen)er)det)å)foretrekke)at)kommunens)ansatte))har)behov)for)ekstern)bistand)–)også)utover)informasjon)på)Veiviseren.no.)Ved))•!Omorganisere$kommunens$arbeid.)Noen)kommuner)har)mye)å)tjene)på)å)organisere)arbeidet)an(.)Kommuner)som)har)et)svakt)boligsosialt)arbeid,)vil)ofte)ha)v.)Vi)må)ses)som)supplementer)til)de)tre)øvrige)typene)tiltak.)Videre)understreker)vi)at)det)er)den)iv)effekt,)dvs.)den)som)er)knyttet)enten)ganiseringen)av)det)kommunale)arbeidet,)jf.)Vista)Analyse)(2017).))!Hva$bør$kommunene$bidra$med$selv?$Et)vellykket)løft)krever)betydelig)fra)kommunen.)Dette)har)flere)sider:)•!Kommunen)bør)bidra)med)egne)ressurser)i)arbeidet.)På)kort)sikt)er)dette)viktig)for)at)kommunen)rbeidet)også)nen)får)dekket)en)stadig)synkende)andel)av)utgiftene.)(arbeidet)var)at)forankring)i)nkres)i)andre)tjenester.)Et)boligsosialt)løft)innebærer)å)se)det)boligsosiale)arbeidet)i)jenestene)tettere)(arbeidet)ser)vi)flere)eksempler)på)at)det)har)hatt)god)effekt)å)bruke)en)mellom)kommunen)og)Husbanken)i)forkant)av)tildelingen)av)til(skudd,)for)å)sikre)at)forutsetningene)internt)i)kommunen)er)på)plass.))

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)111))4.5.5!Hva$annet$bør$staten$bidra$med$overfor$kommunen?$For)at)kommunene)skal)få)full)effekt)av)et))•!Oppfordre$kommunen$til$å$søke.)Erfaringer)viser)at)kommuner)med)svakt)boligsosialt)arbeid)ikke)r)hjelp.)Husbanken)må)dermed)ta)en)aktiv)rolle)i)å)opp(.)Kommunen)vil)ha)behov)for)hjelp)til)å)utforme)søknaden,))•!Følge$opp$kommunen$underveis$i$arbeidet.)Kommunene)vil)i)varierende)grad)ha)behov)for)hjelp)un(derveis)i)arbeidet)med)tiltakene.)En)fast)kontaktperson)i)Husbanken)utgjør)en)trygghet)og)vil)opp(arbeide)seg)kunnskap)om)den)aktuelle)kommunen.)Kontakten)kan)skje)per)telefon,)e(post)eller)be(søk,)avhengig)av)kommunens)behov)og)Husbankens)kapasitet.)•!Sørge$for$at$resultatene$dokumenteres$og$deles.)Husbanken)vør)stille)krav)til)rapportering)og)kunn(dermed)for)å)nyttiggjøre)seg)også)ikke(økonomiske)kompetansetiltak.)Det)er)de)svakeste)kommunene)ommuner)der)den)boligsosiale)kompetansen)er)lav)(N1),)enn)der)den)er)N2).) Sagt) med) andre) ord:) Husbankens) generelle) kompetansetiltak) kaster) mest) av) seg) dersom) de)nne)måten:)En)betydelig)andel)av)dagens)pro()bør)ses)i)sammenheng)))

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)112))Figur$4.3$Kompetansetiltak:$Fra$økt$kompetanse$i$kommunen$til$økt$nytte$for$innbyggerne$$$4.5.6!Hvor$lenge$bør$hver$kommune$få$tilskudd$–$og$hvor$stort$bør$det$være?$Varigheten)og)størrelsen)på)et)kompetansetilskudd)til)løft)av)en)kommune)er)ikke)opplagt.)Våre)infor()Et)annet)hensyn)er)at)tilskuddsbeløpene)ikke)bør)være)høyere)enn)strengt)nødvendig.)Våre)funn)tyder)på)at)Husbanken)kan)ha)vært)for)generøse)til)nå:)Kommunene)er)tilfredse)med)de)beløpene)de)har)fått,))Ikke)minst)bør)det)legges)opp)til)stadig)økende)egenfinansiering)fra)kommunenes)side,)for)å)tydeliggjøre)skuddet)kan)gis)inntil)fire)år,)med)en)gradvis)årlig)nedtrapping.)Beregningen)i)tabellen)i)en)100)pst.)stillingsressurs.)Ved)en)lavere)stillingspst.)skal)tilskuddet)reduseres)tilsvarende.)innholdet)i)de)tiltakene)som)skal)gjennomføres.)Vi)vil)likevel)tilrå)en)langt)mer)ensartet)praksis)enn)Hus(bør)få)vite)hva)de)kan)vente)seg)før)de)søker,)og)Husbankens)saksbehandlere)bør)få)hjelp)til)å)behandle)hver)søknad)likt.))	!

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)113))Tabell$4.5$Tilskuddsberegning$for$Tilskudd$til$kommunalt$rusarbeid$År+Tilskuddsberegning+År)1)Kr)660)000,()pr)stilling)inkl)kr)10)000)i)kompetanseutviklingsmidler)År)2)Kr)550)000,()pr)stilling)inkl)kr)10)000)i)kompetanseutviklingsmidler)År)3)Kr)440)000,()pr)stilling)inkl)kr)10)000)i)kompetanseutviklingsmidler)År)4)Kr)330)000,()pr)stilling)inkl)kr)10)000)i)kompetanseutviklingsmidler)Kilde:$https://helsedirektoratet.no/tilskudd/kommunalt$4.5.7!Rapportering$og$kunnskapsdeling$Rapportering)på)bruk)av)tilskudd)har)flere)formål.)Kommunene)plikter)å)vise)hvordan)de)statlige)midlene)derveis)og)i)etterkant)av)tiltakene.)Husbanken)har)også))var)rap(lig.)Rapportering)på)bruken)av)tilskuddsmidlene)er)også)nødvendig)for)å)kunne)dele)den)kunnskapen)som)sjon)og)kunnskapsdeling.))være) oppmerksom) på) at) kunnskapsdeling) ikke) er) like) verdifullt) for) alle) typer)som) på) at) kunnskapsdeling) er) ressurskrevende,) og) at) den) som) har))Vi)foreslår)dermed)ikke)at)kommuner)som)får)tilskudd)til)løft,)skal)forplikte)seg)til)å)dele)av)den)kunn()4.6!Innovasjon$og$kunnskapsdeling!Hvordan$tilskuddet$er$ment$å$virke$Denne)delen)av)kompetansetilskuddet)er)ment)å)gi)bedre)måloppnåelse)i)det)boligsosiale)arbeidet)ved)at) én) kommune) gjennomfører) innovasjonsprosjekter,) og) deretter) deler) kunnskapen) fra) disse) prosjek(tene)med)andre)kommuner.)Til)grunn)ligger)en)erkjennelse)av)at)den)boligsosiale)kunnskapen)som)er)mest)relevant)for)kommunene,)utvikles)av)kommunene)selv.)Dette)er)noe)alle)våre)informanter)er)enige)om,)også)i)Husbanken.))

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)114))En)innovasjonsprosess)kan)ses)som)å)foregå)i)fire)trinn:)ske)insitamenter)utenfra:)Utvikling)og)utprøving)er)res(surskrevende,)samtidig)som)nytten)fortsatt)er)usikker.)Kunnskapsdeling)krever)økonomiske)insitamen(skudd) bør) gis) til) utvikling) av))som$adresserer$utfordringer$flere$kommuner$står$overfor.$Med)dette)mener)vi)kunnskap)som)er)anvendelig)kunnskapen)ved) tildelingen) av) tilskudd.) En) slik) innretning) er) i) tråd) med) både) teorien) gjengitt) over,) og)innspillene)fra)våre)informanter.)Én)kategori)utfordringer)som)kan)adresseres)gjennom)denne)typen)prosjekter,)er)hvordan)kommunene)omfatter) personer) med) problemer) knyttet) til) rus) og/eller) psykiske) lidelser,) krigstraumatiserte) flykt(kter)kan)også)gjøre)kommunene)bedre)i)stand)til)å)kunne)tilby)et)tilstrekkelig)differen(ilstede)i)mange)kommuner)i)dag,)og)det)vil)være)mange)muligheter))Vårt) forslag) innebærer) ikke) et) brudd) med) tidligere) praksis:) Også) i) det) tidligere) programarbeidet) har)kt).)Uten)at)vi).)Forslaget))sammenliknet) med) det) forrige) tilskuddet,) slik) at) midlene) kaster))•!Strengere)krav)til)at)kunnskapen)skal)være)praksisnær)og)utviklet)av)kommunen)selv)•!Strategisk)fordeling)av)midlene:)Ulike)utfordringer)og)løsninger)fremfor)«mer)av)det)samme»)•!Bedre)tilrettelegging)for,)og)strengere)krav)til,)rapportering)•!Mer)effektive)former)for,)og)strengere)krav)til,)kunnskapsdeling)4.6.2!Hvilke$kommuner$bør$prioriteres?$Alle)kommuner)bør)kunne)søke)om)denne)delen)av)tilskuddet,)uavhengig)av)programdeltakelse,)nivå))kjenner)praksis.)Argumentene)om)forankring)og)engasjement)trekker)i)samme)retning.))av) våre) informanter)forankring,)involvere)relevante)aktører)og)få)oversikt)over)utfordringer)og)ressurser)usbanken)bør)derfor)ha)et)bredere)blikk)for)kommune(Norge)enn)de)har)hatt)til)nå,)der)det)aller)meste)av)tilskuddsmidlene)har)gått)til)programkommunene.))))

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)115))Også)denne)delen)av)tilskuddet)bør)gå)på)rundgang:)Kompetansetilskudd)er)et)gode)som)bør)fordeles)Husbanken)bør)se)bredere)enn)til)pro(!Hvilke$formål$bør$tilskuddet$kunne$gis$til?$Tilskudd)bør)gis)til)gi$økt$velferd$for$innbyggerne$ved$å$gjøre$noe$nytt,$og$der$dette$nye$ligger$utenfor$det$som$må$anses$å$være$en$naturlig$del$av$et$velutviklet$boligsosialt$arbeid.$Andre$kommuner$enn$prosjektkommunen$må$dra$nytte$av$tilskuddet.$$$Av)dette)følger)flere)krav:)utgangspunkt$i$en$konkret$boligsosial$utfordring.)Kommunen)må)i)søknaden)be(skrive)utfordringen)og)gjøre)rede)for)hvorfor)den)ikke)kan)løses)med)tradisjonelle)virkemidler.).)•!Midlene$bør$fordeles$strategisk$mellom$prosjekter.$Husbanken)må)skaffe)seg)oversikt)over)hvilke).)Prosjektet)må)tilføre)noe)nytt,)for)eksem(illeggsutfordringer))mv.)Kommunen)må)i)søknaden)beskrive)hvordan)løs()•!Prosjektet$må$bygge$på$tidligere$kunnskap.)Effektiv)kunnskapsproduksjon)forutsetter)at)ny)kunn(skap)bygger)på,)og)lærer)av,)kunnskap)som)tidligere)er)produsert)i)forskning,)andre)kommuner)mv.),)og)søknaden)bør)beskrive)hvordan)målingen)skal)skje.)•!Kunnskapen$må$ha$overføringsverdi.)Utfordringen)må)gjelde)flere)kommuner)enn)den)som)søker,))•!Kunnskapen$må$deles.)Det)må)stilles)krav)om)at)kunnskapen)deles)med)andre)kommuner)og)Hus(på)ulike)måter,)bl.a.)via)Veiviseren.no)og)kommunesamlinger.)•!Tilskudd$skal$brukes$av$kommunen$selv,$ikke$av$konsulenter$eller$forskere.)Det)at)innovasjonen)skal)kudd)side:) Vi) mener) det) vil) være) for) strengt) å) kreve) at) nyvinningen) skal) være),) dvs.) at))av)«nytt»:)Hvor)mye)ved)løsningen)kan)være)forsøkt)ut)før,)og)hvor)mye)må)være)genuint)nytt?)Et)krav)kan)være)at)løsningen)er)så)ny)at)kommunen)ikke)kan)ventes)å) gjennomføre) den) uten) tilskudd:) Løsningen) vil) kreve) betydelige) kostnader) til) utvikling) og) utprøving,)samtidig)som)nytten)av)den)er)usikker.)Vurderingen)av)om)dette)kravet)er)oppfylt,)vil)naturligvis)kreve)skjønn.)Løsningen)kan)heller)ikke)være)så)kreativ)at)den)ikke)kan)iverksettes)og)overføres)til)andre.))

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)116))Vi)mener)det)bør)kunne)gis)noe)tilskuddsmidler)til)dokumentasjon)og)deling)av)eksisterende)kunnskap.)!Hva$bør$kommunene$bidra$med$selv?$Også)for)denne)delen)av)tilskuddets)formål)mener)vi)det)er)avgjørende)at)kommunen)bidrar)med)noe)!Hva$annet$bør$staten$bidra$med?$$Husbanken)bør)bidra)til)at)kunnskapsdelingen)skjer)mest)mulig)effektivt,)gjennom)å)formidle)kunnska(v)penger)eller)annet.)Igjen)minner)vi)om)at)Husbanken)bør)se)kompe(4.3.))For)øvrig)kan)vi)ikke)se)at)staten)bør)ha)noen)særskilt)rolle)i)denne)typen)prosjekter)utover)å)følge)opp))4.6.6!Hvor$lenge$bør$hver$kommune$få$tilskudd$–$og$hvor$stort$bør$det$være?$Det) er) behov) for) klarere) grenser) både) for) hvor) lenge) det) skal):)Husbankens)forvaltning)av)torene.) Konsekvensen) var) at) tildelingene) ble) preget) av) tilfeldigheter:) Tildelingene) varierte) med) Hus((regionens)praksis,)saksbehandlerens)vurderinger)og)bevilgningene)det)året.)Vi)ser)dessuten)igjen)del)har)fått)mer)enn)de)strengt)tatt)trenger.)r)omfatte)følgende:)•!Kriterier$for$hvor$lenge$tilskudd$bør$gis,$med$øvre$grense.$Vi)foreslår)at)tilskudd)som)hovedregel)gis)m)normalt)må)antas)å)omfatte)lengre)og)mer)krevende)prosesser.)(to)år)er)for)øvrig)i)tråd)med)de)fleste)av)informantenes)innspill.),)for)eksempel)50)pst.)årlig.))•!Kriterier$for$beregning$av$tilskudd.$Tilskudd)bør)beregnes)ut)fra)kommunens)anslåtte)utgifter)til))På)alle)punkter)må)dette)tilskuddet)ses)i)sammenheng)4.3.)Hvis)kommunen)i)praksis)kan)velge)mellom)ulike)tilskudd,)vil)de)velge)det)guns()det)er)et)annet)de)burde)valgt)ut)fra)samfunnsmessige)hensyn.)Dette)gir)effektivitetstap)

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)117))både)ved)at)kommunen)får)mer)statlige)midler)enn)tiltenkt,)og)ved)at)kommunen)bruker)ressurser)på)å)!Rapportering$og$kunnskapsdeling$Uten)at)kunnskap)dokumenteres,)kan)den)ikke)deles)ende)for)at)staten)skal)kunne)forsvare)å) gi) tilskudd) til) innovasjonsprosjekter) på) det) boligsosiale) området.) Videre:) Tilskudd) gjør) det) mulig) for)onen)foregå?)Som)tidligere)nevnt,)er)det)behov)for)en)betydelig)forbedring)tfordres))I)søknaden)bør)Husbanken)kreve)at)kommunen)beskriver)følgende,)jf.)avsnitt):)•!hvilke)mål)som)skal)nås,)og)hvordan)de)skal)måles)•!hvordan)prosjektet)tilfører)noe)nytt,)men)samtidig)bygger)på)eksisterende)kunnskap)•!hvordan)prosjektet)er)relevant)for)andre)kommuner)•!hvordan)kommunen)vil)gå)frem)for)å)dele)kunnskapen)med)andre)kommuner)Husbanken)bør)lage)en)mal)for)kommunenes)rapportering.)I)sluttrapporten)bør)kommunen:)•!rapportere)på)måloppnåelsen,)med)henvisning)til)målene)som)beskrevet)i)søknaden)•!gi)en)vurdering)av)hva)som)bidro)til)at)målene)ble)nådd,)og)ikke)minst:)Hva)som)hindret)måloppnå(else)dersom)det)var)mål)som)ikke)ble)nådd))•!beskrive)hvordan)prosjektet)ble)gjennomført)i)praksis,)og)hvordan)kommunen)vil)implementere))Delingen) av) kunnskapen) fra) prosjektene) bør) skje) på) flere) måter,) og) Veiviseren.no) bør) brukes) aktivt.)vert))Også)rapportene)fra)prosjektene)bør)bli)lagt)ut)på)veiviseren.no,)i)en)enkelt)søkbar)oversikt.)Oversikten)rapporter)finnes,)evt.)prosjekter)som)er)finansiert)av)det)forrige)tilskuddet.)Kommunene)bør)forpliktes)til)å)dokumentere)prosjektene)på)Veiviseren.no)også)ut)over)dette,)for)ek()kommuner)på)samlinger.)Igjen)

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)118))undersøkelser)vet)vi)at))

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)119))5!Fra$leie$til$eie$)))Bustadpolitikken)har)vore)innretta)slik)at)flest)mogleg)skal)få)høve)til)å)eige)land)bur)langt)fleire)av)befolkninga)i)einebustader)og)i)gjennomsnitt)har)vi)større)buareal)enn)andre)land)Meld.St.17$(2012>2013).$Byggje$–$bu$–$leve.$Ein$bustadpolitikk$for$den$einskilde,$samfunnet$og$framtidige$generasjonar$5.1!Bakgrunn$og$avgrensning$$$I)dette)kapitlet)ser)vi)nærmere)på)bakgrunnen)og)begrunnelsen)for)eierstrategien)som)over)en)årrekke)har)vært)førende)for)norsk)boligpolitikk.)Vi)gir)også)en)kort)oversikt)over)de)generelle)økonomiske)vir(selektive)virkemidler)som))er)midlene,) og) som) antas) å) ha) økonomisk) bæreevne) til) å) eie) en) bolig,)likevel)ikke)går) fra) å) leie) til) å) eie.))•!Leie)før)eie)•!Delt))•!Leie(før(eie)rettet)mot)unge)Vi)har)konsentrert)oss)om)leie)før)eie,)der)vi)særlig)har)lagt)vekt)på)risikofordeling)og)fordeling)av)kost(nader)og)gevinster)mellom)kommune)og)husstandene)som)tilbys)en)leie)før)eie(modell.)Vi)refererer)også)øk) med) en) markedsbasert) delt) eierskapsmodell) som) ble) stoppet) av))betalingsevne,) men) som))Leie(til(eie)som)strategi)i)den)boligsosiale)politikken)blir)til)slutt)et)spørsmål)om)hvor)mye)kommune)og)nomisk)perspektiv)er)det)nytten)i)forhold)til)kostnadene)som)er)!Et$overordnet$politisk$mål$at$flest$mulig$skal$eie$I)følge)SSB)eier)åtte)av)ti)sin)egen)bolig.)Dette)er)en)høy)andel)vurdert)i)en)internasjonal)målestokk.)Den))av) den) boligsosiale) politikken) der) eierlinjen) har) vært)nspeiler)seg))i)virke(.)Eierlinjen)støttes)også)opp)av)skattepolitikken)gjennom)betydelige)skattefordeler)til)de)som)eier)bolig)—$En$ sosial$ boligpolitikk$ for$framtiden)subsidieres) boligeiere) indirekte) med) om) lag) 55) mrd.) kroner) i))gjennom) særordninger) i)

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)120))skattesystemet.)De)svært)gunstige)skattefordelene)ved)å)eie)egen)bolig)gir)sterke)insentiver)til)å)inves(nskeligstilte)kan)skaffe)seg)bolig.)Når)skattefordelen)også)er)høyere)dess)større)boligformuen)er,)vil)subsidien)boligeiere)eier)bolig)og)de)som)leier)bolig)øker.))(2011))viser)at))av)befolkningen)med)lavest))som)leier)bolig.))kun)én)e)med)en)statlig)politikk)som)stimulerer)til)boligeierskap)er)at)det)alltid)vil)være)en)nedsiderisiko)ved)en)boliginvestering.)Målgruppen)vanskeligstilte)i)boligmarkedet)og)lavinntektsgrupper)re) grupper.))Dette)gir) potensielle) tidsavhengige) fordelingsvirkninger,) og) også) variasjon) i) støttebehov) for) å) få)flere)grupper)etablert)som)boligeiere.)På)den)andre)siden)gir)eierskap)til)egen)bolig)muligheter)for)en)flere)lavinntektsgrupper)gis)muligheter)til)boligeie.)der)i)landet)kan)også)begrunne)en)eiestrategi)for)fte)arkedet.)Slike)tiltak)er)ikke)et)tema)for)dette)kapitlet.).)Konkret)inne(bærer)dette)Husbankens)tiltak)og)virkemidler)for)å)støtte)opp)under)eierlinjen)i)målgruppen)vanskeligste)på) boligmarkedet.) Hensikten) med) virkemidlene) i) denne) kategorien) er) at) flere) vanskeligstilte) på) bolig(!En$boligsosial$eierstrategi$og$boligsosiale$virkemidler$5.3.1!Eierstrategi$i$den$boligsosiale$politikken$Den)boligsosiale)politikken)bygger)på)tre)overordnede)mål)(Bolig)for)velferd.)Nasjonal)strategi)for)bolig((2020)):))–!Hjelp)fra)midlertidig)til)varig)bolig)–!Hjelp)til)å)skaffe)en)egnet))2.!Alle)med)behov)for)tjenester,)et)–!forhindre)utkastelser)–!gi)oppfølging)og)tjenester)i)hjemmet)3.!Den)offentlige)innsatsen)skal)være)helhetlig)og)effektiv)

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)121))–!sikre)god)styring)og)målretting)av)arbeidet)–!stimulere)til)nytenkning)og)sosial)innovasjon()planlegge)for)gode)bomiljøer)Den)boligsosiale)politikken)er)en)del)av)den)generelle)velferdspolitikken.)En)økonomisk)politikk)som)sty()legger)ander) med) svak) økonomi) og) særskilte) boligbehov,) og) som) av) ulike)bo.)Ved)å)legge)til)rette)for)at)en)større)andel)av)de)vanskeligstilte)på)boligmarkedet)eier)sin)egen)bolig,))5.3.2!Virkemidlene$er$rettet$mot$to$kategorier$med$ulike$leie<eie<utfordringer$$Tradisjonelt)er)det)to)hovedgrupper)som)er)gitt)oppmerksomhet)når)leie(eie(problematikk)i)Norge)dis(boligmarkedet)på)grunn)av)stigende)boligpriser)og)innstramninger)i)krav)til)egenkapital.)Den)andre)grup(pen) er) vanskeligstilte) på) boligmarkedet.) Denne) gruppen) kan) være) vanskeligstilte) som) følge) av) høy)belastning,)lave)inntekter,)store)økonomiske)forpliktelser)i)forhold)til)inntekt,)eller)fordi)de)av)ulike)årsaker)har)særskilte)og)kostnadskrevende)behov)som)stiller)krav)til)boligen.)$Hvis)vi)tar)den)første)gruppen)først,)viser)tall)fra)SSB)at)antallet)unge)boligeiere)stadig)øker.)Det)er)flere)unge)boligkjøpere)enn)tidligere,)og)de)er)også)stadig)yngre.)En)viktig)forklaringsfaktor)bak)denne)utvik(e)egen)bolig)med)25)pst.)fra)2004)til)2016.)I)2004)eide)34)pst.)av)nordmenn)mellom)25)og)34)år)sin)egen)bolig.)Ved)inngangen)til)2016)hadde)andelen)økt)til)42)pst.)Blant)de)aller)yngste)boligkjøperne)i)alderen)18)til)24)år,)steg)andelen)boligeiere)fra)6)til)9)pst)mellom)2004)og)2016.))Etter)en)innstramning)i)startlånordningen)i)2014)falt)unge)med)normal)inntekt,)og)dermed)boligfinan(sieringsevne,)ut)av)ordningen.)Manglende)egenkapital)blant)unge)er)dermed)ikke)definert)som)et)bolig()I)tillegg)kommer)de)generelle)virkemidlene)som)gjør)det)gunstig)med)eie)$Startlån)skal)bidra)til)at)personer)som)ikke)får)lån)i)vanlige)banker)får)en)mulighet)til)å)kjøpe)egen)bolig,)jf.) kap.) 2.)For) lavinntektsgrupper) kan) startlån) kombineres) med) tilskudd) og/eller) bostøtte.) Dette) øker))en)eid)bolig.)til) å) kjøpe) seg) en) bolig) kan) få) et) økonomisk) løft.) For) de) som) ikke) klarer) utgiftene,) eller) som) av) andre)ap,)vil)det)være)en)risiko)for)at)de)må)selge)med)tap)med)den)konsekvens)at)

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)122))de)ender)som)mer)vanskeligstilte)enn)de)i)utgangspunktet)var.)Vanskeligstilte)med)svak)økonomi)tåler))bidra)til)å)øke)de)sosiale)forskjellene.) Med) svingninger) i) boligpriser) over) tid,) og) med) geografiske) variasjoner,) bidrar) også) bolig(gen)bolig,)krever)trolig)at)det)suppleres)r) med) betjeningsrisiko) og) med) liten) slakk) i) økonomien,) kan) kreve) supplerende) virkemidler) eller)utviklingen) og) økt) bruk) av) boligsosiale) virkemidler.) En) eierstrategi) er) derfor) neppe) hensiktsmessig) for)a)hvor)mange,)og)hvilke)delgrupper)innenfor)gruppen)vanskeligstilte)som)kan)sikres)en)!Anslag$viser$stort$potensial$for$at$flere$kan$eie$$5.4.1!Hvor$mange$bostøttemottakere$kunne$blitt$eiere?$I)NOU)2011:15))gis)det)anslag)over)antallet)vanskeligstilte)som)antas)å)kunne)etablere)seg)i).)I)notatet)er)rekrutteringspotensialet)til)en)videre)ekspansjon)av)boligeie)beregnet)med)utgangspunkt)i)gruppe)med)lave)inntekter.)Utvalget)består)av)42)392)hushold)som)leier)privat)og)33)439)hushold)som)ningene)tas)det)ikke)hensyn)til)husholdningens)preferanser.)I)notatet)redegjøres)det)også)for)en)rekke)andre)forutsetninger)som)ligger)bak)beregningene.)Det)er)også)gjort)beregninger)med)forskjellige)ivåer.)Det)gjøres)separate)utregninger)for)beboere)(kommunale)leieboliger.)(kommunale) leieboere) og) 52) pst.) for) kommunale)leieboere.)De)aller)fleste)vil)ha)rett)til)å)motta)bostøtte,)men)flertallet)i)utvalget)er)ikke)er)avhengig)av)ektsbortfall,)uforutsette)kostnader,)og)vil)også)være)mer)sårbare)dersom)det)oppstår) situasjoner) som) gjør) at) de) må) selge) med) tap.) En) vurdering) av) eie) over) tid) krever) at) det) tas)hensyn)til)risiko)og)evnen)til)å)bære)ulike)typer)risiki.)))

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)123))5.4.2!Hvor$mange$med$bostøtte$kunne$blitt$eiere$og$beholdt$boligen$over$tid?$I)Aarland))undersøkes)det)om)leietakere)som)mottok)bostøtte)i)begynnelsen)av)2006,)2007,)2008)og) 2009) i) stedet) kunne) blitt) boligeiere.) Det) undersøkes) om) de) som) hadde) økonomisk) potensial) til) å))årene.))de)ville)ha)klart)å)forbli)eiere)over)tid)hvis)de)også)måtte)foreta)en)større)reparasjon)på)boligen)og)dermed)fikk)høyere)boutgifter.))I)følge)beregningene)ville)18(23)pst.)av)de)som)leier)bolig)kunne)blitt)eiere)ved)begynnelsen)av)perioden)ved)en)høy)kalkulasjonsrente,)mens)29(37)pst.)kunne)blitt)eiere)ved)en)lavere)kalkulasjonsrente.)De)aller)isse)(97(98)pst.))ville)også)klart)å)opprettholde)eierskapet)gitt)inntektsutviklingen.)Ved)et)ut(tte)eierskapet.)Dersom)utgiftssjokket)finansie((korhoten,)45)pst.)for)2007)kohorten)og)til)35)pst.)for)2006(kohorten.)Beregningene)tilsier))resultatene)i)stor)grad)én)person)der)opp)nesten)halvparten)kan)eie)under)de)mest)optimistiske)forutset(ningene.)Eierpotensialet) for)barnefamilier)og) andre))er) nær) null,) mens) hushold) med) enslige)(eie)strategier.))har) også) analysert) varighet) som) boligeier) for) husholdninger) som) blir) boligeiere) med)startlån,) og) som) samtidig) har) lave) nok) inntekter) til) at) de) kvalifiserer) til) bostøtte.) Resultatene) viser) at)rbli)eiere)ved)slutten)av)perioden.)!Etablering$i$eid$bolig$en$mulighet$for$flere$vanskeligstilte$Gjennomgangen)foran)viser)at)det)er)grunnlag)for)å)anta)at)en)større)andel)lavinntektsgrupper,)vil)kunne)r)som)støtter)opp)under)eierlinjen)i)norsk)boligpo()I)tillegg)kommer)et)knippe)boligsosiale)virkemidler)som)bidrar)til)at)lavinntektsgrupper)og)vanskeligste)i)r)rettighetsbasert)og)har)som)formål)å)sikre)per(soner)med)lave)inntekter)og)høye)boutgifter)en)tilfredsstillende)og)varig)bolig.)Bostøtten)gjelder)også)l)etab(Det)er)ikke)krav)om)egenkapital)for)å)få)startlån,)men)det)stilles)krav)om)at)mottakerne)må)kunne)be(tgifter.)Det)gis)også)tilskudd)til)tilpasning))personer)med)nedsatt)funksjonsevne)skal)få)egnede)e)viktige)boligkvali(

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)124))av)nye)boliger)og)oppgradering)av)eksisterende)boliger.)Tilskudd)til)kommunalt)disponerte)utleieboliger)ter) (TEK) 10).) Privatpersoner)og) bransjeaktører) kan) også) søke) om) grunnlån,) men) kriteriene) for) å) motta) grunnlag) gjør) det) mindre)grunnlån)som)boligsosialt)virkemiddel)er)evaluert.)!Leie<før<eie:$En$modell$utviklet$av$Husbanken$5.6.1!Bakgrunn$og$målgrupper$Kommunal) og) moderniseringsdepartementet) ba) i) 2013) Husbanken) om) å) utrede) leie(til(eieprosjekter)(til(eie)er)en)løsning)på))ble)det)samlet)inn)ulike)måter)å)jobbe)på)under)paraplyen)leie>til$eie.)Gjennom)intervjuer),)men)det)kan)likevel)være)behov)for).))Arbeidet)resulterte)i)en)eie(før(leiemodell)som)kan)bidra)til)økt)eieretablering)blant)vanskeligstilte.)Mo()•!Husstander)som)har)rett)til)kommunal)bolig.)n.)er)som)har)et)eierpotensiale)på)sikt.)olig)uten)at)det)medfører)for)stor)risiko)for)husholdet.))til)tal)slik)at)låne(tvungen)sparing.)Husleieloven)gir)ikke)muligheter)for)dette)i)ordinære)leieforhold.)I)tillegg)byr)modellen)!Leie<før<eie$i$korte$trekk$Leie(før(eie(modellen)kan)i)korte)trekk)beskrives)som)følger36:)•!Kommunene)kjøper)en)tilpasset)bolig)til)en)bestemt)husstands)behov.)Boligen)finansieres)med)80))

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)125))•!Kommunen)kjøper)boligen)i)år)null,)og)inngår)et)leieforhold)med)husstanden)på)å)kjøpe)boligen)i)år)or)prisen)som)kommunen)kjøper)boligen)for)i)år)null.)Opsjonen)på)kjøp)er)valgfri,))forvaltning,)drift)og)vedlikehold)(FDV),)samt)renter)på)boliger.))I) gapet) mellom) boutgiftene) i) modellen) og) markedsleien,))rom) for) sparing.) I) forslaget) til))presenteres)to) alternative) måter) husstanden) kan))Den)andre)er)at)kommunen)setter)et)krav)til)egen(må)spare)i)leieperioden.)Det)åpnes)for)at)modellen)kan)kombineres)med)andre)former)for)hjelp)til)spa()for)eksempel)gjennom)at)det)opprettes)en)felles)konto)der)husstanden)sparer,)men)hvor)pengene)ikke)kan)tas)ut)uten)samtykke)fra)kommunen.))Husbanken))understreker)at)modellen)ikke)nødvendigvis)passer)for)alle)kommuner.)To)etiske)pro((verdige»)boligeiere?)lbudet)og)hvem)skal)ikke)få?)Det)påpekes)at)modellen)har)noen)omkostninger)for)kommunen,)og)potensielt)store)gevinster)for)hus(en)til)å)få)de)potensielle)gevinstene)modellen)byr)på.)I)følger)Husbanken)er) det) nødvendig) at) ordningen)gjøres) helt) transparens) slik) at) det) blir) tydelig) hvem) som) kan) søke) og)hvilke)kriterier)som))ved)hjelp)av)denne)modellen.)5.6.3!Vår$vurdering$av$risiko<$og$gevinstfordeling$$Modellen)slik)vi)vurderer)den,)gir)en)klar)fordel)til)husstanden.)Husstanden)vet)hva)kjøpesummen)blir)igning)i)boligmar(og)heller)benytte)de)oppsparte)midlene)som)modellen)gir)rom)for)i)gapet)mellom)markedsleie)og)betalt))en)ordinær)leiekontrakt)til))Det)at)husstandens)fordeler)tidsbegrenses)til)tre)eller)fem)år,)reduserer)kommunens)risiko)s)leie.)Kommunens)tap)blir)da)gapet)mellom)gjengs)leie)og)leien)som)ble)betalt)de)fortegn.)i)sin)helhet)husstanden,)uten)at)husstanden)har)tatt)noen)risiko)i)perioden)fra)år)null)til)år)fem.)En)del)

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)126))av) husleien) husstanden) har) betalt) regnes) som) avdrag) og) trekkes) fra) kjøpsprisen) i) år) null.) Kommunen)boligen.)Dersom)husstanden)har)mottatt)bostøtte)vil)avdragsdelen)i)husleien)være)inkludert)i)grunnlaget)for)beregningen)av)bostøtte.)Staten)har)i)så)tilfelle)betalt)deler)av)avdragene)som)trekkes)fra)kjøpesum(d) at) verdiøkninger)!Subsidie,$risikoavlastning$og$tvungen$sparing$$Billige)leieboliger,)inkludert)billige)kommunale)gjennomgangsboliger,)kan)dempe)husstandens)motiva(sjon)for)å)bli)eiere.)Modeller)der)kommunene)forsøker)å)motivere)for)sparing)og)dermed)oppbygging)av))til)leie(før(eie)modellen.)Utfordringen)med)å)tilby)subsidiert)leie)i)en)overgangsbolig)vil)være)å)få)husstanden)motivert)leietagerne)anledning)til)å)bygge)opp)egenkapital)gir)dermed)ingen)garanti)for)at)de)faktisk)vil)prioritere)(før(leiekontrakter)innebærer)i)motsetning)et)element)av)tvungen)sparing)i)(før(eiemodeller)har)alle)det)til)felles)at)de)innebærer)kostnader)for)kommune)og)nsning.)5.6.5!Risikoavlastning$er$et$effektivt$virkemiddel$for$å$stimulere$til$eie$$Vanskeligstilte)lavinntektsgrupper)er)mer)sårbare)for)risikoen)som)følger)med)boligeie.)Risikoavlastning)sstander)velger)å)eie)framfor)å)leie.))selge)med)tap)øker.)Ved)at)kommunen)bærer)risikoen)de)første)fem)årene,)kombinert)med)subsidiert))Etter)husstanden)eventuelt)har)kjøpt)boligen,)vil)husstanden)måtte)bære)en)del)av)betjeningsrisikoen.)(før(eie)modellen)stimulerer)lavinntekts)husstander)til)å)eie)sin)egen)bolig.)Selv)om)risikoen)fjernes)risiko)for)at)husstanden)likevel)ikke)klarer)å)betjene)eierskapet)(inkludert)lån).)Det)vil)også)være)en)risiko)for)prisfall,)noe)som)da)innebærer)tap)ved)salg.)Dette)tilsier)at)virkemidler)som)har)til)hensikt)å)stimulere)

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)127))lavinntektsgrupper) til) å) eie) egen) bolig,) også) må) følges) av) virkemidler) og) tiltak) som) kan) bidra) til) at) det))tid.)Et)tiltak)i)så)måte)er)grundige)risiko()og)egnethetshetsvurderinger)før)))reduserer)betjeningsrisikoen)over)tid.)Eller)sagt)på)en)annen)måte,)!Kommunes$kostnader$og$fordelingshensyn$Salg)av)boligen)etter)fem)år)vil)frigjøre)midler)til)kjøp)av)en)tilpasset)bolig)til)en)ny)husstand.)Ved)pris()i)færre)kommunale)utleieboliger,)med)mindre)det)tilføres)friske)midler)for)å)ning) og) eie) frigjøre) kapital) som)astningen)betraktes)som)en)subsidie)av)de)husstandene)som)tilbys)modellen.),)i)og)med)avdrag)på)andre)land)der)avdrag)og)formueoppbygging)ikke)regnes)inn)i)stønadsgrunnlaget).)Startlån)(før(eie)modell)forsterker)subsidiene)ytterligere.))ing.)Gitt)at)fordelingseffektene)innad)i)boligmar()som)går)inn)på)modellen)potensielt)kunne)få)en)betydelig)sterkere)formueoppbygging)ved)en)fortsatt))på) tvers) av) landet,) og) innad) i) en) del) kommuner.).))Risikoredusering)krever)både)en)grundig)saksbehandling)og)kredittvurdering)før)kjøp,)og)en)tett)oppføl((før(eie)inngås.)Sparing)og)oppbygging)av)egenkapital)ser)ut)til)å)være)det)en) av) modellen) handler) til) slutt) om) hvor) store) subsidier,) og) hvor) mye) praktisk) hjelp) til) opp(bygging)av)egenkapital)det)er)ønskelig)å)gi)for)å)flytte)enkelte)vanskeligstilte)husstander)fra)leie)til)eie.)I))boforholdene) for) vanskeligstilte) så) viktig) at) det) må) prioriteres) selv))Det)er)likevel)et)spørs(tandard)uten)en)subsidiert)formueoppbygging.))

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)128))Tabell$5.1$Fordeler$og$ulemper$for$husstand$og$kommune$ved$leie<før<eie$Fordeler/Ulemper+Husstanden+Kommunen+Forutsigbarhet))Kommunen)vet)hva)inntekten)ved))Husstanden)gis)insentiver)til)ver(dibevarende)vedlikehold)og)får)og)husstanden)ikke)utløser)kjøpsop()Lavere)leie)enn)gjengs))Tilfaller)husstanden)Kostnad)for)kommunen.)Kommu(som)dekker)grunnlån)med)fast))Sparing)og)muligheter))Redusert)behov)for)finansiering)vinge)husstanden)til)å)bygge))Husstanden)gis)muligheter)til)å)bli)ing)for)kommu(relser)for)kommunen)på)lang)sikt)Fordel)ved)rentefra(drag)kan)omregnes)til))Potensiell)kortere)nedbetalingstid)eller)lavere)årlige)kostnader)Potensielle)besparelser)for)kommu(nen)på)lang)sikt.)Staten)har)i)de)til(deler)av)avdragsbetalingen.)nene,)må)tilføres)kapital)for)å)kunne)reinvestere)i)tilsvarende)til(bud)til)andre)vanskeligstilte)etter)endt)kontraktsperiode.)))))

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)129))5.7!Leie$til$eie$–$eksempler$fra$kommunene$5.7.1!Kommunenes$forsøk$sett$fra$fugleperspektiv$En)gjennomgang)av)tilgjengelig)litteratur,)rapporter)og)erfaringer)fra)kommunene)viser)et)svært)sam(gelsene)som)følger)av)det)lokale)boligmarkedet,)etterspørselen)fra)vanskeligstilte)(behov),))(2012),)Husbanken)(2014),)intervjuer)og)tidligere)gjennomført)spørreundersøkelse)i)forbindelse)gsosialt)kontor)•!Samordning)av)ulike)tjenester))Flere) kommuner) har) testet) ulike)leie()til) eie) modeller)(Husbanken)(2014),)NOVA)(2011)).)()til)urdering)av)et)utvalg)modeller)vi)har)funnet))varierer) mellom) kommunene) mht) langt) de) definerer) kommunens) ansvar.)er)et)privat)ansvar,)det)vil)si)at))fra) individet) selv,)men) bistå))i) forhold) til) deres) bosituasjon)og)(2012).))Kommuner)med)høyt)press)i)boligmarkedet)må)forventes)å)være)mer)tilbakeholdende)med)kontrakter)nert)med)bostøtte)og)tar)vil)således)variere)på)tvers)av)kommuner.))5.7.2!Sortland$kommune$Sortland)er)en)kommune)som)benytter)en)variant)av)Husbankens)modell.)Modellen)er)beskrevet)som))for)eksempelvis)2)mill.)kroner.)Et)viktig)poeng)er)at)boligen)kjøpes,)det)ger.))

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)130))•!Boligen)kjøpes)i)det)åpne)markedet)med))•!Husleien)dekker),)renter,)drift)og)forvaltning)•!Vedlikehold)er)leietakers)ansvar.)Dette)bidrar)til)å)holde)husleien)nede,)og)samtidig)forberedes)d)fradrag)for)betalte)avdrag.)Det)vil)si)at)kommunen)selger)boligen)til)pris)i)år)null.))•!I)løpet)av)5)år)er)boligen)økt)med)ca.)250.000)kroner)(2,5))pr/år).)Etter)5)år)er)det)oppstått)).)Boligen)er)med)i)dette)eksempelet)verdt)2,25)mill.)kroner.)Husstanden)får)kjøpe)boligen))(+)omkostninger).)Husstanden).)Dette)opsjonen)gjenstår)å)se.)dragskostnadene)for)husstan(den)på)til)sammen)0,25)millioner)kroner.)!Andre$kommuner$$Flere)kommuner)tilbyr)løsninger)der)det)gis)muligheter)til)å)kjøpe)leiligheten)i)år)fem)til)pris)innhentet)tte)tyder)på)at)de)som)kvalifiserer)til)startlån)heller)loses)til)eie)med)(før(eie)modell.)(5)år,)samtidig)som)man)forplikter)seg)til)å)spare)opp)egenkapital)•!Deltakelse)forplikter)ikke)til)kjøp)av)bolig)etter)3(5)år,)men)det)forventes)at)deltakerne)i)ordningen)har)forutsetning)for)og)forplikter)seg)til)å)spare)til)egenkapital)i)leieperioden.)•!Søknadsfrist)en)gang)i)året)Leie)til)eie)–)5) år),) og) så) ha) mulighet) for) å) spare) opp) egenkapital) i) denne) perioden.)ntet)på)tidspunkt)for)inngåelse)av)avtale)om)leie)til)eie.))•!Kriterier)/)Målgrupper)for)å))–!Husstander)som)søker)om)kommunal)bolig)eller)leier)kommunal)bolig)som)har)dokumentert))

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)131))–!Husstander)som)i)dag))–!Husstander)med)en)stabil)inntekt,)eksempelvis)i)form)av)uførepensjon)og)et)eierpotensiale)på))–!Husstander)som)vurderes)at)i)løpet)av)en)periode)på)inntil)5)år)vil)ha)opparbeidet)seg)en)egen(r)Husbanklån)evt.)ordinært)lån)–!Husstander)som)har)leiet)leilighet)av)kommunen)over)3)år)vil)bli)prioritert)–!Husstander)med)barn)vil)bli)prioritert)Kriteriene)viser)at)kommunen)har)utarbeidet)kriterier)som)gir)muligheter)til)å)dempe)kommunens)risiko,)jennom)å)kreve)en)stabil)inntekt,)og)gjennom)en)plikt)til)å)opparbeide)seg)egenkapital)gjennom))risiko)er)da)i)første)rekke)knyttet)til)ut(viklingen)i)det)lokale)eiendomsmarkedet)og)et)eventuelt)mislighold)av)vedlikehold)og)øvrige)kontrakts(!Markedsbaserte$modeller$$5.8.1!Fremvekst$av$relevante$modeller$i$det$private$markedet$I)tillegg)til)leie(før(leiemodeller)som)tilbys)av)kommunen)som)en)del)av)det)boligsosiale)arbeidet,)er)det)t,)men)som)mangler)egenkapital.)Det)er)flere) boligbyggelag) som) har) utviklet) modeller) som) innebærer) en) eller) annen) form) for) kjøpsavtale) ved)(5)år.)Kjøpsprisen)avta(eperioden)starter.)Ved)prisøkning)vil)da)leietagerens)egenkapital)øke)ved)at)kjøpsopsjonen)er)e)type)avtaler)satt)et)øvre)tak)på)hvor)mye)av)prisstig(dvs) 15.pst) av)ud)som)tilbys)av)Boligbyggelaget)TOBB37.)Boligbyggelaget)tilbyr)en)modell)for)sine)medlemmer)der)det)til(bys)leie)i)tre)til)fem)år)før)kjøp.)andnesmodellen)ble)kjøperne)tilbudt)å)kjøpe)leiligheter)med)fem)pst.)egenkapital.)Obos)g)betalingsmodellen)ikke)oppfylte)(Norges)største)boligbyggelag,)se)(oss. )

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)132))Obos)har)revidert)kontraktene)for)å)imøtekomme)Finanstilsynets)og)Forbrukerrådets)kritikk.)I)Husban()frarådes)for)øvrig)modeller)med)delt)eie.)!Husstander$med$betjeningsevne$er$attraktive$for$utbyggere$Husstander)som)ikke)oppfyller)kravet)til)egenkapital))i)bank)selv)om)de)kan)ha),)er)interessante)for)utbyggere.)Utbyggere)ønsker)å)sikre)at)ferdigstilte)boliger)ikke)blir)et)for)kjøp)ikke)er)stort)nok,)kan)avtaler)om)leie)til)eie)oppveie)for)manglende)salg))Utbygger)får)i)disse)tilfellene)fylt)et)tilstrekkelig)antall)boliger.)Leien)dekker)salg)etter)3)av)en)eventuell)verdistigning)utover)et)avtalt)nivå,)vil)også)utbygger)sikres)en)forventet)avkastning)på)investeringene.))Selv)om)prisstigningen)i)leieperioden)tilkommer)leietaker)helt)eller)delvis,)har)det)også)verdi)for)utbygger)vanskeligstilte)slik)at)de)kan)få)startlån,)eventuelt)kombinert)med)tilskudd)fra)kommunen.)5.8.3!Markedsbaserte$modeller$fungerer,$og$kjøperen$er$sikret$Modellene)som)markedet)selv)utvikler)retter)seg)i)hovedsak)ikke)mot)lavinntektsgrupper.)Målgruppene)il)å)kunne)lånefinansiere)en)ønsket)bolig.)Sett)i)lys)av)at)Finanstilsynet)og)For(er.)edsbasert) leie(eie(modell) vil) også) kunne) kombineres)med)startlån)på)kjøpstidspunktet,)gitt)at)kjøperen)for)øvrig)tilfredsstiller)kravene)til)startlån.)))))

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)133))6!Referanser$Blom,) S.) (2014).)ankomstkohorter$ av$ innvandrere$observert$i$perioden$1993>2010.)SSB)2014/38.)Husbanken.)(2014).)>før>eie$–$En$modell$for$å$øke$eierpotensialet$blant$lavinntektsgrupper.)Av)Katja))Husbanken.)(2015).)en$Årsrapport$2015.)Husbanken.)NOVA.) (2011).)vanskeligstilte$på$boligmarkedet.)Norsk)Institutt)for)Forskning)om)Oppvekst,)Velferd)og)Aldring).)NOVA.)(2012).)Effekter$av$boligsosiale$virkemidler$på$individnivå$>$fokus$på$eieretablering.)NOVA)Notat)nr.8/12.)NOVA.)(2013).)))NOVA.)(2017).))NOVA(rapport)nr.)3/17.)Rambøll.) (2016).)>$systematisering$av$kunnskap$og$læring.)Rambøll.)Schreiner,)R.)C.,)Markussen,)S.,)&)Røed,)K.)(2014).))Frisch)Rapport))Vista)Analyse).)(2010).))Vista)Analyse(rapport)2010/07.)Vista) Analyse) (2015).)>$et$ utfordrende$ samliv$ mellom$ stat$ og$ kommune.)Vista) Analyse(rapport)2015/51.)Vista)Analyse.)(2017).)Rapport$2017/20.)Vista)Analyse.)))

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)134))!Startlån$<$økonometriske$analyser$A.1!Modellen$Vi)ønsker)å)identifisere)effekten)av)å)ha)mottatt)startlån)i)2010)på)blant)annet)sannsynligheten)for)å)bo)e(ristikker,)eller)uavhengige)variabler)(X):)ln#$=11−#$=1=()+(+,++(-,-+⋯+(/,/+0)Leddet)til)venstre)for)likhetstegnet)viser)logaritmen)av)oddsen)for)at)den)avhengige)variabelen)er)lik)1,)hengige)variablene)er)lik)null,)aleffektene,).))A.2!Deskriptiv$statistikk$Tabell$A.1:$Deskriptiv$statistikk$Variabler+Gjennomsnitt/andeler+Standardavvik2015$))Eier$bolig$(2015)$0,834)0,372)Bor$trangbodd$(2015)$0,054)0,226)Variabler$målt$i$2010$))Virkemidler$))Mottatt$startlån$0,004)0,066)Karakteristikker$))Enebolig$$0,543)0,498)Rekkehus,$ terrassehus$ eller$ vertikaldelt$ tomannsbolig$etc.$$0,137)0,344)Horisontaldelt$ tomannsbolig$ eller$ annet$ boligbygg$ med$mindre$enn$tre$etasjer$0,089)0,285)Blokk.$leiegård$eller$annet$boligbygg$med$tre$etasjer$eller$mer$$0,193)0,395)Bygning$for$bofellesskap$0,038)0,191)Har$primær$bolig$$0,724)0,447)

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)135))Husholdningsmedlem$mottar$sosialhjelp$$0,046)0,209)Husholdningsmedlem$mottar$uførepensjon$$0,136)0,343)Minst$ett$husholdningsmedlem$ikke$født$i$Norge$$0,098)0,297)Husholdningsmedlem$innvandret$som$flyktning$$0,024)0,154)Husholdningsmedlem$innvandret$for$arbeid$eller$utdan<ning$$0,030)0,170)Husholdningsmedlem$ innvandret$ for$ familiegjenfor<ening/andre$grunner$0,049)0,217)Antall$flyttinger$det$året$$0,418)0,898)Antall$barn$i$husholdningen$0,565)0,952)Antall$voksne$i$husholdningen$1,791)0,798)Gjennomsnittsalder$blant$voksne$i$husholdningen$48,845)16,372)Inntektsdesil$4,622)3,432)Antall$observasjoner$)1)766)326)))Kilde:$Vista$Analyse$A.3!Effekten$av$startlån$på$sannsynligheten$for$å$bo$i$eid$bolig$Sannsynligheten$for$å$bo$i$eid$bolig$i$2015$gitt$mottak$av$startlån$i$2010.$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$Gjennomsnittlige$marginaleffekter$Variabler+Hele+befolk;ningen+i+2015+Søkere+på++startlån+Mottatt$startlån$0.034***)0.098***)$(0.005))(.007))Enebolig$$0.067***)0.039*)$(.001))(.015))Rekkehus.$terrassehus$eller$vertikaldelt$tomannsbolig$etc.$$0.041***)0,031)$(.001))(.017))Horisontaldelt$tomannsbolig$ea.$boligbygg$med$maks$to$etasjer$0.016***)0,006)$(.001))(.016))Blokk.$leiegård$eller$annet$boligbygg$med$tre$etasjer$eller$mer$$0.036***)0,006)$(.001))(.015))Har$primær$bolig$$0.231***)0.130***)$(.0004))(0.007))Husholdningsmedlem$mottar$sosialhjelp$$(0.061***)(0.048***)$(.001))(.009))Husholdningsmedlem$mottar$uførepensjon$$0.002**)(0,001)$(.001))(.010))Minst$ett$husholdningsmedlem$ikke$født$i$Norge$$(0.011***)0,007)

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)136))$(.001))(.014))Husholdningsmedlem$innvandret$som$flyktning$$(0.014***)(0,0003)$(.002))(.015))Husholdningsmedlem$innvandret$for$arbeid$eller$utdanning$$(0.016***)0.053***)$(.002))(.015))Husholdningsmedlem$innvandret$for$familiegjenforening/andre$grunner$(0.008***)0,005)$(.001))(.012))Antall$flyttinger$mellom$kommuner$$(0.013***)(0.030***)$(.0002))(.003))Antall$barn$i$husholdningen$0,0001)(0.008*)$(.0003))(.003))Antall$voksne$i$husholdningen$0.022***)0.014*)$(.0004))(.006))Gjennomsnittsalder$blant$voksne$i$husholdningen$(0.001***)(0,001)$(.00002))(.0004))Inntektsdesil=1$0.051***)(0,017)$(.001))(0.017))Inntektsdesil=2$0.074***)0,017)$(.001))(0.016))Inntektsdesil=3$0.083***)0,042)$(.001))(0.015))Inntektsdesil=4$0.102***)0,04)$(.001))(0.016))Inntektsdesil=5$0.114***)0,069)$(.001))(0.017))Inntektsdesil=6$0.123***)0,041)$(.001))(0.018))Inntektsdesil=7$0.133***)0,051)$(.001))(0.019))Inntektsdesil=8$0.145***)0,051)$(.001))(0.021))Inntektsdesil=9$0.152***)0,077)$(.001))(0.023))Inntektsdesil=10$0.157***)0,113)$$(.001))(0.022))Antall$observasjoner$1)760)371)11)239)Kilde:$Vista$Analyse$(2017)$$

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)137))Resultatene+fra+analysen+av+hele+befolkningen:+øvrige+variabler+I)analysen)av)sannsynligheten)for)å)bo)i)en)eid)bolig)på)hele)utvalget)finner)vi)at)de)øvrige)variablene)har)010)har)større)sannsynlighet)(23)pp.))for)å)bo)i)en)eid)bolig)enn)de)som)ikke)eide)en)bolig)i)2010.)Videre)har)husholdninger)som)bodde)i)en)enebolig,)rek((1,6)pp.))for)å)bo)i)en)eid)bolig)enn)husholdninger)som)bodde)i)et)bygg)for)felleshusholdning.)Husholdninger)som)har)flyttet)de)en)bolig.)Vi)finner)ingen)statistisk)signifikant)sam(bestod) av) flere) voksne) i) 2010) har) imidlertid) en) større) sannsynlighet) for) å) bo) i) en) eid) bolig.) For) hver)ekstra)voksen,)øker)sannsynligheten)for)å)bo)i)en)eid)bolig)med)2,2)pp.)Sannsynligheten)for)å)bo)i)en)eid)bolig)faller)med)0,1)pp.)for)hvert)ekstra)år)gjennomsnittsalderen)for)voksne)øker.)Videre)ser)vi)på)per(d)ett)eller)medlemmer)som)har)innvandret)til)Norge,)medlemmer)mottok)sosialhjelp)i)2010,)har)6,1)prosentpoeng)mindre)sannsynlighet)for)å)bo)i)en)eid)bolig)synlighet)for)å)bo)i)en)eid)bolig,)enn)husholdninger)som)ikke)mottok)uføretrygd.)Videre)skiller)vi)mellom)silen)har)16)prosentpoeng)større)sannsynlighet)for)å)bo)i)en)eid)bolig)enn)esinntekt.)Oppsum(+Regresjonsanalysen)omfatter)rundt)1)760)000)husholdninger.)I)følge)SSBs)statistikk)var)det)i)underkant)personer) boende) på) institusjon.) Vi) mangler) med) andre) ord) minst) 560) 000) privathusholdninger,)ende)24)pst.)av)alle)privathusholdningene.)Det)er)to)årsaker)til)dette:)Vi)har)ikke)informasjon)om)(2015.)Vi)mister)alle)husholdningene)som)har)splittet)opp)i)løpet)av)fem)år.)Dette)kan)innebære)at)utvalget)som)omfattes)av)analysen)er)et)selektivt)utvalg,)noe)som)både)vil)påvirke)er)å)andel)er)på)52)pst.)for)de)som)vi)kun)observerer)i)2015.)Videre)er)det)en)lavere)andel)boligeiere)blant)overraskende) nok) en) lavere) gjennomsnittsalder) blant) voksne) (35) år) blant) de) vi) kun) observerer) i) 2015))vi) overestimerer) “effekten”) av) mottok) av)startlån)på)sannsynligheten)for)å)bo)i)en)eid)bolig.))

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)138))I)analysen)har)vi)valgt)å)se)på)husholdningen)som)mottaker)av)startlån)i)2010,)snarere)enn)individet.)I)etterkant) innser) vi) at) det) hadde) vært) vel) så) interessant)å) foreta) en) analyse) på) individnivå,) gitt)s)innvirkning)tartlån)kan)ha)på)ulike)forhold.)!Effekten$av$startlån$på$trangboddhet$Tabell$A.3:$Sannsynligheten$for$å$bo$trangbodd$i$2015$gitt$mottak$av$startlån$i$2010.$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$Gjennomsnittlige$marginaleffekter$Variabler+Hele+befolkningen++i+2015+Søkere+på++startlån+Mottatt$startlån$0.010***)(0.003)$(0.002))(0.007))Enebolig$$(0.034***)(0.027)$(0.001))(0.015))Rekkehus.$terrassehus$eller$vertikaldelt$tomannsbolig$etc.$$(0.023***)(0.015)$(0.001))(0.016))Horisontaldelt$tomannsbolig$eller$annet$boligbygg$med$mindre$enn$tre$etasjer$0.003*)0.019)$(0.001))(0.016))Blokk.$leiegård$eller$annet$boligbygg$med$tre$etasjer$el<ler$mer$$0.006***)0.031*)$(0.001))(0.015))Har$primær$bolig$$(0.032***)(0.029***)$(0.000))(0.007))Husholdningsmedlem$mottar$sosialhjelp$$(0,001)(0,007)$(0.001))(0.010))Husholdningsmedlem$mottar$uførepensjon$$(0.006***)(0.001)$(0.001))(0.011))Minst$ett$husholdningsmedlem$ikke$født$i$Norge$$0.020***)0.074***)$(0.001))(0.011))Husholdningsmedlem$innvandret$som$flyktning$$0.024***)0.050***)$(0.001))(0.011))Husholdningsmedlem$innvandret$for$arbeid$eller$utdan<ning$$0.019***)0,008)$(0.001))(0.010))Husholdningsmedlem$innvandret$for$familiegjenfor<ening/andre$grunner$0.015***)0.015)$(0.001))(0.009))Antall$flyttinger$mellom$kommuner$$(0.004***)(0.009*)

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)139))$(0.001))(0.003))Antall$barn$i$husholdningen$0.029***)0.054***)$(0.0002))(0.003))Antall$voksne$i$husholdningen$0.015***)0.020***)$0(.0003))(0.005))Gjennomsnittsalder$blant$voksne$i$husholdningen$(0.002***)(0.004***)$(0.00002))(0.0004))Inntektsdesil=1$(0.002*)0,001)$(0.001))(0.019))Inntektsdesil=2$(0.0002)0,015)$(0.001))(0.017))Inntektsdesil=3$(0.002)0.019)$(0.001))(0.016))Inntektsdesil=4$(0.006***)0.012)$(0.001))(0.017))Inntektsdesil=5$(0.009***)0.001)$(0.001))(0.017))Inntektsdesil=6$(0.012***)0.018)$(0.001))(0.017))Inntektsdesil=7$(0.014***)(0.014)$(0.001))(0.018))Inntektsdesil=8$(0.021***)(0.03)$(0.001))(0.019))Inntektsdesil=9$(0.031***)(0.057*)$(0.001))(0.019))Inntektsdesil=10$(0.039***)(0.066*)$$(0.001))(0.022))Antall$observasjoner$1)726)779)11)154)Kilde:$Vista$Analyse$(2017)$$Utvalget+som+ligger+til+grunn+for+analysen+av+hele+befolkningen+Igjen)er)det)problematisk)at)vi)mister)husholdninger)over)en)femårsperiode.)De)husholdningene)som)lar)dd,)gjelder)dette)12)pst.)av)de)som)kun)er)observerbare)i)2015.)Analysen)evner)dermed)ikke)å)mplementerende)analyse)på)individnivå)for))

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)140))!Bostøtte$–$datagrunnlag$$B.1!Kategoriseringen$av$husholdninger$Vi)kan)her)se)i)hvilken)grad)Husbankens)informasjon)om)husholdningssammensetning)og)SSBs)informa(B.1:$Bostøttemottakere$januar$2015$etter$husstand$(HB)$og$familietype$(SSB)$)Kilde:$Vista$Analyse.$Bearbeidet$inntektstatistikk$fra$Husbanken$og$SSB,$2015.$Individnivå.$$I) figur))har) vi) altså) brukt) informasjon) om) husholdningens) sammensetning) både) fra) Husbankens) og)er) stolpe) viser) en) av) kategoriene) «enslige»,) «flere) voksne»,) «enslige) med) barn») og)støttemottakeren)på)søk(nuar)2015)burde)det)ikke)være)manglende)samsvar)grunnet)flytting.)Vi)ser)at)flere)voksne)med)barn)i),)men)også)mor)med)barn.)Enslige)n(kens)kategori)«flere)voksne»)består)både)mor)med)barn,)enpersonfamilier)og)ektepar))barn,)i)tillegg)til)selvsagt)ektepar)uten)barn.)Vi)ser)til)slutt)at)gruppen)enslige)samsvarer)barn)mv.))

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)141))B.2!Datautfordringer$–$hvordan$identifisere$de$støtteberettigede$Vi)har)utforsket)om)de)støtteberettigede)husholdningene)kan)identifiseres)ved)hjelp)av)SSBs)inntekts(7.2.)presenteres)våre)empirisk)funn.)Her)i)vedlegg)B)utdypes)noen)av)ut())I) analysen) har) vi) benyttet) datasettet) med) bostøttehusholdninger) og) den) øvrige) befolkningen) som) vi)old(ninger)som)hadde)inntekt)under)øvre)inntektsgrense)i)bostøtteordningen)i)2015.)Vi)har)hensyntatt)at)en) og) bostedskommune.) For) ikke) å) gjøre) det) for)ede)vi)kom)frem)til)at)formue)er)hensyntatt.)Vi)vil)gjør)oppmerksom)på)det)de)gangene)vi)presenterer)resultater)der)formuetillegget)er)lagt)til)i)husholdningsinntekten.)vike)fra)de)faktisk)støtteberettigede)husholdningene.)Det)grunnleggende)problemet)for)presisjonen)til)et)slikt)anslag)er)at)ostøttesøknaden)ville)blitt)vurdert)ut)ifra.))Den) første) utfordringen) er) at) bostøttemottakerne) i) SSBs) registerdata) ikke) fullstendig) samsvarer) med).)Delvis)skyldes)dette)at)Husbankens)register)desember)2014)og) desember) 2015) er) inntektsført) året) etter) i) SSBs) register.) I) overkant) av) 4)700) personer) mottok) bo(,)og)personene)fikk)ikke)innvilget)bostøtte)i)2015.)Tilsvarende)inneholder)SSBs)inntekts(tistikk) ikke) bostøtten) til) om) lag) 2) 000) personer) som))bostøtte) i) desember) 2015) ifølge)Husbankens)data.)Vi)finner)også)eksempler)på)at)bostøttebeløpet)oppgitt)i)de)to)registrene)avviker.)De)k)overstiger)Husbankens.)De)største)avvikene)er)over),)som)er)langt)mer)enn)det)som)kan)forklares)av)desember(forskyvingen.))Fra)SSB)har)vi)også)en)variabel))er)en)del)av)en)bostøttehusholdning.)Interes()nesten)45)000)husholdninger)som)kun)er)definert)som)bostøttehusholdning)i)én)av)de)to)metodene)vi)har)for)å)identifisere)disse)basert)på)SSBs)data,)henholdsvis)via)variabelen)bostøttehus(nntekt)fra)bostøtte)i)løpet)av)2015.)ing)som)begge)baserer)seg)på)opplysninger)fra)SSB.)I)og)med)at)retten)til)bostøtte)ige)opplysninger)om)hvem)som)tilhører)samme)husholdning)sentralt.))

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)142))Dette)leder)oss)naturlig)videre)til))Det)skyldes)delvis)at)registerdataene)er)på)indelse)med)en)bostøttesøknad.)Vi)finner)at)15)pst.)av)k)enn)sammensetningen)endres)gradvis)jo)lengre)bort))500)husholdninger)) har) to) eller) flere) med) registrert) bostøtte) i) SSBs) inntektsstatistikk) i) 2015.) Dette) er) ek(ldningsvariablen)vi)benytter)medfører)at)våre)analyser)feilaktig)slår)sammen)noen)er.) Når) tidsperioden) fra) telle(tidspunktet)1.)januar)øker,)kan)feilen)også)gå)i)motsatt)retning,)altså)at)personers)inntekt)vurderes)opp))Dersom)husholdningene)vi)identifiserer)basert)på)SSBs)data)har)en)tendens)til)å)være)større)enn)de)ville)ser.)På)den)annen)side)øker)den)øvre)ektene) som) er) sterkes) avhenger) av) om) personen) som) feilaktig) inkluderes) i) husholdningen)har)høyere)inntektsbidrag)enn)økningen)i)inntektsgrensen.)ar) bostøtte,) samt) støttebeløp) og) tidspunkt,) siden) disse) opplysningene) er) på) månedsnivå) og)må)antas)å)stemme)best)med)de)løpende)forholdene.)Imidlertid)har)vi)måttet)benyttet)SSBs)informasjon)r)vi)har)studert)husholdninger)og)i)disse)delene)hovedsakelig)baserer)seg)på)SSB(data.))Dette)er)altså)en)separat)problemstilling)fra))sine)inntekter)som)skal)summeres)sammen)for)å)finne)husholdningsinntekten.)r)av)forskriften)fra)2013)at)husstander)som)har)erfart)minst)10)pst.)inntektsnedgang)siden)forrige)

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)143))skatteoppgjør,)kunne)søke)om)at)dagens)inntekt)skulle)inngå)i)beregningene)i)stedet.)I)2015)var)riablen)som)så)langt)det)lar)seg)gjøre)samsvarer)med)husholdningsinntekten)som)benyttes)i)bostøtte()husholdningsinntekten) som) benyttes) i)fradraget) fra) siste) skattelikning,) lagt) til) grunn.) Altså) er) det) kun) skattbar) inntekt,) ikke) skattefri) inntekt,)nngår) i) beregningene.) Eneste) unntaket) er) ev.) skattefrie) utleieinntekter.) I) 2015) skulle) også) barns))000)kroner)inkluderes)i)husholdningsinntekten.)Vi)har)ikke)statistikk)på)verken)skatte(frie)utleieinntekter)eller)inntektsopplysninger)om)personer)under)18)år,)men)antar)at)dette)ikke)vil)være))pst.)av)søknadene))2015)er)registrert)med)skattefrie)utleieinn(tekter.)Andelen)i)befolkningen)for)øvrig)kan)selvsagt)godt)være)høyere.)p) av) personinntekt) og) alminnelig) inntekt) skal) benyttes,) innebærer) at) kun)positive)kapitalinntekter)hensyntas)i)beregningen.)Realisert)tap)ved)salg)av)aksjer)eller)bolig)vil)ikke)re(dusere)husholdningsinntekten,)men)ev.)gevinster)vil)øke)inntekten)som)legges)til)grunn)i)beregningene.)lysninger) om) fra) SSB) for) 2015.) Også) negative) yrkesinntekter) er) satt) lik) null.) I) første)likninger)av)inntektsopplysningene)fra)Husbanken)og)SSB.)Vi)fant))at)seg)på)inneværende)års)inntekt,)var)inntekten)til)bostøttemottakeren)basert)på)SSBs)inntektsstatistikk)i).) Over) halvparten) av) søkna((inntekt) hadde) over) 20)000) kroner) høyere) registrert)ninger)der)antallet)i)husholdningen)samsvarer)i)de)to)registrene.)Disse)inntektsdifferansene)må)følgelig)ndre)årsaker)enn)den)ovennevnte)utfordringen)med)at)antall)husholdningsmedlemmer)ofte)er)høy()SSBs)data)var)den)samme)når)inntektsstatistikk)for)2014)ble)sammenlik(net)med)søknader)i)løpet)av)2014(2015)basert)på)inntektsåret)2014.)For)søknadene)i)2014(2015)basert)ngene) fra) Hus(ig)person)søker)bostøtte)basert)på)2014(inntekten)både)i)2014)og)i)2015,)men)at)den)oppgitte)2014(inntekten)har)økt)fra)2014)til)2015.))Sammenlikner)vi)avviket)mellom)inntekten)i)2014)basert)på)SSBs)inntektsstatistikk)og)henholdsvis)Hus(inntekt)for)2014)oppgitt)i)2014(søknadene)og)i)2015(søknadene,)finner)vi)igjen)at)de)store)inntektsavvikene)i)all)hovedsak)sammenfaller)med)søknader)basert)på)inneværende)års)inntekt.)Under) 1) pst.) av) søknadene) desember) 2015) basert) på) inntektsåret) 2014) har)et) inntektsavvik) på) over)

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)144))20)000)kroner,)mens)over)halvparten)av)søknadene)desember)2014)basert)på)inntektsåret)2014)(altså))000)kroner.)Altså)samme)resultat)som)i)søknadene)i)desember)t,)som)nevnt)over.)s)årsinntekt)ender)opp)med)å)overstige)inntektsgrensen)for)bostøtteord(e)inn)i)kategorien)i)en)ig.)Inntektsgrensen)i)bo()000)kroner.)Den)reelle)inntektsgrensen)i)2015)var)derfor)50)000)høyere)for)hushold(ningene)som)søkte)med)tidligere)års)inntekt,)enn)for)husholdningene)som)søkte)med)inneværende)års))For) å) komplisere) bildet) ytterligere) har))om) tilbakebetaling) av) bostøtten) vært))Det) fremgår) av) Husbankens) veileder38)for) krav) om) tilbakebetaling)at) alle) saker) blir) kon()opplysninger)om)siste)avsluttede)skatteår)er)tilgjengelig.)Bostøtten)skulle)som)hovedre(e) i) løpet) av) året.) Imidlertid) har)tten)fra)og)med)2017)beregnes)ut)ifra)månedsinntekten,)noe)som)innebærer)at)det)ikke)lenger)vil)oppstå)krav)om)tilbakebetaling)på)grunn)av)for)høy)årsinntekt.)I)Husbankens)veileder)står)as)hensyn)til)at)bostøttemottakeren)for)måneder)inntekten)har)vært)under)meldepliktig)grense.)Dette)betyr)at)i)praksis)var)det)heller)ikke)i)bsolutt)øvre)inntektsgrense)for)året)som)var)avgjørende)for)om)en)husholdning)var)støttebe(rettiget)eller)ei.))inntekstår,)i)lys)av)at)det)i)realiteten)ikke))for)åres)som)avgjør)om)en)husholdning)er)støtteberettiget)eller)ikke.)Vi)har)valgt)å)benytte)innværende)års)inntekt,)dvs.)2015,)når)vi)undersøker)hvilke)husholdninger)som)e)års)inntekt,)gir)vårt)menteres) for) at) det) er) husholdningene) med) lav) inntekt) inneværende) år)il)ikke)analysen)fange)opp)hushold(basert)på)inneværende)års)inntekt)er)det)ikke)dermed)sagt)at)husholdningene)som)opplever)inntektsfall)ra)vårt)forsøk)på)å)identifisere)de)støtteberettigede)som)ikke)søker)bostøtte.))

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)145))bl.a.)med)tanke)på)andelen)som)søkte)bostøtte)basert)på)inneværende) års) inntekt.) Blant) uføre) og) al(fra)siste)tilgjengelige)skatteoppgjør.)Husholdninger)med)inntekt)fra)dagpenger)søkte)langt)oftere)med)s)inntekt.),)da)inntektsåret)2013)lå)til)grunn)for)søknaden.)I)bo(ittelet)viste)vi)dessuten)at)det)var)ekstra)mange)avslag)grunnet)for)høy)inntekt)i)juli,)den)første)(inntekt)i)stedet)for)2013(inntekten.)Disse)bostøttemottakerne)ville)falt)inn))støtteberettigede)bostøttemottakere»)i)en)analyse)basert)på)2014(inntekten.)Å)legge)ene)ekskluderes)fra)analysen)av)de)søknadsberettigede.))Etter)vår)vurdering)vil)en)analyse)basert)på)den)øvre)inntektsgrensen,))de)andre)utfordringene)vi)har)nevnt))innebære)at)vi)unngår)(støtteberettigede)husholdninger)som)støtteberettigede.)Derimot)vil)noen)bo(inntekt))000)kroner)høyere)enn)den)øvre)inntektsgrensen,)gitt)at)husholdningene)hadde)lav)nok))Våre)funn:))Det)svært)usikre)svaret)fra)inntekts()000)husholdninger)med)inntekt)under)inntektsgrensen)ikke)mottok)bostøtte)i).)Figur$B.2:$Andel$med$inntekt$over$inntektsgrensen$(uføre<$og$stipendhusholdninger$er$ekskludert)$)Kilde:$Vista$Analyse.$Bearbeidet$inntektstatistikk$fra$SSB,$2015.$Husholdningsnivå.$$

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)146))Den)restriktive)inntektsgrensen)vi)har)valgt)gjør)det)overraskende)at)en)så)lav)andel)av)de)vi)identifiserer)usholdningen) er) en) åpenbar) feil(spesielt) bostøttemottakerne) med) flere)i) husholdningen) som) ser) ut) til) å) ha) inntekt) over) grensen) (hhv.)over)50)pst.)av)flerpersonhusholdningene)mot)under)20)pst.)av)de)enslige),)noe)som)kan)stemme)med)dninger)der)flere)mottok)en)litt)andel)av)husholdningen)(om)lag)2)000)husholdninger),)og)har)følgelig)isolert)sett)liten)betydning.)fullt)ev.)feil)i)husholdningsvariablen)er)for)resultatet)vårt)er)usikkert.)Forklaringen)på)at)en)så)stor)andel)av)de)som)faller)innenfor)vår)avgrensing)av)støtteberettigede)ikke)en)grunnet)utfordring()–)som)er)gruppen).)Det)har)imidlertid)ikke)vært)mulig)for)oss,)basert)på)registerdataene)vi)har)til()rådighet,)å)si)noe)om)hvor)stor)effekt)ulike)feilkilder)kan)ha)på)resultatene)våre.)))

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)147)))))

Mer)boligvelferd)for)pengene))Vista)Analyse))|))2017/33)148))))))))))))Vista$Analyse$AS$Meltzersgate$4$0257$Oslo$$post@vista<analyse.no$vista<analyse.no$!